KAMU YÖNETİMİNDE EKONOMİKLİK, ETKİNLİK VE VERİMLİLİK

• 3 Nisan 2011 Pazar 00:28:24

Kamu Yönetiminde Ekonomiklik, Etkinlik Ve Verimlilik

Kamu yönetiminde ekonomiklik, etkinlik ve verimlilik kavramları günümüzde, geçmişe nazaran daha çok gündeme gelmeye başlamıştır.

Esasında sözkonusu bu kavramlar özel sektöre ve işletmelere ait kavramlardır. Bu kavramlara kamu yönetiminde neden ihtiyaç duyulmaktadır? Bunun birçok nedeni olsa da, ana nedeni vatandaşların vergileriyle finanse edilen kamu yönetiminin medya ve basın yayın araçlarının ve iletişim tekniklerinin gelişmesiyle daha çok gözönünde olmasındandır. Artık kamudaki savurganlık ve etkinsizlik daha çok dikkat çekmektedir. Bunun yanında, günümüzde kamu yönetimi geçmişe nazaran daha karmaşık ve daha uzmanlık gerektiren bir konumdadır. Bu durum Ülkemiz için sözkonusu olduğu gibi dünyadaki tüm kamu yönetimleri için de geçerlidir. Dünyadaki tüm kamu yönetimleri ulaştığı yeni konum itibariyle çok boyutlu bir durumdadır. Eskiden personel, mevzuat, bütçe ve bina, araç-gereç gibi fiziki imkânlar bir kamu yönetimi için yeterli görülürken, günümüzde bu unsurların yanına, bilgisayar ve internet gibi bilgi teknolojileri, uzmanlık ve işbölümü, yönetişim ve halkla ilişkiler, iletişim ve hızlı haberleşme gibi hususlar da eklenmiştir. Artık bilgisayar, internet olmadan bir kamu yönetimi düşünülemez. Artık yabancı dil bilgisine sahip ve modern teknolojiyi kullanan personel kamu yönetimleri için vazgeçilmez unsurlar arasına girmiştir.
Bu yeni konumundan dolayı kamu yönetimleri geçmişe nazaran daha da masraflı ve daha da paraya dayanır bir durumdadır. Modern teknoloji, yetişmiş ve uzman personel ve diğer unsurların hepsi büyük miktarlarda bütçe ve mali kaynak gerektirmektedir. Kamu yönetiminde bütçe meselesinin yani para unsurunun bu kadar öne çıkması ekonomik, etkin ve verimli kullanımını da gündeme getirmektedir.
Kamu yönetiminde başta mali kaynaklar olmak üzere, tüm kaynakların ekonomik, etkin ve verimli kullanımı ne demektir? Bu kavramları sırasıyla açıklamak gerekirse şunları belirtmek mümkündür.
1-Kamu yönetiminde ekonomi: Yapılan işlerin planlı, programlı ve zamanında yapılması, kaliteli ve mümkün olan en az bedelle gerçekleştirilmesi demektir. Kamuya ait iş ve işlemlerle ilgili girdilerin en ekonomik şekilde sağlanması, insan, araç-gereç ve teknolojinin en ekonomik şekilde kullanılması, yönetim faaliyetlerinin makul ve mantıklı bir şekilde ve plan-program içerisinde gerçekleştirilmesi gibi hususlar kamu yönetiminde ekonomi kavramı içerisinde mütalaa edilmelidir. Bu hususa ilişkin müşahhas örnekler vermek gerekirse, kamuya ait dikey hiyerarşinin azaltılması (mesela şeflik, şube müdürlüğü, daire başkanlığı, genel müdür yardımcılığı ve genel müdürlük gibi uzun hiyerarşik şemanın yerine, doğrudan şube müdürlüğü ve genel müdürlük şeklinde hiyerarşik yapı oluşturulması), ayrıca, iş tanımlarının iyi bir şekilde yapılarak en az personel çalıştırılması ve iş yükünün dengeli ve adil dağılımı, kamuya ait bir işyerindeki bilgisayarların mümkün olduğunca uzun yıllar (mesela masa üstü bilgisayarların en az 10, dizüstü bilgisayarların en az 5 yıl) içinde değiştirilmesi, bir caddedeki kaldırımın taşlarının en uzun süre diliminde (mesela 30-40 yıllık zamanlarda ) değiştirilmesi, kamuya ait bir binanın dış cephesinin boyanması işinin mümkün oldukça uzun yıllar (mesela 5-10 yıl) aralığında gerçekleştirilmesi vb gibi durumlar ekonomiyle ilgilidir.
2-Kamu yönetiminde etkinlik: Kamuya ait gerekli ve güncel hedeflere zamanında ve belirlenen şekilde ulaşılmasıdır. Bu hedeflere ilişkin sözkonusu iş ve işlemlerin ne geç, ne de erken, tam zamanında yapılmasıdır. Kamu yönetiminde etkinlik dediğimizde, hedeflere ulaşılması ve sonrasında ortaya çıkan etkilerin bir bütün olarak değerlendirilmesi anlaşılmalıdır. Bu hususta müşahhas bir örnek vermek gerekirse, orman yangınlarıyla mücadelede yangın başlama ve bitme sezonlarının bölgelerin hava ve iklim şartlarına göre ayrı ayrı belirlenmesi (mesela kurak iklime sahip Akdeniz Bölgesinde yangın sezonu Nisan ayı içerisinde başlatılması, ancak Karadeniz Bölgesinde bu sezonun Haziran ayı içerisinde başlatılması) etkinlik kapsamında değerlendirilmelidir.
3- Kamu yönetiminde verimlilik: Kamuya ait kullanılan kaynaklar ile elde edilen çıktılar arasındaki bağıntıyla ilgilidir. Kamu yönetiminde mevcut kaynaklarla azami çıktılar elde edilmişse verimlilik sözkonusudur. Ya da kamu yönetiminde en az kaynakla gerekli çıktılar elde edilmişse bu da verimlilik kapsamındadır. Bu hususa ilişkin müşahhas örnekler kapsamında, kamuya ait işyerinde (mesela bir vergi dairesinde beş kontrol memuru ile ayda 30 işyeri denetleniyorsa, bir başka vergi dairesinde ise beş kontrol memuru ile ayda 60 işyeri denetleniyorsa) bütün şartlar aynı iken bu sonuç alınıyorsa iki işyeri arasında verimlilik aynı değildir. Ya da bir vergi dairesinde beş kontrol memuru ile ayda 60 işyeri denetlenirken, beş vergi kontrol memuru daha istihdam edildiğinde, denetlenen işyeri sayısı ayda 120’ye çıkmıyorsa, o işyerinde verimsizlik mevcut demektir.
Evet, günümüzde kamu yönetiminde ekonomiklik, etkinlik ve verimlilik önemli kavramlar olarak gündemdedir. Kamu yönetimi vatandaşların vergisiyle sağlanmaktadır. Vatandaşların vergisinin en ekonomik, en etkin ve en verimli kullanılması için kamuda görev alan herkes, amirinden memuruna, müsteşarından müstahdemine kadar herkes gerekli özen ve dikkati göstermelidir. Bu yazıda bu hususta yalnızca kavramlara ve açıklanmasına dikkat çekilmiş ve müşahhas örneklerle konu anlaşılır kılınmak istenmiştir. Bu üç kavramın kamuda nasıl uygulanacağı ve neler yapılabileceği bir başka yazının konusu olabilir.