SOSYAL ETKİ VE SOSYAL ETKİYE UYMA

• 22 Eylül 2011 Perşembe 11:05:41

Adım I
Sosyal Etki:

Günlük olaylarda bir kişinin tutum ya da davranışı, bir başkasının ya da başkalarına varlığıyla etkilenmesidir.Bu tür olaylar da bireyin davranışı söz konusu olmakla beraber,bu davranış soyut olarak kendi başına değil, bireyin başkaları tarafından etkilenmesi sonucu ortaya çıkmakta ve bir sosyal etkileşim süreci söz konusu olmaktadır.Bu özelliklerinden ötürü de, bu olaylar sosyal psikolojik olaylar olarak tanımlayabiliriz.

Sosyal Uyma

Sosyal etki sonucu meydana gelen gruba uyma davranışıdır.

Adım II

Var olan literatür Asch’nin uyma deneyidir.Bu deneyde laboratuarda belirli sayıda bireyden meydana gelmiş gruplara,sırayla birçok kart çifti gösterilmiştir. Her çift kartın birinin üstünde çeşitli uzunlukta üç çizgi,birinde ise tek bir çizgi olup bu tek çizgi diğer karttaki üç çizgiden biriyle aynı uzunluktadır. Deneklerden tek çizginin uzunluk bakımından diğer karttaki çizgilerden hangisine benzediği sormuştur. Aslında deneklerden yalnızca biri gerçek denektir,ötekiler araştırmacının asistanlarıdır ve her defasında ne diyecekleri önceden belirlenmiştir. Durumun açık,seçik olmasını sağlamak için tel çizginin uzunluk bakımından diğer karttaki üç çizgiden bi tanesine eşit olduğunu, yani fiziksel gerçeğin belirgin olduğunu unutmayalım. Araştırmada pek çok kart kullanılmıştır.Her kart çifti gösterildiğinde araştırmacının denek rolü yapan yardımcıları ırayla yargılarını söylemekte ve esas deneye söz sırası en sonra gelmektedir.İlk birkaç kart gösterildiğinde araştırmacının yardımcıları doğru cevap vererek deneyin güvenini kazanırlar,fakat sona doğru yanlış cevap vermeye başlarlar.Denek,sıra kendisine gelinceye kadar sırayla herkesin yanlış cevap vermesinden rahatsız olmaktadır,nitekim sıra kendisine gelince,onun da diğerlerin söylediklerini gerçeğe aykırı olduğu halde tekrarladığı görülmüştür. Çok sayıda deneğe kullanıldığı bu araştırmada her üç denekten birinin (kullanılan bütün deneklerin% 35’inin) bu şekilde diğerlerinin kararlarına uyduğu görülmüştür.

Adım III

Hipotez Oluşturma

Grup ne kadar büyükse bireyin uyma davranışı o derece artar.

Adım IV

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

Sosyal Psikolojide Yöntem

Araştırma Yöntem

Araştırmanın,yöntemini geliştirebilmek için kullandığı genel yaklaşımdır. Bizim bu araştırma yönteminde kullandığımız yaklaşım ise doğal deneydir. Araştırma Tekniği:Araştırma yönteminde gerçekleştirilebilmesi için kullanılan bilgi toplama aracıdır.Bizim bu deneyde kullandığımız araştırma tekniği ise davranışı gözleme tekniğidir. Şimdi bu deneyde kullandığımız araştırma yöntemini (doğal deney) açıklayalım.

