Yolun Üç Direği
Aziz Dede’nin yaşamı, curasından çıkan nefesler ve Kur'an'ın batıni sırlarıyla örülmüş olsa da, tüm bu manevi gücün temeli "Nefsin Terbiyesi" disiplinine dayanıyordu. Alevi-Bektaşi yolunun en temel ve vazgeçilmez kuralı olan Üç Sünnet (Üç Düstur), Dede’nin hayatının merkezindeydi:
Eline Sahip Olmak (Harama uzanmamak, kimsenin malına, emeğine göz dikmemek).
Diline Sahip Olmak (Yalan söylememek, gıybet etmemek, kimseyi incitmemek).
Beline Sahip Olmak (Şehveti terbiye etmek, namus ve ahlak kurallarına uymak).
Aziz Dede, bu kuralları sadece vaaz etmekle kalmaz, onları yaşayan bir örnek olarak temsil ederdi. O, bu üç ilkeyi; zehri bal eyleyen kerametinden, palamutları ışık saçan ağacının altındaki tefekkürüne kadar her anında gösterirdi.
Kâmil İnsanın Eylem Ahlakı
Dede için Eline Sahip Olmak, sadece çalmamak anlamına gelmezdi; aynı zamanda cömert olmak demekti. Onun eli, sürekli hizmet ve yardım için uzanır, kendi nefsine ait hiçbir şeyi saklamazdı. Erenler Sofrası'nda kurduğu büyük misafirperverlik, bu ilkenin en somut kanıtıydı. O, yoksulun malını çalmadığı gibi, kendi varlığını da cömertçe paylaşırdı.
Diline Sahip Olmak ise Dede’nin rehberliğinde hayati önem taşırdı. Onun dili, asla yalan, dedikodu veya kırıcı söz üretmezdi. Çıkardığı her söz, bir hakikat, bir nasihat veya bir dua idi. Talipler, Dede’nin sözünün gücüne inanırlardı, çünkü onun dili ve kalbi birleşmişti. O, bu disiplini sayesinde Kur'an'ın batıni sırlarına vakıf olmuştu; çünkü Hakikat, yalanla kirlenmiş bir dilde barınmazdı.
Beline Sahip Olmak ise Dede'nin nefis terbiyesindeki en yüksek mertebeyi gösterirdi. O, tüm arzularını ve şehvetini, ilahi aşka (Muhammed-Ali sevgisine) yönlendirmiş, böylece 'nur yüzlü' bir Dede olabilmişti. Fiziksel güzellikten çok, manevi arınmışlığın yüzüne yansımasıydı bu.
Nur Yüzün Kaynağı
Aziz Dede’nin yüzünden yayılan o "nur," işte bu üç kuralın titizlikle uygulanmasının manevi bir sonucuydu. İnsanlar onu gördüklerinde içten gelen bir huzur ve güven hissederlerdi. Bu nur, Dede'nin hiçbir günahla kirlenmemiş, hiçbir yalanla lekelenmemiş, hiçbir harama uzanmamış pak kalbinin dışa vurumuydu.
O, sadece bilgisi veya kerametleri nedeniyle değil, Kâmil İnsan mertebesine ulaşmış olmasının getirdiği bu ahlaki mükemmellik nedeniyle mürşit olarak kabul görüyordu. Zehirin parmaklarından akıp gitmesi gibi, nefsin tüm kirleri de Dede’nin ruhundan akıp gitmişti.
Aziz Dede’nin meclisleri, taliplerine sürekli olarak bu üç kuralın önemini hatırlatırdı:
"El sizindir, Dil sizindir, Bel sizindir. Ama bu emanetler Hakk’a aittir. Onları temiz tutun ki, Yol size açılsın. Yol, sadece temiz kalplerden geçer."
Dede, bir Dervişin yolculuğunun en büyük zorluğunun dış dünyada değil, iç dünyada olduğunu kanıtlamıştı.