Bu Şiirimi Nasıl Yazayım?

• 8 Nisan 2012 Pazar 20:54:08

Sevgili Gönül dostlarım
Sizlerle şiirimiz hakkında en çok ihtiyaç duyulan konuları paylaşmıştık.Ben bu yazıma başlarken ilgi olursa devam ederiz diye bir fikir beyanında bulunmuştum.İlginin istenilen düzeyde olmamasına rağmen ben yazmaya devam ettim.Çünkü bir kişi de olsa devam etmem gerekir diye düşündüm.Benim için yorumlar değil,okuyan sayısının yüksek olması ki,ne yazık ki okuyan sayısı da çok düşük.Demek ki arkadaşlarımız ihtiyaç duymuyorlar.Keşke böyle olsaydı. Ama hemen belirtmeliyim ki sitede çok az kişi şiirin hakkını veriyor. Hele hele serbest yazanların büyük bir kısmı felaket.Öyle sanıyorum ki nasıl olsa serbest yazıyorum diye aklına geleni alt alta sıralıyor.Bazı arkadaşlarımız her gün bir şiir yazmayı adet haline getirmiş,diyecek tek kelime bulamıyorum.Bütün arkadaşlarım şunu çok iyi bilsinler.Bütün gayretim, bütün çabam acaba birkaç arkadaşıma faydalı olabilir miyim?Onlara bir katkıda bulunabilir miyim?Bu günde yoruluncaya kadar yazacağım.Serbest şiir için ayrı bir başlık açıp ,yapılan hataların neler olduğunu nasıl hareket etmek gerektiğini misallerle açıklayacağım açıklamaya çalışacağım.
ŞİİRDE AHENK:Dizeleri meydana getiren KELİMELERDEKİ,şiiri meydana getiren DİZELERDEKİ,seslerin uyumu demektir.Zaten kelimelerdeki uygunluğu sağlarsak dolayısıyla dizelerdeki uyumu da sağlamış oluruz.Sonuç olarak dizelerini tümünün uyum içinde olması söz konusudur.Şiiri nesirden ayıran ve müziğe yaklaştıran en önemli özellik,şiirdeki bu ahenktir.Denilebilir ki nazmı şiir seviyesine yükselten en önemli belirleyiciler.ahengin unsurlarıdır ki,onlarda ARMONİ ve RİTİMDİR.Yani şöyle formüle edebiliriz.AHENK=ARMONİ+RİTİM
ŞİİRDE ARMONİ:Ardı ardına gelen dizelerdeki seslerin uyumu demektir.Bu uyum,birbirine yakın ünsüzlerin tekrar edilmesiyle sağlanır.

Her şey ona karşı durur
Güneş yakar kış dondurur. Y.K.Beyatlı

Bu dizelerde (Ş) dört defa,(R) yedi defa (K) üç defa tekrar edilerek,armoni sağlanmıştır.Ayrıca DURUR ve DONDURUR tunç kafiyedir.

