POETİKA ÜZERİNE

• 1 Mart 2012 Perşembe 23:33:38

Bir mahzende uzunca bir süre saklı tutulmuş ancak, M.Ö. 1. yüzyıl başlarında gün ışığına çıkmış, edebiyat dünyasının temel taşlarından biridir “Poetika”.

Aristoteles Poetika’yı oluşturan “ezoterik” yani gündüz seçkin sınıfa anlattığı ders notlarını neden bir mahzende gizledi bilinmez fakat bu notlar gün yüzüne çıkmasaydı sanatçıya yol gösterici bir baş yapıt ne zaman ortaya konurdu kim bilir.

Aristoteles Poetika ‘ da daha çok şiir sanatı üzerinde durmuştur. Sanatın gerçek dünyanın bir taklidi olduğunu savunmuştur. Her sanat bir taklitten ibarettir ancak kullandıkları ölçütler ve araç-gereçler farklıdır.
İnsanoğlu doğumundan itibaren birçok şeyi taklit yoluyla öğrenir. Öğrenmeye karşı her zaman bir istek duyar. Onu hayvanlardan ayıran en önemli özelliklerden biri de budur. Bunun sonucunda şiir ortaya çıkmıştır. Çünkü insan öğrendiğini aynı zamanda aktarmak ister. Söylediği şiirlerin konusu da kendi bakış açısı, algılama ve taklit yeteneğine göre farklılık gösterir. Bununla birlikte konulara uygun olarak ölçü ortaya çıkmıştır. Zaman ilerledikçe söylenen şiirler, kullanılan ölçüler değişmiş ve gelişme göstermiştir.

Gerek şiirde gerek öykü ve tiyatroda gerekse diğer türlerde sebep ve sonuç ilişkisinin önemine de dikkat çeker Aristo çünkü bir olayın bir öncekinden meydana gelmesiyle bir öncekinden sonra meydana gelmesi arasında büyük fark vardır.

Tragedyaya da özel bir bölüm ayrılmıştır Poetika ‘da. İyi bir tragedyanın nasıl olması gerektiği anlatılmıştır. Aristo, sanatın kurallarına göre en güzel tragedyanın yaratılabilmesi için baht dönüşünün mutluluktan yıkıma doğru gitmesi gerektiğini söylemiştir. Tragedya seyredenlerin duyguları üzerinde bir “arındırma” etkisi yapmalıdır.

Şiir sanatının el kitabı niteliğindeki bu eser her seferinde yeni keşiflerde bulunulan sahici bir klasiktir. Adeta edebiyat kapısının anahtarıdır.
Daha öznel bir ifadeyle söyleyecek olursam, ben bu eşsiz eserden oldukça etkilendim hatta bu zamana kadar neden okumadım diye de kızdım kendime. Yeterince tanıtılmadığı ya da üzerinde durulmadığı için Poetika ‘yla benim gibi geç tanışanlar yahut hiç bilmeyen gençler bir hayli fazla.

Tarih boyunca sayısız yazar, düşünür ve sanatçıyı etkilemiş, üzerinde yine sayısız çalışma yapılmış olmasına rağmen ne üzücüdür ki ülkemizde hak ettiği yeri henüz bulamamış.

Elbet bir gün değerinin anlaşılması ümidiyle Poetika ‘yı baş ucuma koyuyorum ve Aristoteles’i saygıyla anıyorum..
Merve Çavuş