Önce, çok basit bir mantık sorusu: Karton bardak kaynamış suyu tutabilir mi? Katkısız bir karton bardağın sıcak suyu hatta soğuk suyu tutabileceğini aklınız alıyor mu?
“Karton bardak” kavramını internette sorgulayalım!
İlk önce Vikipedya’nın verdiği bilgileri okuyalım: “Karton bardak, kanserojen madde içermeyen yapısıyla insan sağlığına plastik bardağa oranla daha uygundur. Doğada çabuk kaybolan yapısı ve geri dönüşüm özelliği ile karton bardaklar tam bir doğa dostudur.”
Bu bilgiler doğru mu sizce?
Yine internet taramasıyla bir-iki bilgi daha aktaralım… Misal, CNN TÜRK’ten: “Karton bardakla çay, kahve içenler dikkat! Neden mi? İşte, okulda ya da kafe gibi ortamlarda sıcak içecekleri tüketmek için karton bardaklar tercih ediliyor. Fakat zararsız gibi görünen bu bardaklar meğer içerisinde gizli bir tehlike barındırıyormuş.
Karton bardaklar ısıyla birleşmesi sonucunda, zararlı iyonların ve küçük plastik parçacıkların sıvıya geçmesine sebep oluyor.
Hindistan Teknoloji Enstitüsü’nde yapılan araştırmalar, karton bardağı kaplayan polietilenin parçalanması sonucunda, mikroplastik yutmamıza sebep olduğunu ortaya koydu.
‘İNSAN 3 KİLOYA YAKIN PLASTİK TÜKETİYOR’
Bir insan yaşadığı süre zarfında 3 kiloya yakın plastik tüketiyor. Bu maddeler ise yıllarca vücutta toplanıyor. Vücudumuzda biriken bu maddeler ilerleyen zamanlarda, kanser, ürüme sorunları, romatizmal hastalıklar ve nörolojik bozukluklara yol açabiliyor.
Hatta uzmanlar, erkek ve kadınlarda kısırlığa da neden olabileceğini söylüyor. Sonuç olarak karton bardak kullanmamakta fayda var! Bunun yerine, sağlığınız için cam bardak kullanmayı tercih edin.” (12.03.2023)
Vikipedya’nın açıklamasında hiçbir bilimsel kurumun adı geçmezken, CCN TÜRK’ün açıklamasında Hindistan Teknoloji Enstitüsü’nün araştırma sonucu veriliyor. Hangisi inandırıcı?
Bir de internette “karton bardak”ın yapısını araştıralım… Daha soruyu sorduğunuzda açılan sayfanın tepesinde şu bilgi var: “Karton bardak, kartondan yapılmış ve sıvının kağıttan dışarı sızmasını önlemek için balmumu veya plastikle kaplanmış tek kullanımlık bir bardaktır.”
Ayrıntı isteyelim… Bu bardağın üreticilerinden birinin sitesinden, ambalaj.red adlı siteden üç cümle: “Karton bardakların üretiminde genellikle kağıt, polietilen (PE) kaplama ve biyoplastik (PLA) gibi çeşitli malzemeler kullanılır. Bu malzemelerin her biri, bardakların performansı ve çevresel etkileri üzerinde farklı etkilere sahiptir. Örneğin, PE kaplama sızdırmazlık sağlarken, PLA kaplama biyolojik olarak parçalanabilir ve daha çevre dostudur.”
Görüldüğü gibi, kâğıt üreticisi, karton bardakta polietilen ve biyoplastik kullandığını açıkça yazıyor. Sonra, PE sızdırmazlık sağlarken, PLA’nın “daha çevre dostu” olduğunu iddia ediyor.
Vay canına, “çevre dostu” ha! Allah Allah, nasıl yani? Adı üzerinde biyoplastik nasıl çevre dostu olabiliyor?
Bardak üreticisi, ticarî kaygılarla bu aldatmacayı yapıyor. Onaylamıyoruz ama anlıyoruz. Onun işi bu, ürününü “daha” masum göstermeye çalışacak. Bizim işimiz de bu kandırmacayı yutmamak!
Fakat yazımızın başında alıntıladığımız Vikipedya’ya ne demeli? Üreticinin bile içinde plastik olduğunu itiraf etmek zorunda kaldığı adı karton, gerçekte PLASTİK olan bardağı niçin zararsız, “tam bir çevre dostu” olarak göstermeye kalkıyor? Anlamak mümkün değil! Demek internetteki her bilgiye inanmayacağız, mantık süzgecimizi kullanacağız. Vikipedya’yı bu çarpıtmasından dolayı kınıyorum.
Karton bardak diye bişey olamaz, “karton bardak” adının arkasına gizlenmiş PLASTİK bardak olabilir. Karton adı tam bir kandırmacadır. Ne yazık ki plastik bardak kullanımı anormal şekilde yaygındır ve en acısı sağlık kuruluşlarında bile çay, kahve gibi içecekler ve hatta çorba/yemek koymak için kullanılmaktadır.
Yukarıda söz konusu edilen zararlar, o plastik bardağın kullanan kişiye doğrudan verdiği zararlar, zehirlerdir! Bir de o plastik bardakların hepimize, bütün insanlığa ve yerküreye verdiği zararlar, hasarlar var. Her gün kullanılan milyarlarca plastik bardak ne oluyor? Çöpe atılıyor. Sanki zararsız bir çözünmeymiş gibi, “doğada yüzde yüz çözünür” etiketi altında “çözünüyor” ama mikroplastiğe dönüşerek çözünüyor. Ve her Allah’ın günü milyarlarca tek kullanımlık plastik bardak toprağı, suyu, denizleri, okyanusları kirletiyor. Havaya karışıyor, bütün canlıları zehirliyor.
Plastik bardağın bu kadar yaygın ve bilinçsizce kullanımı kelimenin tam anlamıyla bir faciadır.