İLKÖĞRETİM DAVASI VE İLKÖĞRETİM OKULLARININ SORUNLARI

• 28 Şubat 2012 Salı 22:26:38

İLKÖĞRETİM DAVASI VE İLKÖĞRETİM OKULLARININ
SORUNLARI

Mesele eğitim olunca: Eğitim davası insan olma davası akla gelir. Gerçektende eğitim davası insan olma, güçlü, bilinçli, ilerici millet olma davasıdır. Millet olma davası elbette kolay olmasa gerek. Sıkıntıların, engellerini, abartıların olmaması gereken, gerçek realist bir sistemin davasıdır.
Türkiye’de temel eğitimde birçok sıkıntının yanında millet olma davasının en öncül bir mevzu olduğunu biliyoruz. Osmanlı zamanında çocukların okulu olan sübyan okulları bizim temel eğitimimize denk gelir. Zira okuma yazma oranı düşük olan ülkelerde bakıldığında kargaşa kavga bitmiyor ve dışarıya karşı bir bütün olamıyorlar. Öyleyse temel eğitim zorunlu olması bir anlamda millet olma davası demektir. Bir millet geleceğe emin olarak bakmak istiyorsa temel eğitimi iyi planlaması ve iyi örgütlemesi gerekir. Yanlış anlamayın ben siyasi örgütten bahsetmiyorum.
Milli eğitim bakanlığı bir örgüttür ve Kanun tüzük yönetmelik genelgelerle yönetilir. Teşkilatlanma ne kadar sağlıklı olursa geleceğe hizmet verme o derece sağlıklı olur. Devlet; Zorunlu hizmeti koyarken bütün ülkenin her kıyısı ve köşesini bir tutup okullu olmayı kolaylaştırması gerekir. Mecburi ve meccani derler. Bizde buna. Eğer ülkenin en ücra köşesine yol su elektrik ve eğitim gibi hizmetleri götürmedinizse sorun çok. Pansuman çözümler iş görmez demektir. Okul yaptınız diyelim hadi yolda var, belki öğretmende verdiniz, ya anlayışı nasıl değiştireceksiniz, ya gelir düzeyleri ne olacak, ya dil sorunları nasıl çözülecek. Teşkilat öyle olmalı ki! Çağın getirdiklerinin yanında gelecekteki getireceklerini de bilip hazırlanmak gerekir. Birliğimiz: Eğitimin bireyler üzerindeki kalıcı etkileriyle sağlanabilir. Dil birliği de böyle, bayrak birliği de böyle, kültür birliği de böyle.
Hangi konuya bakarsanız bakınız temel eğitim yoksa düzenli birliktelikte yoktur. Dikkat ettinizse temel eğitimde sürekli değişiklikler yapılmakta, yeniden yapılanmalar olmakta ve gelişmesi için çaba sarf edilmektedir. Temel eğitim 1997 yılında sekiz yıla çıkarıldı. Buradaki maksat ne olursa olsun güzel bir gelişmeydi. Ama yanında bazı sorunları da beraberinde getirdi.37 yılımız bu kurumda geçti. İyisiyle, kötüsüyle. Devletimizin bekası için: İlköğretim kamunun bir çatı altında olması kadar elzemdir. İlköğretime geçişimiz şekilcilikten çıkışımızın da dönüm noktası oldu. Gerçi 1991 yılında siyah önlüğü ilk defa çıkaran ve öğrencilerine mavi önlüğe giydiren bir kişiyim. Bu tür uygulamaları yapmak, o yıllarda çok kolay değildi. Tektür kıyafet bence eğitim sorunlarından biriydi. Erkek kız hep aynı siyahlığa bürünür ve beyaz yakalık takmak zorunda olurlardı.

