DEĞİRMENCİ

• 11 Şubat 2012 Cumartesi 20:40:40

DEĞİRMENCİ

Beydağının başı kardır borandır.

Yar Bu ayrılığın sonu derttir veremdir.
Yar bahar gelince mevlam kerimdir
Yar kapandı yollarım gelemem gayrı
Tükendi Mecalim varamam gayrı.

Ahtı Gözüm yaşı, Oldu bir ırmak
Bize haram oldu bu yerde durmak
Ne müşgülümüş de yardan ayrılmak
Yar kapandı yollarım varamam gayrı
Tükendi mecalim gelemem gayrı.

Nalbant Baki ‘nin merkebine yeni çaktığı nalların çıkardığı ses gittiği yol boyunca taş zeminden dolayı yankı yapıp durdu. İhtiyatlı bir şekilde epeydir hamdan çıkmayan merkebin palanında asılı heybenin içindeki nacağın sapını, diğeri ile ip yuları sıkıca tutuyordu. Yamaçlardan karı erimiş yerlerde eşelenen ve nal seslerinden aniden ürken kınalı keklikler yol boyu birkaç kez ürkütmüştü düldülünü.

Az önce çocukluk yıllarında yankılarını dinlediği Cece Deresinden geçerken “Beydağının Başı Kardır Borandır. “ uzun havasını kendi duyacağı sessizlikle söylemişti. Oysa gençliğinde o akustik mekâna haiz yerden geçerken çok kaideli bir sesle söylerdi bu uzun havayı. Yamacın karşısındaki Gedik Mahallesindeki evlerden bu ses işitilir bazen dinlemek için çorak damlara çıkardı millet.

Deliktaş’ın altında yol boyu sekilerde Kırtıl Bekir tarafından dikilen ve Vaslı Köyü menşeli yedi sekiz yıldır budanmamış Mehmetoğlu asma üzümü uyandı uyanacak. Taşlar üzerindeki minicik toprak parçasında mor minno çiçekleri yer yer çıkmıştı. Ağaç örtme bağdadi çevirme bir dam altındaki birkaç kara kovan uyanmış daracık gözünden dışarıya ölmüş arıları tahliye ediyordu.

Yıllarını geçirdiği bu mekânda bir bahara daha merhaba diyordu Değirmenci Nusret
Sıvası dökülmüş değirmen duvarındaki hatılda çakılı halkaya merkebinin yularını bağlarken kapının yanında pervaza sıkıştırılmış kırık ayna parçasını silerek beş köşeli eğin şapkasını çıkartarak terden yapış yapış olan saçlarına şöyle bir baktı. Anlına düşen perçemdeki karalıkta kaybolmuştu bu sene. Hayatında bildiği iki ak vardı: Biri saçları, biri sutaşından çıkan un…

Demirci Palaz Hasan’ın imalatı olan ve kırmızı, yeşil, mavi yün ile örülmüş sam bağı ipe takılı üç dilli anahtarını çıkartıp bereket duası okuyarak çevirdi;” Ya Bismillah diye” Beş aydır açılmayan kapı kilidi biraz pas inatlığından sonra üç çevirmede zoraki açılmıştı.

Gıçırtılı bir güllap sesinden son açılan kapı ardından keskin bir nem kokusu yayılmıştı. Genzini yakan bu kokuyu özlemişti. Biraz ürkek adımlarla karanlığı aydınlatmak için camların dış kepenklerini açtı. Un taşına takıldı gözleri son güz pırıl pırıl bıraktığı un taşını çevreleyen geniş sac çemberi hafiften paslanmıştı. Taşın üzerindeki nemlenmesin diye ters duran tık tık tahtasını düzeltti. Orta direkte çakılı koca öküzün boynuzundan yapmış olduğu çuvaldız haznesindeki bez parçasına sarılı çuvaldızları çıkardı, hala pırıl pırıldı hepsi. Tavandaki örümcek ağlarını hemen temizlemeliydi, hatta geçen sene ihmal ettiği yazısı zor okunan ve çark kolu üzerinde asılı maşallah yazısını bile yeniden yazmalıydı.

El alışkanlığı olacak ki bulgur taşının yanındaki çam direğinin budak deliğine soktuğu zabit kalemi sivrileyip tekrar yerine koydu.

