Karşılıklılık!

• 11 Temmuz 2011 Pazartesi 05:37:15

Bu kelimenin standart sözlüklerdeki anlamı:

Karşılıklılık, -ğı: Karşılıklı olma durumu.
(TDK Güncel Türkçe Sözlük)

Karşılıklılık: (İng. reciprocity)
1. Toplumsal ilişki içinde bulunan bireyler ya da toplumsal kümeler arasında etki ve tepkilerin karşılıklı olarak birbirine yol aça gitmesi.
2. Toplumsal çevrece onaylanan bir değerler ölçeğine göre bir yandan belli ödevleri, yükümlülükleri ve görevleri, öte yandan da belli hakları, karşılıkları ve ödülleri içeren toplumsal ilişki.
(BSTS / Toplumbilim Terimleri 1975)

Saygı, sevgi, ilgi, anlayış, hoşgörü, muhabbet, selamlaşma, helalleşme, arkadaşlık, dostluk, … tek taraflı olmadığı sürece ve karşılıklı paylaşım ile anlam kazanır.

İçten, doğal ve hakiki manada sunulan söylem ve davranışlar yüreklerde ve beyinlerde er geç yankı bulur. Güven ve yaklaşım ise bu yankının oluşmasında ve olgunlaşmasında en önemli etkendir.

Herkesle arkadaş olunabilir ancak herkesle dost olunamaz zira dost denilen dostlarının kederleriyle mükedder, sevinçleriyle mesrur olandır.

Birisine âşık olduğunu düşünen bir insan bunu muhatabına göster/e/mediği sürece âdeta kendi kendine ‘gelin güveyi’ olmuştur. Bir de ilgisini, sevgisi ve aşkını karşısındakine ‘kaş yaparken göz çıkarırcasına’ sunduğunda bir çuval inciri berbat eder kuşkusuz.

Selam, yüce Yaradan’ı anmak olup, imanı bütün olanlar, düşmandan bile gelse, verilen selamı muhakkak alırlar. ‘Merhaba!’ diyene ‘Aleykümselâm!’ veya ‘Selâmünaleyküm!’ diyene ‘Merhaba!’ ile karşılık vermek caiz olmadığı gibi etik de değildir.

Helalleşmeye gelince, kimin kimde ve ne kadar hakkı olup olmadığını Allah bilir. ‘Sana hakkımı helal etmiyorum/etmeyeceğim!’ derken çok iyi düşünüp taşınmamız gerekir. ‘Hakkınızı helal edin!’ derken de bunu isteme hakkına sahip olup olmadığımızı da yine Allah bilir.

Her iki durumda da günah işlemek söz konusu olabilir. Bu nedenle böyle hassas bir konuda ‘parsa dağıtır gibi’ helallik vermek ya da ‘ganimete konacakmış gibi’ helallik istemek pek caiz olmasa gerek!

Paylaşmak kutsaldır, anlayışıyla bunun kutsiyetine halel getirmekten kaçınmamız iktiza eder, aksi takdirde yüce Yaradan’ı gücendirebiliriz.

Atasözü şöyle der: ‘İyilik iki baştan olur!’ Buna göre birbiriyle ilişkileri bulunan iki kişinin iyi geçinebilmeleri için yalnızca birinin iyi olması yetmez.

Olumlu, ılımlı ve yapıcı duygu ve düşüncelerin dışında kalan kin, nefret, öfke, … söylem ve davranış biçimleri aynı minval üzere karşılık bulmamak gerekir zira kötülerle ve kötülüklerle haşır neşir olursak bu nedenle bir şeyler kaybeden sonuçta insanlık olur.

Atasözü: ‘İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı!’ Buna göre iyiliğe karşı iyiliği herkes yapabilir, önemli olan kötülüğe karşı iyilik yapabilmektir.

Karşılıklılık, insan ilişkilerinde son derece önem arz eder. Her hususta hak ettiğimizden fazlasını başkalarından beklemememiz kadar hak ettiklerinden ne eksiğini, ne de fazlasını başkalarına sunmalıyız yani ifrat tefritte kalmamalıyız/bulunmamalıyız.

Birisine hak ettiğinden fazla değer verirsek, kendi öz değerimizden bir miktar eksildiğinin farkına bile varamayabiliriz. Bize sunulan değer karşısında ise şımarmamamız, haddimizi aşmamamız ve psikoza girmememiz hem ruh, hem de beden sağlığımız için elzemdir.

One-way ticket götürür,
Return ticket döndürür;
Merciless life öldürür,
Böyle dörtlük güldürür! (Doğaçlamamdır)

Hoş ve esen kalınız.