KIYAFET SORUNU
Evet, bu bir sorun muydu? Evet, bir sorundu. Zira belli bir düzen, belli bir renk giymek bana Almanların savaş döneminde aynı tip aynı renk giysileri giydiklerini hatırlatıyor. Bilhassa erkek öğrencilerimizin böyle siyahlar içinde bir kız çocuğu gibi önlük savutturup gezmesi onları rencide ediyordu. Erkek çocuğunun mizacına ters düşüyordu. Hem mizacına hem psikolojisine ters düşüyordu. Bakanlığın mavi önlük giyimiyle ilgili kararı en çok da beni sevindirdi. Erkek çocuğu siyah önlükten çıkarak kişiliğini olumlu yönde geliştirdi. Öğrencilerin kıyafet değişikliğinin yanında öğretmeninde bir tip ve bir şekil olması; Buda bir sorundu. Öğrenci kıyafetinin yanında öğretmen kıyafetinde de yumuşama oluştu ve artık klasik giyiniş yavaş yavaş terk edilerek yerini öğretmenin zevk ve istidana göre bir giyime terk etti. Gerçi ben kendim hala kot giyemem
Hala keten ayakkabı giyemem hiçbir şartta kravatımı çıkarmadım günlük tıraşımı hiç ihmal etmedim. Biz böyle alıştırıldık. Biz böyleyiz diye de kimseyi aynı kalıba sokmaya hakkımız olmadığını düşünüyorum. Bir gün bir gurup kız öğrencim odama geldiler. Çok kibar çocuklardı. Benden büyüklerin bile cesaret edemeyecekleri serbest kıyafet giymek istediklerini artık formalardan çıkmak istediklerini söylediler. Düşündüm Ve valilikten onay alarak haftada iki gün serbest giyinme izni aldım ve uyguladım. Çok da güzeldi. İyi gidiyordu. Ta ki bir bayanın gelip de müdürüm benim kızım okula gelmiyor diyene kadar. Bir anlam veremediniz değil mi?
Çok anlamlı aslında, neden mi? İşte bu soru çok önemli. Bu defada çocuklarda güzel giyinme yarışı başladı. Veli çocuğuna giysi adına daha çok para ayırmak zorunda kaldı. Para ayıramayanların çocukları ise boynu bükük ürkek okula gelmeme duygularıyla yaşamaya başladılar. Bu da çözüm değilmiş dedik. Ama şu da bir gerçek; Çocuk günlük hayatta nasılsa, eskide olsa sökükte olsa onları giymiyor mu? Diye de düşünmedim değil. Bu serbestlik bence bir devrim niteliğindeydi. Şu an geldiğimiz nokta o günkü değişim sayesinde olmuştur.2006 da bazı illerde tamamen okulların seçeceği cıvıl cıvıl renkleri ihtiva eden formalar diktirildi. Çok da hoş oldu. Ama öğrenciler doymak bilmiyor ki. Bu konuda sınırları hep zorluyorlar.

YAŞ GURUPLARI SORUNU

İlköğretimin sekiz yıla çıkmasında bence en büyük hata. İki yaş gurubunun aynı bina ve aynı bahçede bulundurulmalarıdır. Bizim birinci kademe dediğimiz kısım; çocuk çağı tamamen çocuksu davranış. Davranışlarında hiçbir kasıt olmaz. Ta ki 5. ci sınıfa gelinceye kadar. Beşinci sınıfa gelince biraz fiziki yönden, birazda duygusal yönden değişmeler olur. Bu değişiklik ikinci kademe dediğimiz 6-7-8 ci sınıflarda daha bariz ve hızlı olur. Birinci kademedeki çocuksu duygular ikinci kademede yerini duygusallığa bırakır. Buda; birinci kademenin davranış sersemliğine uğradığını bariz olarak gösterir. İkinci kademeyi örnek almaları artıyor ve kişilik bozukluğu oluşuyor. Diyeceksiniz ki ikinci kademenin kişiliği bozuk mu ki onlara bakarak kişilikleri bozulsun. Elbette değil. Ama fiziki yönden ve zekâ yaşı yönünden de yaşıtlarıyla olması çocuklarda bazı davranış bozukluğundan koruyor. Bu bir yönüyle de kişiliklerinin oturmasına neden oluyor. İkinci kademenin giyim merakı birinci kademeyi etkiliyor ve tüketimde doyumsuz oluyorlar. Oyunlarda çatışmalar doğuyor. Birinci kademenin oyunları ikinci kademeyi hiç mi hiç ilgilendirmiyor. Ama birinci kademe hep yukarı baktığı için çocukluğunu yaşayamıyorlar. Bu günlerde Milli Eğitim Bakanımızın kesintisiz eğitimin 12 yıl olması hususunda çalışmaları var. İnşallah bu konu psikologları pedagogları ve eğitim bilimcileri tarafından iyice tartışıldıktan sonra olması geren şekilde planlanır. Aceleye getirmemek gerekir.
Bu konuya bir çözüm bulmak gerekir. Nasıl derseniz bence birinci kademenin yeniden yapılandırılması ve bahçelerinin ayrılması derim. Anasınıfı-1-2-3-4 ler birinci kademe 5-6-7-8 ler ikinci kademe 9-10-11-12 de üçüncü kademe şeklinde yeniden yapılandırılmalı. Bu üç kademede de bahçe ve oyun alanları ayrılmalı. Eğer yönlendirme yapılacaksa ikinci dört yıldan sonra yapılmalı. Bu yapılanma denemeye değer bence.

