EDEBİYATIN İŞLEVİ

• 17 Ocak 2009 Cumartesi 22:09:32

Bugün modern dünyaya baktığımızda insanın duygu kaybına uğradığını ve duyarsızlaştığını görmekteyiz.İnsan adeta programlanmış bir saat gibi hareket etmek de belirlenmiş bir alanda tekdüze bir hayatı yaşamaktadır .Bu baglamda insan yapay dünyanın içinde özneler yani insanlar arasında değil de nesneler arasında veya nesnelerle mücadelesi söz konusudur.İşte sanat modern hayatın yol açtığı bu duyarsızlaşma karşısında devreye giren ve insanın içinde tanrının yarattıklarına karşı duyulması gereken hayranlığı canlandıran bu anlamda kişinin imanını tazeleyen bir deneyime olanak sağlayan faliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.Günümüzde sanatçı için yüklediğimiz bu işlevi edebiyatada yükleye biliriz.Birey sıkıntılı olduğu durumlarda sancı çektiği dönemlerde edebi eser üreterek rahatlama olanağı kazanır.
Edebiyatın diğer bir işlevi de günlük hayata yönelik bir düzenlemeyi içinde barındırmasıdır.Çünkü sosyal hayat karmaşık,insanı yorucu ve adaletsizliklerle doludur.Edebi eser sosyal hayatın bir parçası olan insanla o insanın içinde bulunduğu kurumsal ve zihinsel mekanizmaları ehlileştirme gücüne sahiptir.Bu yönüyle yaklaştığımızda edebiyatın terbiye edici güzelliğe sahip olduğunu görmekteyiz.Tolstoy’ a göre edebiyat bütün toplumlara sevdirilirse toplumsal hayatla ilgili bir düzenlemenin yapılmasına gerek kalmayacağını ifade eder.
Edebiyatın diğer bir işlevi de farklı coğrafyalarda yaşayan insanlar arasındaki farkın giderilmesi ve bu farklılıkların çatışmaya dönüşmesini engelleyici bir işlevinin olması gerektiğidir.Burda sanatçıya düşen görev insanlar arasında kardeşlik duyguları uyandırmak ve sevgi ,kardeşlik gibi duyguları insanlar için alışılmış bir duygu ve içgüdü haline getirmektir.
Edebiyatın diğer bir işlevi de bireye yönelik zevk verme işlevinin olmasıdır.Hayat zevk ve elemin sürekli yer değiştirdiği bir minvalde ilerler.Bu durumda insan ruhunun hoşuna gidenler ona zevk verir tersi durumlar ise ona elem verir.Edebiyat da öznelleşmiş zevklerden birini sunarak insanın bireysel zevklerine veya amaçlarına hizmet etmiş olur.
Edebiyatın diğer bir işlevi de toplumu aydınlatmaktır.Özellikle savaş dönemlerinde yazılan metinlere baktığımızda metinlerin milli bir karakter taşıması bunun en güzel örneğidir.Bu dönemde verilen eserlere baktığımızda yazar edebiyatı veya edebi eseri bir araç haline getirerek milli meseleleri titiz bir duyarlılıkla eserlerinde işlemiştir.Bu dönemde yazılan tüm eserler de edebi kaygıdan uzak milli ruhu ayakta tutma gibi bir işlevi yerine getirmiştir.

YASİN ŞAHİN
[email protected]