Doğal Deney:

Doğal deney , sosyal araştırmada kullanılan bir çeşit deneydir. Bu yöntemin laboratuar ve alan deneyinden önemli bir fark vardır. Bu yöntemlerde araştırmacı, etkisini incelemek istediği bağımsız değişkeni kendisi değiştirir ve bu değiştirmenin, örneğin çeşitli derece ayarlamasının bağımlı değişken üstündeki etkisini saptamaya çalışır. Doğal deneyde ise, araştırıcı kendiliğinden olan değişmenin (bağımsız değişken) sonucunu ( bağımlı değişken) inceler. Yani burada; araştırıcı, doğal bir değişmeden ya da olgudan faydalanarak onu bağımsız değişken olarak kullanır. Etkisi çalışılan olay herhangi bir şey olabilir.Örneğin,yeni bir kanun,seçimler,bir doğal olay,zorunlu bir güç vb. kendiliğinden olan sosyal olayın söz gelimi sosyal tutumlara etkisini öğrenmek isteyen araştırmacının,bu tutumları hem olaydan önce, hem de olaylardan sonra çalışması gerekir ki aradaki fark o olayın etkisi olarak kabul edilebilsin.Ayrıca, o olaya maruz kalmayan bir kontrol grubunun da deney grubuyla aynı zamanlarda ölçmeye tabi tutulması gerekir. O sosyal olaya maruz kalan deney grubuyla, kontrol grubu arasında fark görülürse ancak bu fark birinci ölçmeyle ikinci ölçmeyle arasındaki zaman geçmesine değil de o sosyal olayın etkisine bağlanabilir. Doğal deneyde kendiliğinden oluşan bir olay söz konusu olduğu için, ona maruz kalanlar doğal olarak deney grubunu oluşturur.Bir benzer kontrol grup da karşılaştırma için araştırmacı tarafından seçilir.Bu iki gruptaki kişiler başka özellikler bakımından da birbirinden farklı olabilirler. Yukarıda da açıkladığımız gibi doğal deney, deney yönteminin, kendiliğinden oluşan bir olaya uygulanmasıdır.

Doğal Deney Yönteminin Avantajları

1.) Doğal deney, deney yönteminin hemen bütün avantajlarını paylaşır.Bunlar da şöyle sıralanabilir: Nedensel ilişki kurabilme ve buna bağlı olarak, hipotez sınama olanağı;istatistik analize uygun sayısal çalışma olanağı;araştırmacının, çalıştığı olay ve etkiler üzerinde kontrol kurabilmesidir.

2.) Deney olmasından ötürü ortaya çıkan yukarıdaki çeşitli avantajlardan başka, doğal deneyin saha araştırmasıyla paylaştığı bir ilave avantajı da vardır. Bu yöntemde,araştırmacı olay sürecini hemen hiç etkilemez, çünkü olay kendiliğinden olmaktadır.

3.) Çoğu zaman doğal deney, kişilerin tutum ve davranışı üstünde sürekli etkiler olan önemli değişkenleri içerir; bir çok yöntemde bu olanak yoktur.

4.) … Doğal Deney Yönteminin Sakıncaları

1.) Çoğu zaman önemli olayların olacağı önceden bilinmez. Bu nedenle araştırmacı, yeterli plan ve ön çalışma yapmadan araştırmaya girmeye mecbur olur.

2.) Bu yöntemde; araştırmacı, kendiliğinden olan olayın etkilerini çatışmaya mecburdur;olayın değişik şekillerinin veya alternatiflerinin etkilerini incelemez;çünkü bunları sistemli bir şekilde ayarlama olanağı yoktur.

3.) Bazen araştırmacı çalıştığı gruba katılma durumundadır.Böyle olunca ortaya yanlılık sorunu çıkabilir.

4.) Dekleri farklı konum ya da gruplara rastlantı olarak dağıtma olanağı yoktur.Bu da nedensel çıkarımları zayıflatır.