EKENOMİK SORUN
Ekonomik olarak güçsüz olan ailelerin çocukları eskiden beşinci sınıfı bitirince sanayide çırak olarak çalışır ve oradan meslek sahibi olup kendi kazanç kapılarını kurarlardı. İlköğretimin sekiz yıl olması bir ölçüde okuma kabiliyeti olmayan meslek yatkınlığı olan öğrencileri etkiledi. 8 sınıftan sonra aile çocuklarını çırak olarak veremediler. Verseler de dikiş tutmadı. O yaşa gelen çocuklar emir altında çalışmak istemediler. Dolayısıyla meslekte ara eleman yetişmedi. Fakir ailelerin çocukları daha ileriye gidemediler. Çırakta olamadılar. Dolayısıyla boş ve aylak kaldılar. Korkarım lisede mecbur olacak. Buda daha çok etkileyecektir. Ta ki devlet ara eleman yetiştiren meslek liselerini çoğaltır, cazip hale getirir, yoksa harakiri olur. Hiç bir Türk ferdi yoktur ki okullaşma oranının yüzde yüz olmasını istemesin. Hele bir eğitimci olarak en çok ben isterim. Sorunları ortadan kaldırılmış, liseyi de içine alan 12 yıllık zorunlu öğretimi ve eğitimi savunan bir insanım. Siyasi güçlerin gelişiyle değişen değil köklü çözümleri getiren, güçlü bir eğitim politikasıyla oluşturulmuş bir zorunlu eğitim olsun. Siyasetin gölgesinde kalan günü birlik çözümlerle idare edilmeye çalışılan zorunlu eğitimin bir ayağı topal olur. Bu sorunu sadece yıl olarak düşünmekte bir yönüyle yanlış

YÖNELTME SORUNU
Sekiz yıllık eğitimin aceleye getirilmesi bedene sığmayan bir gömleğin bedene giydirilmesi gibidir. Buda zorlama demektir zorlamalar sosyal patlamaları getirir. Zira sekiz yıllık kesintisiz eğitimde yöneltme olmayınca İlköğretimi bitiren öğrencilerde bir liseye gitme (Anadolu liseleri askeri liseler. Fen liseleri)hevesi ağır bastı. İlköğretimi bitiren hiçbir öğrenci meslek lisesi ya da imam hatip lisesi düşünmedi. Eğer istediği bir liseye gidemezse o zaman ailesinin zoru ile bir meslek lisesine yazıldı. Oralarda da kendisini dışlanmış atıl vaziyette hissettiği için ya okulu bıraktı, ya da atıldı. Bu bence bir sosyal yaradır. Öyle ise çocuğun çocukluk aşamalarının her evresini ayrı değerlendirerek, özgün kişiliğini geliştirmek gerekir. Özgün kişilik geliştirme aşamasında üzerinde görmek istediğimiz davranışları dikkate alarak bir bütün olarak değerlendirmek gerekir. 12 yıllık eğitimde üç aşamalı bir gruplama yapılmalı ve ikinci aşamadan itibaren yönlendirilmeye başlanılmalı.
Bu yönlendirme:
1-Elbecerisi(meslek liselere)
2-Müzik kulağı(Konservatuvar)
3- Görsel sanat yeteneği(Güzel sanatlar liseleri)
4-IQ ölçümleri(Bilimsel zekâsı)
5-Ticari zekâsına göre seçim
6-Sosyal bilimler alanı seçimi şeklinde olabilir.
Eğer ilköğretim 12 yıla çıkarılacaksa yukarıda saymaya çalıştığım bölümlere her kademede istida göre yönlendirme yapılması ve uygulanması gerekir. Yönlendirme yapılırken de okulun ve öğretmenin eli güçlendirilmelidir. Yönlendirmeyle ilgili verilen kararlar dış etkenler tarafından bozulmamalıdır. Bu sorunların yanında pek çok daha sorun vardır. Ama en göze görünenleri bunlar olduğu için alındı. Anasınıfı-1-2-3-4 ten sonraki öğrencileri aslında bir başka binaya yönlendirerek devam ettirilmesi daha uygun olur. Bilhassa 9-10-11-12 sınıflar zorunlu olmak kaydı ile başka liselere yönlendirilebilir

