BAYBARS: KÖLELİKTEN SULTANLIĞA:

• 10 Temmuz 2024 Çarşamba 19:56:27

Haçlılara ve Moğollara Diz Çöktüren Hükümdar: Baybars:

Milletler tarihi gerçekten çok ilginç gelişmelerle doludur. Türklerin tarihi de ilginç liderlere ve olaylara sahiptir. Bu makalemde Baybars isimli kahramanımızdan bahsedeceğim. Baybars, köle pazarından başlayan hayat serüvenini bir devlet kurarak nasıl taçlandırdı?

Tüm yönleriyle işte Baybars:

Kaplan gibi güçlü anlamına gelen Baybars isimli yiğit, 1233 yılında Kuzey Karadeniz’in Kıpçak topraklarında doğdu. Soy olarak Ulubarlı zümresinin Borçoğlu kabilesine mensup bir Kıpçak Türkü’dür. Künyesi ise El Melik Ez-Zahir Rükneddin Baybars el Bundukdarid’dir.

Köle Pazarından Memluk Hükümdarlığına:

Cengiz Han’ın oğulları ve torunları bu dönemde tüm kavimlerin korkulu rüyasıydı. Moğol istilaları Kıpçak bölgelerine kadar uzanıyordu. Kıpçak şehirlerini bir bir talan ederken, bir yandan da Türkleri esir ediyorlardı. İşte o esirler arasında Baybars da bulunuyordu. Moğollar, Baybars’ı köle pazarında Bizans tüccarlarına satmıştı. Bizans tüccarları da Baybars’ı Eyyubi Sultanı Melikü’s Salih’e satmıştı. Eyyubi Sultanı, Baybars’ı Eyyubi Devleti ordusunda Türk kölelerden oluşan Bahriye askerleri arasına almıştı.

Baybars, çok zeki ve atak bir gençti. Bu özelliğinden dolayı kısa sürede Bahriye emirliğine kadar yükselmişti.
Moğolları Durduran Savaş: Ayn Calut. Baybars’ın doğduğu yıllardan yetişkinlik dönemine kadar hayatının geçtiği topraklarda Moğol istilaları bütün insanların canını yakmaya devam ediyordu. Moğollar, Anadolu Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar gibi büyük devletlerin sonunu getiren en önemli güç olmuştur.

Memlükler, Moğolları yenebilen tek devlet olarak İslam tarihinde önemli bir konum edinmişlerdir. Daha önce güçlü birer Türk-İslam devleti olan Harzemşahlar ve Anadolu Selçuklu Devleti’ni savaş meydanlarında yenen Moğol ordusu, 1260 senesinde Ayn Calut’ta Memlük ordusunun karşısına çıkmıştı.

Baybars’ın başında bulunduğu Memluk ordusu, Ayn Calut Savaşı’nı kazanarak Moğol İmparatorluğu’nun büyük gücünün kırılmasına neden olmuştur. Savaşın ardından Baybars, kendisine Halep Valiliği vermemesi nedeniyle Sultan Kutuz’u öldürterek Memluklerine yeni hükümdarı oldu. Baybars, 1261 yılında Moğollar tarafından öldürülen Abbasi halifesinin yerine yeni bir isim atayarak, Mısır Abbasi Hilafetinin kurulmasını sağladı.

Baybars’ın Hristiyanlara Karşı Mücadelesi:

Baybars, Mısır Türk Devleti’nin en kudretli döneminin yaşanmasını sağlamıştır. Memluk Devleti’nin dördüncü hükümdarı olarak Haçlıları Yakındoğu topraklarından çıkarmak için büyük mücadeleler vermiştir.
Baybars, 1263 yılında Haçlıların kurduğu Frank Kudüs Krallığı’nın merkezi olan Akka Kalesini kuşattı. Bu kuşatma sonucunda kaleyi ele geçirememiş olsa da, Safed, Yafya, Aşkelon ve Arsuf’da karşılaştığı haçlı birlikleri yenerek kalelerini yıktırdı.

1266 yılında Küçük Ermenistan’ı, 1268 yılında ise Antakya‘yı ele geçirdi. Baybars, Haçlılar ile olan mücadelesinde onları Yakındoğu topraklarından sürerek, siyasi, askeri ve iktisadi üstünlüklerini ortadan kaldırdı. Ardında kurumsal yapısı sağlam ve güçlü bir devlet bırakan Baybars, 30 Haziran 1277 yılında vefat etmiştir. Sultan Baybars’ın türbesi Şam’da bulunmaktadır.

Baybars’ın Tarihteki Önemi ve Yeri:

Baybars, bir sultan olarak askeri dehası ve sosyal devlet anlayışıyla Memluklerin en parlak döneminin yaşanmasını sağlamıştır. Kahire ve Şam şehirlerinde bir haberleşme sistemi olan ulak sistemini geliştirmiştir. Han, hamam, köprü, çeşme, su kanalları yaptırarak halkın sosyal ve ticari anlamda gelişmesini sağlamıştır.

Sultan Baybars, Kahire’de kendi adını taşıyan bir cami yaptırmıştır. Şam’da bulunan ve günümüze kadar gelmeyi başaran Zekeriya Medresesi ve Zekeriya Kütüphanesi, Baybars’ın kendi imkânlarıyla yaptırdığı eserler arasında yer almaktadır.

Memluk Devleti, Osmanlıların saldırılarına maruz kaldı. Bu savaşlar Memluk Devleti’ni ekonomik yönden krize sürükledi. 1504-1517 yılları arasında Mumluklulara ile Portekizliler arasında çetin bir deniz savaşı yaşandı. Osmanlı Hükümeti bu savaşta Memluk Devleti’ne destek oldu. Savaş çetin geçse de Portekizliler yenildi ve Hicaz kuşatmasından vazgeçip geri döndüler. Ancak 1517 yılında Memluk Devleti, Ridaniye ve Mercidabık savaşında 1. Selim’e yenilerek tarih sahnesinden silindi. Böylece Osmanlı Devleti Mısır’ı tamamen ele geçirdi; Memluk Sultanlığının topraklarını da kendi topraklarına kattı.