çağdaş edebiyatın doğuşu

• 16 Temmuz 2024 Salı 01:42:57

1
türkiyede ırkçılık.bunun sakıncalarını anlattı nihat genç gibi yazarlar.esasında bu ülkede yaşamanın türklükle organik bir bağı var kuşkusuz.kürt ermeni rum gibi irklarla yakınlık kurmuş kendi aralarında etnik kimlikler.dildeki sorun kısmen aşılmıştır ömer seyfettin gibi edebiyatçılarla.ayrıca tanzimatla başlayan batılılaşmanın türk diline etkisi fazla.batıyla münasebet ülkeye sanatıda getirmiştir sanatçıların gayretleriyle.bedri baykam ayrımcılığa uğrayan bir ressam doğulu olması nedeniyle.amerikada sanat çevreleriyle ilişki kurmasına rağmen bu dışlanmayı yaşamış.ziya gökalpın düşünceye millilik kazandırma çabalarında var lnkılapçılık diğer müelliflerde olduğu gibi.atatürkün akıl hocası gözüyle bakılmnış kendisine.türkiyede gelişen edebiyat için çok şey ifade ediyor gelenek.şair nedimin şiire getirdiği yenilik dikkate alınmalı her şeyden önce.cemil meriç fikir dünyamızın köksüz kalmasında nefret suçunu neden olarak gösterir.divan şiiri hakkıyla anlaşılmaz ders olarak okutulduğu halde.artık serbest nazımla şiir yazmanın daha anlaşılır olduğu varsayılır.nazım himetle orhan veli iki farklı yol izlemiş şiirde.ikinci yeni bütünüyle bir dil zenginliği yaratmış şiirde.kalkınma amaçlı yollar köprüler yapılmış yakın dönemde.bunu anlamak istemeyen estetik yoksunları var.rönesansın osmanlıkya etkisi biliniyor tarihi yapılara bakınca.ancak ortaçağ şartlarında ne kadar yol alınabilirdi düşüncede.bu nedenle monarşılerin çekinmediği bir alandır edebiyat ve sanat.etnik kimlik ne anlama geliyor terör örgütleri için.türkiye türklerindir diyordu hürriyetin kurucusu sedat simavi.moiz kohende türkçülüğü savunuyordu tekin alp mahlasıyla ırkçı şiirler yazmakla.islamcılar için bunların anlamı islam düşmanlığıdır batı destekli fikirler olmakla.nurullah gençin dil konusundaki heyecanı bir ulus yaratmanın neşvesi kabul edilir.milli görüşün fikir babası sayılır necip fazıl türk milliyetçiliğini savunmakla.türk islam sentezinde görülmüş batılılaşma ahmet hamdi tanpınar gibi yazarlarda.islamcılık her geçen gün güçlenirken din siyaset birliğinde görülmüş dış dünyaya karşı ülkü birliğini savunmakla.buna karşın chpde güçleniyor büyük şehirlerin ele geçirilmesiyle.iktidara her zamankinden yakın bir parti chp.ak partinin teşkilatçılık anlamında bir başarısı olduğu kesin iktidarda olduğu dönemde.ancak ele geçirilmiştir tarikatler tarafından kişisel çıkarlar söz konusu olduğundan.
2
osmanlının dağılması etnik kimliğe bağlıdır görüşünü savunanlar için benzer kaderi anadoluya yaşatmak akıllıca görülüyor.yörük ve türkmenler çoğunlukta türkiyede.metropllerde çoğulcu bir yapı oluşmuş göçle birlikte.ayrıca böyle bir düşünce yok türk olmayı yeterli görenler için.modern olmanın bir mücadele biçimi olması.buda bir çatışmaya yol açmış toplumda.70li yıllarda bu sancılarla yaşanmış kamplaşmalar.80li yıllar neo liberalizmin altın çağı türkiyede.anapın düşündüğü toplumda vardı hayali ihracat.lafla peynir gemisi yürümüyordu ismet özelin deyimiyle.90larda ikinci cumhuriyeti savunan aydınlarda vardı amerikan güdümlü demokrasi.ancak yeşil sermayenin anlamı açıktı toplumda.yerlilik ve millik tekrarlanır olmuştu devlet içinde.ancak teknolojik transfere gerekli özen gösterilmedi yalnızca maaşların azlığı tek gündem olunca.bu ortamda sanatta nasibini almıştı yasakçılıktan.sinema köy temali filmlere yöneldiğinden.edebiyatta bir çeşitlilik olsada sinemada bireysel çabaların tek çıkar yol görülmesinde vardı sanatın topluma getirdiği bakış.
3
batıda ilk romanın don kişot olduğu kabul edilir.hayalperet bir delinin çizdiği resimdeki önyargılarla her şey için bir anlamla açığa çıkar hezeyanlar.ironi bütünüyle hakimdir anlatıma.türkiyede batı sanatı kendi konumuna ayna tutmakla şarklı olmanın kritiğiyle başlar eleştiriye.ihtilal için çalışmalar başlarken osmanlıda.hürriyet kasidesinde mukaddesin anlam kazanması siyasetle.namık kemalin vatan kabul ettikleri bir anadoluyla sınırlı kalması yakın tarihimizde.lozanın zafer olduğu kabul edilmiş dış politikada yurtta ve dünyada barışıa bağlı kalındığından.türkiye kendi iç sorunlarıyla boğuşurken siyasi görüşlerin kutuplaşmaya yatkın olasıyla.12 eylül bu faktörlerle fikir ayrılığını bir anarşi görmekle başlamış sahte bir özgürlük dünyasıyla oyalamaya toplumu.bunu değiştirmenin gerekliliğinde görülmüş dinsel örgütlenme.azda olsa bir ekonomik refahın ayartması kitleleri.buda sahte din anlayışı demek sermaye çevreleri için.antikite edebiyata zenginlik katmış günümüze gelinceye kadar.metafiziğe dair söylenmiş çok şey var bu eserlerde.aristo mantığı anlamın anahtarıdır adeta felsefi bir dil kazandıran her çağın insanına.islam geleneği bu görüşle anlaşılır kılmış metafiziği.sonraları felsefenin küfür olduğu kanaatine varılmış medreselerin asıl konumunu terketmesiyle.ancak batı çoktan bunları geliştirmişti bu konuda efsanelere inanırken toplum.ibni sina ve farabi gibi üstatlarla keşfedilmiş anatomi bizde bilgiye karşı önyargılarla düşünmenin geleneği oluşurken.harezmi gibi alimler yanlış anlaşılmış kendi çağında bize gelen bilgilere bakılırsa.bir felsefi roman olan hay b.yekzan için ibni tufeylin iç dünyasını keşfetmiş batı çoktan.halen tekfir edilir mevlana gibi üstatlar dinden çıkıldığı kanısıyla.konuların anlaşılması nastaki teslimiyeti zedeler tekfir edenler için.ortaçağ evrenin yaratılışını anlamak isteyenler için bir tartışma zemini hazırlar bu kitaplarla.ibni rüşdün felsefeyi savunan kitaplarıyla felsefeye dönüş yaşanmamış ne yazıkki.kuranda bilimin varlığı kendini hissettirmiş felsefi tartışmalarda aksi iddia edilsede batıda.bonaventura gibi filozoflarla skolastik düşüncenin evren hakkındaki kanaatleriyle varolmuş teolojik düşüncenin kapsayıcılığı islamla bir tartışmada görülürken inancın hayatiyeti.