KAYNAŞTIRMA SORUNU
2000 li yıllardan önce okullarımızda Alt özel sınıf açılması için bakanlık özendirici bazı tedbirler bile aldı. Bu tedbirlerden okul müdürleri için en cazip olanı ek ders artışıdır. Ek ders fazlalığından dolayı okul müdürlerinde Alt özel sınıfı açma düşüncesi doğdu Alt özel sınıfa benim hiç aklım yatmadı. Oldum olası böyle düşündüm.
Alt Özel Sınıflarda çocuklarımızın yetiştirilmesi Sanki diğer çocuklardan tedriç edilmesi gibi bir pozisyona giriyor. Onun için bakanlığın uygulamaya çalıştığı Kaynaştırma programı daha akla ve eğitimin özüne uygun. Sınıfta kalmaması da bir o kadar iyi. Fakat bu kaynaştırma öğrencilerinin yetiştirilmesinde Pedagojik formasyonu yeterli olan öğretmen olması gerekir. Her şeyden önce çocuğu olduğu gibi kabullenen olması gerekir. Burada zikretmek gerekirse üniversiteler öğretmen olarak yetiştirdiği çıktılarını bu yönüyle yetiştirmelidir. Kaynaştırma öğrencilerini yaşıtlarından soyutlamak probleme problem katmak gibidir.
Yaşıtları arasında oynaması onlarla aynı sınıfı paylaşması sohbet etmesi paylaşmayı, almayı vermeyi öğrenmesi büyük bir kazanç olacaktır. Bir zamanlar görev yaptığım okullardan birisinde öğretmenin böyle kaynaştırma öğrencisini kabullenememesinden dolayı epeyce sıkıntı yaşamıştık. Hâlbuki Allah kimsenin başına vermesin o çocuk bizim çocuğumuzda olabilirdi. Engelli olan yavrularımızın eğitimi de Milli Eğitim Bakanlığının görevidir. Onlarında öğrenmeye, oyuna, paylaşmaya, çocukluğunu arkadaşları arasında geçirmeye hakları vardır.
a-Onlarında toplum içinde değerli bir fert olduğunu hissetmesi gerekir.
b-Onlarında yasaların kendilerine verdiği hakları kullanması, alması gerekir.
c-Bu çocuklarımızın da ekonomik olarak ülkenin kişi başına düşen gelirinden payını, haklarını alma hakları vardır.
ç-Özürlü çocuklarımızın da psikolojik olarak sağlıklı olma hakları vardır.
Bu öğrencilerimiz kendilerini kabullenebilmeleri için normal olan arkadaşları arasında olma hakları vardır.
Kaynaştırmanın sağlıklı yürüyebilmesi için; Okul yönetiminin bu yavrularımıza bakışı normal öğrenciler gibi olmalı. Hatta onlara daha fazla destek çıkabilmeli. Eğitim gerektiren bireylerin; yetersizliği olmayan akranları ile eğitim öğretimlerini sürdürme esasına dayanan Kaynaştırma Uygulamaları Rehber öğretmenlerle daha güçlü hale getirilebilir. Onların sürece dahil olmalarıyla daha iyi uygulanabilir. Okul idaresi Kaynaştırma öğrencilerinden her sınıfa bir kişi düşecek şekilde dağıtarak adil olmalı. Bakanlığın ön gördüğü 20 kişilik bir sınıfa bir kaynaştırma şeklinde dağıtırsa daha güzel olur. Kaynaştırma öğrencileriyle en çok ilgilenen öğretmenlere yardımcı olunmalı. Motivasyonu yüksek tutulmalıdır. Gerekirse onlara destek eğitim alınmalıdır. Ailelerde bu konuda bilgi sahibi olurlar, okulla işbirliği yaparlarsa bu konu daha işlek iş görür hale gelir.