Adım V

Veri Toplama

Deney:

Şimdi yapacak olduğumuz deney, grubun büyüklüğünün bireyin uyma davranışına etki edip etmediğine doğal gözlem yoluyla bir araştırma yapacağız. Bir üniversitede devlet yurdunda öğrenciler televizyon haberlerini izlerken, haberlerin ilk 10 -15 dakikasını izledikten sonra sayısı beş yüz ile beş yüz elli arasında değişen izleyici kitlesi arasında beş veya altı kişi haberlerin bitmesini beklemeden kalkıp gitmektedirler.Bu beş altı kişinin arkasından çok az öğrenci kalkıp haberleri izlemekten vazgeçmiştir.Farklı bir zamanda aynı ortamda ve aynı sayıda televizyon izleyen kitle, haberin ilk 10-15 dakikasını izledikten sonra izleyici kitlesi arasından 15 kişiye yakın öğrenci haberlerin sonunu beklemeden televizyon izleme salonundan ayrılmışlardır.Bu beş yüz ile beş yüz elli izleyici kitlesi arasında bulunan öğrencilerin bir kısmı 15 kişiye yakın öğrenci grubuna uyarak televizyon haberlerinin sonunu beklemeden televizyon izlemekten vazgeçmişlerdir.Yine farklı bir zamanda aynı ortamda ve aynı sayıya yakın televizyon haberlerini izleyen kitle arasından 30 kişiye yakın öğrenci televizyon haberlerinin sonunu beklemeden televizyon izleme salonundan ayrılmışlardır.Haberleri izleyen kitlenin arasından öğrencilerin çoğunluğu haberlerin sonunu beklemeden bu 30 kişiye yakın öğrenci grubuna uyarak televizyon haberlerini izlemekten vazgeçtikleri gözlemlenmiştir. Bu gözlemde Birinci deneyin gözleminde televizyon haberlerini izlemekten vazgeçen öğrenci sayısı(5 veya 6) az olduğu için salondaki kitlenin uyma davranışı da az olmuştur.İkinci deneyin gözleminde ise televizyon haberlerini izlemekten vazgeçen öğrencilerin(15 kişiye yakın) birinci güne nazaran daha fazla olduğu için uyma davranışında da bir artış gözlemlenmiştir.Üçüncü deneyin gözleminde ise televizyon haberleri izlemekten vazgeçen öğrencilerin (30 kişiye yakın) birinci ve ikinci gün de televizyon haberlerini izlemekten vazgeçen öğrenci sayısından oldukça fazla olmuştur.Bu da üçüncü deneyin birinci ve ikinci deneye oranla uyma davranışı gösteren öğrenci sayısının daha arttığı gözlemlenmiştir. Bu deneylerin sonunda hipotezimiz doğrulanmış olup,bu doğrultuda grubun büyüklüğünün bireyin uyma davranışına daha fazla etki ettiği gözlemlenmiştir.Bu sonuçlardan,daha büyük grupların bireyi uyma davranışına itici gücün daha fazla olduğunu söyleyebiliriz.



Hipotez:

Araştırma Konusunda Var Olan Literatürün Taranması:

AdımVI

Veri Analizi:

Bağımsız Değişken:

Bağımlı Değişken

Gözlem yöntemiyle yaptığımız bu deneyde bağımlı değişken bağımsız değişkenlere bağlı olarak uyma davranışı gösteren öğrenci gruplarıdır.(1. deneyde 5-6 kişiye bağlı olarak az, 2.deneyde 15 kişiye bağlı olarak salonda bir kısım, 3. deneyde 30 kişiye bağlı olarak çoğu öğrencinin uyma davranışı göstermesi)

Deney Grubu:

Kontrol Grubu:

Doğal deney yöntemiyle yaptığımız bu deneyde bağımsız değişkene bağlı olarak sosyal uyma davranışı göstermeyen öğrenci kitlesidir..

Doğal yöntemiyle yaptığımız bu deneyde deneye maruz kalan televizyon haberlerini izleyen öğrenci kitlesi deney grubudur.


:
Gözlem yöntemiyle yaptığımız bu deneyde televizyon haberlerini izleyen kitlenin haberlerin sonunu beklemeden kalkıp giden ve her deney gözleminde sayısı artarak ilk önce kalkan öğrenci gruplarıdır.(1.deneyde 5-6 kişi,2. deneyde 15 kişiye yakın,3.deneyde 30 kişiye yakın öğrenci grupları)

yazar:hikmetullah yetkin