Haber aldım ihvanından kulundan
Doyuk olduk akçasından pulundan
Hey ağalar kızıl kanın alından
Altımızda kır at kınalanmalı. KÖROĞLU
Bu dörtlükteki (kulundan,pulundan,alından)zengin kafiyeleri bir yana n ve k sekiz kez tekrar edilerek ARMONİ yapılmıştır.
ŞİİRDE RİTİM:Kafiye ve ölçünün ustaca kullanılmasıyla oluşur.kısaca RİTİM=KAFİYE+ÖLÇÜ diye formüle edebiliriz.Şimdi ilk beytimize dönersek DONDURUR ve DURUR kelimeleriyle kafiye unsuru halledilmiştir.Ölçüye gelince, beytimizde 8lik kalıp kullanılmıştır.Duraklar dizelerin tam ortasına getirilerek (4+4) ritim gözetilmiştir.Sonuçta armoni ve ritim bir araya gelince ahenk kendiliğinden ortaya çıkmıştır.Armoni ve ritmin yanında şiirde asıl ahenk,şairin yaratıcılığının yanında şiirine katacağı CANLILIK,COŞKU,ve RUH’la sağlanır.
ŞİİRDE ALLİTERASİYON:Armoniden olan farkı nedir?Yoksa aynı şeyler midir?Elimdeki kaynakçalardan birisinde aynı dize içinde belli seslerin yinelenmesi diye tarif edilmiştir.Oysa başka bir kaynakçada,ardı ardına gelen dizelerdeki seslerin uyumudur diye tarif edilmiştir.Başka bir kaynakçada da,bir cümle veya dizede ahengi arttırmak maksadıyla aynı sesin tekrar edilmesidir denmiştir.Kelime Fransızca kökenli olduğu için LAROUSSE’a baktım seslerin veya hecelerin tekrarı olarak tarif edilmiştir.Türkçe sözlüğümüzde ise türlü sesler arasında sağlanan uyumdur diye tarif edilmiştir.Fransızca kökenli bu iki kelime arasında “nüans”olsa bile sonuçta ahengi sağlamak maksadıyla aynı sesin tekrarıdır desek sanırım hata yapmış olmayız.
ŞİİRİ KAFİYELENDİRME:Türk şiirinde çeşitli şekilde kafiyelendirme olmakla beraber en çok hoşa gidenler (abab),(aaab),(abba) dörtlükleridir.Birden fazla dörtlük yazılacaksa ve ikinci dörtlüğün baştan üç dizesini kendi arasın da kafiyelendirirse ikinci dörtlüğün son dizesi,birinci dörtlüğün son dizesiyle kafiyelendirir.Yani ilk dörtlük (abab) ikinci dörtlük (cccb) olmalıdır.Bundan sonraki dörtlüklerinde son dizeleri hep ilk dörtlüğün dizesiyle kafiyelendirilir .(abab) (cccb),(dddb),(eeeb) gibi
NOT: Eğer bu misalimizdeki gibi bir şiir yazacaksanız;yani ana kafiye kullanacaksanız ,Yani ilk dörtlüğün son dizesini, her dörtlüğün son dizesiyle kafiyelendirecekseniz ilk dörtlüğü, kulağın anakafiyeye kulağın alışması için şiire (aaab) ŞEKLİNDE BAŞLAMAYINIZ.
Şiirimize, kafiye durumuna ve şekline göre çeşitli isimler verilmiştir.En çok rastladıklarımız,SONE,TERZARİMA,ÇARAZ KAFİYE,SARMA KAFİYE ve DÜZ KAFİYEDİR.
SONE:(Fransızca sonnet)İlk defa İtalyan edebiyatında sonra Fransız edebiyatında görülmüş bizde bilhassa servet-i fünuncularda görülür.
Kafiye örgüsü: abba-abba-cce-fef İki dörtlük ve iki üçlüktür.Bizde kafiye örgüsünde çeşitli değişiklikler yapılmıştır.
TERZARİMA: Üçlüklerden ibaret olup,en sonunda tek bir dize vardır.
aba-bcb-cdc-…..-yzy-z Üçlüklerin sayısı konuya göre değişir.Dante’nin İLAHİ KOMEDİ’si baştan sona bu şekilde yazılmıştır.
ÇAPRAZ KAFİYE:Dörtlüklerden kurulur her dörtlüğün tek ve çift sayılı mısraları kendi aralarında kafiyelendirilir.
Abab-cdcd-efef-….Her türlü konuda kullanılır.
SARMA KAFİYE:Dörtlüklerden oluşur.Her dörtlükte,birinci ve dördüncü dizelerle,ikinci ve üçüncü dizeler kendi aralarında kafiyelendirilir.
Abba –cddc-effe-…. Gibi her konuda kullanılmakla beraber çapraz kafiye kadar sevilmemiştir.
DÜZ KAFİYE:Divan edebiyatındaki mesnevinin karşılığıdır.
1.Mesnevide mana beyitlerde tamamlanır veya bölünerek gider ama düz kafiyede buna gerek yoktur.
2.Mesnevide aruzun kısa kalıpları kullanılır ,düz kafiyede her türlü kalıp kullanılır.
3.Mesnevide uzun konular yazılır ama düz kafiyede de bu olmakla beraber kısa konularda yazılır.Düz kafiyenin örgüsü şu şekildedir
aa-bb-cc-dd-ee-….gibi
Sevgili gönül dostlarım!Sizlere ilk etapta ihtiyaç duyabileceğiniz konuları çok özet olarak sizi sıkmayacak,kafanızı karıştırmayacak şekilde yazmaya çalıştım.Bununla beraber ; ihtiyaç hissettiğiniz zaman isterseniz mesaj olarak,isterseniz e-mail olarak bana ulaşabilirsiniz ([email protected])
Şiiri hangi tarz yazarsanız yazın şiirin bütünlüğü onun olmazsa olmazıdır.Şiir bir konu içinde akıp gider.Bu bütünlüğü bozmamak için lüzumsuz yere şiiri uzatmak hata olur.
Yazmaya devam edeceğiz gelecek konumuz serbest şiir olacaktır.Bu tarzda hecedeki gibi kurallar olmasa bile yine de onu düz yazıdan ayıracak bazı şartlar da yok değildir.
Tekrar görüşmek ümidiyle diyorum.Sevgilerimle