MERKEZ- VAROŞ BÖLGE SORUNLARI
Bir köy veya bir belde de belki çok sorun olmayabilir. Ama Büyükşehir statüsündeki yerleşim alanlarında kenar mahalle merkez çatışmaları olur. Kenarlardan merkeze doğru sürekli bir akın vardır. Buda merkezlerdeki okulların mevcudunun artması ve dolayısıyla sınıf yetersizliğinin yanında taşıma sorununu, maddi sorunları, dil sorununu yanında getirir. Merkezlerde 40-45 kişilik sınıflarda ders görülürken varoşlarda mevcutlar 20 ye kadar düşüyor. Merkezlerde daha yaşlı öğretmenler çalışırken kenarlarda daha genç öğretmenler çalışıyor.
Şimdi oturalım ve doğruları konuşalım. Bir öğretmen ne kadar tecrübeli olursa olsun 45 kişilik sınıflarda başarılı olamaz. Her şeyden önce sınıf kontrolünü sağlayamaz. Zaman yetersizliğini yaşar. Kontrol mekanizmasını çalıştırıp yetiştiremez. Tecrübe kolay kazanılmaz. Eğitimde tecrübenin önemi büyüktür. Gördüğüm kadarıyla tecrübe yeterli olmuyor. Artık teknolojiyi de bilmek gerekiyor. Kenarlardaki genç nesil kuşak öğretmenler ise işte yıllanmış öğretmenlerin korktuğu bu teknolojiyi iyi biliyor. Bir tarafta tecrübe, bir tarafta teknolojiyi kullanma becerisi var.
Birinde tecrübe eksik, birinde teknoloji eksik. Ne zaman her gurup öğretmende bu ikisi bir arada olur. İşte o zaman ideal bir öğretmen ortaya çıkar. İşte o zaman merkez varoş çatışması kalkar. Kenardaki ve merkezdeki velilerin yanılgıları şu! Merkezdeki öğretmen çok iyi kenardaki öğretmen kötü bu bir yanılgıdır. Böyle bir şey yok. Eğer öğretmenin elini güçlendirirseniz her yerde iyi çalışabilir. Önünü açmazsanız nerede olursa olsun korkarak çekinerek çalışır. Çözüm birisine tecrübe kazandırmak, diğerine teknolojiyi kullanmayı öğretmek. Her ikisi bir arada olursa bu öğretmen başarılıdır. Bence teknolojiyi önce kullanan diğerlerinden daha iyidir. Zira teknoloji kullananın elinde kaynak ve bilgi, belge daha çoktur.

DEVAM DEVAMSIZLIK SORUNU:
Milli Eğitimin en büyük sorunlarından biriside devam devamsızlık sorunudur. İlköğretim yönetmeliğinde belirtildiği üzere devamsızlığın 20 güne kadar olan kısmı belki bir yerde idare ediliyor ama 20 günden sonra artık resmi işlemlere tabidir ve resmiyete dökülmesi gerekir. Yönetmelik geçerli sebepler çerçevesinde devamsızlığın 15 gününü bir dilekçeyle izine dönüştürme fırsatı vermiştir. Veli bu imkân ve fırsatı pek bilmemektedir. İlköğretim 7 ve 8 inci sınıflarda devam sıkıntıları artmış olup eğitime zarar vermeye başlamıştır. Bakanlık adey diye bir sistem ile bu konuya çözüm aramaya başlamıştır. Bu sisteme geçmeden bence devamsızlığın neden olduğu şeyler ortadan kaldırmalıdır.
a- Okul ile ilgili sorunlar
b- Yönetim ile ilgili sorunlar
c- Öğretmen ile ilgili sorunlar
d- Arkadaş ile ilgili sorunlar
e- Donanım ile ilgili sorunlar
f- Ekonomik sorunlar
g- Parçalanmış aile sorunlar
h- İyi okul kötü okul vb. Gibi sorunları masaya koyup çözmeli.
Kâğıt üzerinde kalacak bir devamsızlık sistemi devamsızlığı çözmeyecek aksine karmaşıklaştıracaktır. Devamsızlık ve okulu terk riski altındaki çocukların okul yönetimlerince izlemeye alınması erken davranılarak sorun kronikleşmeden çözümlenmesi gerekir. Devamsızlık yapan öğrenci gelmediği saatlerde velisine mutlaka ulaşılmalı ve veli uyarılmalı. Buda okulun mali gücünün bu konuya bir kısım paranın ayrılması demektir. Bakanlık bir yandan devam takibi isterken para konusun da okul idarelerinin elini kolunu bağlamaktadır. Bu konuda çok şey söylenebilir ama bu makalede her şeyi çözecek anlamında değildir. Ancak dikkat çekme anlamındadır.

