ÂŞIK AHMET (ÖKSÜZ ÂŞIK AHMET)

• 9 Kasım 2010 Salı 16:06:27

Âşık Ahmet hakkında bildiklerimiz Emrah ile Selbihan hikâyesi ile sınırlıdır. Bu güne kadar hakkında ciddi manada araştırma yapılmamıştır. Tüm araştırmacılar Ercişli Emrah’ı anlatırken Âşık Ahmet’ten de söz etmiştir.

Âşık Ahmet’in ön adı, kimine göre Âşık , kimine göre, Öksüz Âşık , kinine göre de Öksüz ’dür. Bu ön adlar, Emrah ile Selbihan hikâyesinin anlatımına göre değişmektedir. Tüm anlatımlarda ortak nokta adının Ahmet olduğudur.

Erciş anlatımına göre Âşık Ahmet Ercişlidir. Kale Beyi Miroğlu Ahmet Bey’in saz aşığıdır. Erciş anlatımının dışındaki anlatımlara göre sonradan gelip Erciş’e yerleşmiştir. Kimine göre, Âşık Ahmet Gencelidir . Erciş’e Gence ’den gelip yerleşmiştir. Kimi’ne göre Ahlatlıdır . Kimine göre İravan’dan gelmiştir. Hikâyenin bir Azerbaycan anlatımına göre Karabağlıdır . Bir anlatımda “Emrah’ın atası Azerbaycan yurdunda yaşayan Ahmet Han’dır” denilmiştir. Ahmet Han sonradan Âşık Ahmet’e dönüşmüştür. Kimi anlatımlara göre de Tiflis ’ten gelmiş, Erciş’e yerleşmiştir. Anlatımlarda ortak nokta ‘Aşık Ahmet’in Erciş’te yaşadığı Kale beyi Miroğlu Ahmet Bey’in saz aşığı olduğudur.

Âşık Ahmet bade-dolu içmemiştir. Öğrenme âşıktır. Bir anlatımda Âşık Ahmet divan ve erkân görmemiş köy âşığıdır. Tiflis’te kalamayacağını anlamış, Gümrü, Kars yolu ile Kağızman’a oradan da Van’ın Erciş kasabasına yerleşmiştir. Bir görüşe göre de Miroğlu Ahmet Bey’in divan şairliğinde bulunduğudur.

Ercişli Emrah’ı anlatırken 17. Yüz yılda yaşadığını yazdım. (Kitapta) Ancak bazı kaynaklara göre Şah Abbas’ın Van’ı kuşatmasında (1603 olarak belirtirler) Emrah’ın sevda çekecek yaşta yanı 18 yaşında olduğundan 1585 doğumlu veya bir aşağı bir yukarı olduğudur. Bazı kaynaklara göre 16. Yüz yılda, bazı kaynaklara göre 16. Yüz yılın sonları ile 17. Yüz yılın başlarında, bazı kaynaklara göre de 17. Yüz yılda yaşamıştır. Hikâye anlatımlarını göz önüne aldığımızda Ercişli Emrah 28-32 yaşlarında ölmüştür. Buna göre Âşık Ahmet’in 16. Yüz yılla 17. Yüz yılda yaşadığını söyleyebiliriz.

Gezdiği yolara kurban olduğum
Hayıf geçti seyrangâhın zamanı
Göz açıp dünyayı seyredemedim
Eksik olmaz uce dağın dumanı

Ahteder ahtına durabilmezsin
Çekip âşkın yayın kurabilmezsin
Çünkü bir engeli urabilmezsin
Ne saklarsın göz üstünde kemanı

Öksüz Ahmet eder ahtı bütünüm
Arşa direk direk oldu tütünüm
Hey ağalar öne gel çetinim
Aramazlar yahşi ile yamanım.

XX

Âşık oduna yanan aşık
Selbihan bağdadır bağda
Evkarından divanesin
Güzelin bağdadır bağda
Bağa girmiş eder nazı
Elinde sedefli sazı
Bir Ahmet beyimin kızı
Selbihan bağdadır bağda

Âşık Ahmet eder ahı
Oyadın Sefil Emrah’ı
Şimdi duyar İran şahı
Selbihan bağdadır bağda

Kaynak:
Dünden Bugüne ERCİŞ, Selahattin Koşar
Bütün yönleri ile Tarih ve Kültür Hazinesi ERCİŞ, Celal Gazioğlu
Ercişli Emrah, Ali Saraçoğlu
Ercişli Âşık Emrah Deyişleri, Ozan Ahmet Poyrazoğlu

EROL ÇELİK (ERCİŞLİ) İZMİR