Gaz lambasının tahta rahlesinin altında hala babasının Arapça yazılarından hesaplar duruyordu. Değirmenin yazıya yatkın her köşesinde godik, teneke, ölçek hesabı vardı. Deligızgilin Aliye iki ölçek tahıl otu , Herdifli Alişer Usta ‘ya duvar örme bedeli beş teneke ,oğlu Kelleci İsmail’e iki yüz kalıp kerpiç bedeli iki teneke unluk , Köle Yusufgil’in Mehmet’e bir teneke bulgur ,Kurik Hakkıgil’in nineye yarım teneke pıhbıh, Horto İzzet’e gaz yağı karşılığı üç teneke gendime, Divriğili Tiftik Hasan’a hark çıkarma bedeli bir teneke aşlık,değirmen duvarlarında bi tamam sanı ile yazılı her müşteri….

Buğday ambarının üst kenar tahtasında ”Değirmen hakkı on godik buğdaya bir teneke un alınır.” yazısı narhı kendiliğinden konmuş bu kaide yıllarca hiç değişmemişti. Hiç kimse de itiraz etmemişti. Herkes iyi bilirdi ki usul bu idi, değirmencinin buğday öğütme karşılığı aldığı hak onda birdi ; ama değirmenci un taşının altında saklı kalmıştır diye aldığı haktan bakır üsküre ölçüsü tekrar geri kor hakkını bir ölçek eksik alırdı. Neme lazım doğruluk kapısında ne gördü ise babasından onu uygulamak lazımdı.”Haramın binası olmaz sakın ha“ derdi rahmetli. Hatta şimdi İstanbul’da tüccar olan oğlunu daha ilk doğduğu zaman kucağına almış .”Bu sabılar aklı balik oluncaya kadar meleke safındadır. Bunların boğazından geçer her helal lokma sana bin katı ile geri döner.”derdi.

Nem kokusundan gezini yanmıştı dışarı çıktı su gevarı altındaki yaprakları yeni yeşeren sıra, sıra söğütler ta dedesin den kalma idi. Anneleri dibek taşında gendime buğdayına su tenelerken, kim bilir kaç nesil uyumuştu çocukluk uykularını söğüt gölgesinde; kim bilir dere çağıltısında ne güzel rüyalar görmüştü çocuklar. Yerli yersiz anıran mısır eşeğinin sesine korkup kaç kere ürpermiştir o minicik yürekleri

Çok kereler niyetlense de, geleni gideni az olsa bile, hatırasına hasta olduğu baba yadigârı değirmeni hiç kapatmak gelmiyordu içinden. Fukara kapısı kapanır mı hiç? Hem sutaşının ekmeği daha lezzetli değil mi; zaten orum bile katmıyorlar fenni değirmen unlarına. Bu yüzden Ekmekçi Sakine’nin bile mahareti lekelendi.

Yıllar önce sabahlara kadar lüks lambaları ile geceleyen insanlar yoktu artık. Artık değirmene gidiliyor diye azık yumurtalı peskimet yapan, Kemah’a has olup babasının da çok sevdiği üzeri ceviz ile süslenmiş ve fırınlanmış kaysı ile yapılan özel tatlı, sıcağı daha soğumamış un helvası getiren de kalmadı. Taze bulgurdan yapılan tereyağlı pilavı bile geçen sezon da bir kere yemişti.

İsli demlik çayı hiç bitmiyordu o zamanlar, semaver bile getiriyorlardı bazıları , şimdi ikindi den ikindiye, yalnız da içilmiyor ki bu meret..

Daha kimseye de kerrat cetvelinde ne usta olduğunu gösteremiyordu, çocuklar bile gelmiyor artık. Suyolcusu Sallanbaş Bekir ile ara sıra taze kuzu ciğeri gönderen Kasap Ali nin kardeşi Pir Mehmet bile unutmuştu onu

En çok hasret kaldığı yanık sesli gelinler, yaşmaklı, elbisesi sabun kokan gelinler. Dört godik buğdayı kaptı mı buğday ambarına bir kerede dolduran gelinler. Mavi, yeşil naylon ayakkabılı, sakız gibi başı çarlı gelinler. Hey gidi be… Dereler inliyordu bir zamanlar öğlen yemek sonrası erkeklerin öğle namazı için Soğuk Pınar camisine gitmesini fırsat bilip sesi güzel olan yaşmağının altından utana sıkıla söylüyor, ardından akranları eşlik ediyordu.

İncelem ben incelem ,
İncelemde gencelem ,
Niye alam çirkini,
Âleme gülünç olam,

Aşma gedikten aşma,
Ben seni tanıyorum,
Her yüzüme güleni,
Ben dostum sanıyorum.

Şimdi ikindi zamanı iki çırpı odun ve isli demlikte bir bardak çay yalnızlığında dağılır mı bu gam bu keder , iyi ki yazılar var duvarlarda, iyi ki haleti ruhiye yi dağıtacak izler var bir kenarda ya onlarda olmasaydı.. Ot gibi bitip ot gibi yitmez miydik.

Faruk KÜÇÜKTAŞ