KALABALIK SINIFLAR SORUNU
Okul içindeki sınıflar oluşturulurken: Bu sorunun çözümünü istiyorsak eğer Okul yönetimlerinin para konusunu göz önüne almadan devletin ön gördüğü 30 kişilik sınıfları oluşturmalıdır. Sınıflarda 1,5 metrekareye bir öğrenci düşecek şekilde konmalı. Zaten sınıflarımız 45 metrekaredir. Merkezi okullarda bu sorun çözmek söylenmesi kadar kolay değildir. Adrese dayalı kayıt sistemi disiplin içinde uygulanmalı ve bu konuda hiçbir makam müdahil yâda tepkili olmamalıdır. Bu konuda nüfus müdürlükleri ikamet edilen mekânlarla ilgili kayıtlarda mutlaka noter tasdikli kira sözleşmesini almalı misafir kaydı il içinden yapmamalıdır.

İzlenecek yol:
1-kayıt alanları iyi tespit edilmeli: Nüfus müdürlüklerinden ve sağlık kurumlarından bölgemizde oturan yaşı gelen çocuk sayısını tespit etmek
2-Sayı tespit edildikten sonra oluşturulacak sınıf sayısına göre alan daraltılmalı yâda genişletilmeli.
3-Baknlık kayıt evrakları oluşturmalı, temin edilmesi belli bir mali külfeti getirmeli
4-Okul donanımları standartlaştırılmalı.
5-Şartlar eşitlenmeli.
6-Her vatandaş eğitimden eşit şekilde faydalanma hakkına sahiptir. Bu bir haktır. Kimse bunu birinin adına kullanma hakkına sahip değildir.

Okul bir yaşam alanıdır. Bu yaşam alanında her türlü ihtiyacın giderilmesinde paraya ihtiyaç vardır. Yakıt, tamirat, kırtasiye, demirbaş, ulaşım, temizlik vb. sorunlar, okul yönetimlerini zora sokmaktadır.

TAŞIMALI EĞİTİM SORUNU
Taşımalı eğitim 1990 yıllarında köylerdeki ailelerin şehre göçü nedeniyle oluşan bir sorundur. Köylerdeki göç öğrenci kalmayan birkaç öğrenciyi de yakın merkezlere taşıma fikrini doğurdu. Bunun nedenlerinden biriside 5 ten sonra 6-7-8 sınıflara branş öğretmeni atanamaması. Buralardaki öğrenciler merkezlere taşınmaya başlandı. Köyde bir öğretmenin eksikliği hem köyün gelişme açısından, hem liderlik açısından, hem de okul kültürünün kaybolması açısından telafisi mümkün olmayan yaralar açmıştır.
Devlet her ne kadar taşıma yapacak araçlar için şartlar oluştursa da denetimin zor ve eksik olması nedeniyle güvenliği olmayan araçlarla taşınma sorunu ortaya çıkmıştır. Taşıma ile başka merkezlere taşınan öğrenciler çok erken kalkmak zorunda ve kahvaltısız araca binmek zorunda. Bu küçük yüreklere bu çileyi çektirmeye kimin hakkı var. Derste uyuklayan minik yürekler içimi burkmuştur. Taşımalı ilköğretim nedeniyle gözden çıkardığımız; Oysa doğru uygulandığında müstakil sınıflardan da etkili olan birleştirilmiş sınıf programı da tarihe kavuşmuştur.

ÖĞRETİM ORTAMLARI SORUNU
Geçmişte ilkokul olarak tahsis edilen okullarımız kurum itibariyle ilköğretimin programına cevap verememektedir.
Merkezlerdeki okulların gürültülü, trafikte seyreden araçların çıkardığı karbondioksitli havayı soluyarak ders yaptıkları, akan trafikten geçerek okula geldikleri ve evlerine döndükleri düşünülürse büyük bir handikap olduğu görülür. Şehrin merkezinde sıkışmış olan okullara baktığımızda kısıtlı okul bahçesi, dar oyun alanları ve yetersiz spor alanları olduğu görülür. Spor salonu, laboratuvar ve öğretim materyallerinin eksikliğini de katarsanız ne kadar elverişsiz eğitim ortamları olduğunu görürsünüz.
D E V A M E D E C E K