ÖYKÜ OLAN UMUTLAR / Bir garip yarış

• 4 Temmuz 2024 Perşembe 23:48:29

Memleketim olan Zile de bir garip yarış,
Eşek yarışı;

Ortaokulu Zile kalesinde askeri kışlanın yanındaki Osmanlı döneminden kalma Karakol binasında Kale ortaokulunda okudum 1967 - 1971 yılları arasında okul üç yıllık olsada haytalığım yüzünden dört yılda bitirebildim, ikinci sınıfta Tarih dersim zayıf olduğu için sınavlarda başarı gösteremediğimden tek dersten sınıfta kaldım ikinci sene de Tarih dersim yine zayıf ama yeni çıkan bir yasa imdadıma yetişti belgelenmeden yani okuldan atılmadan not ortalaması ile bir üst sınıfa geçebildim
Bütün Zileliğim bu dört yıldan ibaret ama
Bu dört yıl kırk yıla bedel,
Hatta bendeki bazı etkisi bir ömre bedel.

Zilenin tarihi çok eskilere dayanır öyle ki;
Jull SEZAR ben doğmadan 2002 yıl önce yani M.Ö 47 yılında taa Roma’dan kalkmış gelmiş
Zileyi fethetmiş ve Roma’ya da tarihe malolmuş o en kısa mektubu yazmış:
VENİ VİDİ VİCİ ( Geldim Gördüm Yendim) diye

İşte memleketim olan Zile’de Belediyenin önderliğinde Haziran ayının ilk yarısında "KİRAZ SEYRİ" yapılır,
O yıllarda Zilenin dış mahallelerinden başlayıp; Turhal yolundaki Ede köyünden başlar Kireçli Olukman Bayırköy Derebaşı Saraç Fırtınan Büyükkarayün Hacılar köylerine kadar arazilerinin bir kısmı da dahil olmak üzere Doğu Kuzey ve Batı istikameti Hilal şeklinde bağları ile çevrili Zile de Hilalin içinde yıldız misali.
Bağlar iklim şartlarına göre meyve çeşitliliğine sahip olsa da Kiraz ve Üzüm olmasa olmazıydı,
Zilenin yerlisi Zengin ve Fakir ayırmaksızın hemen hemen her ailenin bütçesine uygun bir bağı vardı,
Zile pekmezi yapımında kullanılan
Üzüm ezmek için ŞINAVAT (Üzümün şırasını çıkartmak için ayaklarla çiyneyerek veya burgulu ahşap pres olan küçük havuz)
Üzüm şırasını pekmeze dönüştürmek için büyük bakır leğenler
Karıştırmak için ve çalma pekmez yapımında kullanmak için ahşap aletler
Ve de pekmez kaynatmak için başında maniler söylenen hikayeler anlatılan ocaklar bulunurdu,
Bağa gidip gelmek içinde Jip Kamyonet ve de özellikle tek eşek koşulan eşek arabası olurdu,
Bazen küçük çocuklar bağa götürüp getirdiği için eşeklerini büyüklerinden daha çok sevdiklerini söylerlerdi.
Hafta sonları Zile adeta sessizliğe bürünüdü
Bağı olan herkes çoluk çocuk bağlara taşınırdı öyleki bazı bağlarda "Bağ evi olur geceyi de bağda geçirirlerdi.

Kiraz seyri günü belediyenin önderliğinde çeşitli etkinlikler, eğlenceler, müsabakalar düzenlenirdi.
Hatta o gün herkesin bağı herkese serbest olurdu ama,
Bir defasinde üç beş arkadaş grubuyla kiraz seyrine bağlara gittik, akşam dönüşte birimizin aklına takıldı ve sordu
" yav arkadaşlar akşama kadar bağlarda gezdik eğlendik akşam oldu Zileye geldik İçimize hiç kiraz yiyen oldu mu ?
Birbirimize baka kaldık, hiçbirimiz o eğlecelerden seyilerden yarışmalardan kendimizi alıpta kiraz yememişiz.
Öyle güzel ve eğlenceli olurdu.
O gün eğlencelerin yanı sıra kiraz yarışması olurdu en güzel kirazı yetiştirenlere çeşitli ödüller verilirdi,
Kiraz güzeli seçilirdi.
Günün sonuna doğruda müsabakalar yapılırdı,

Ben denk gelmedim ana bir büyüğümden dinledim;

Bir defasında "Eşek yarışları" yapılmış
Yarışın özelliği çok ilginç
-- Yarışmacı biniciler bir başkasının eşeğine binecek
-- Yarışma sonunda en geride kalan eşek yarışı kazanmış olacak
-- Birincilik ödülü binicisine değil de en geride kalan eşeğin sahibine verilecek.
Hal böyle olunca yarışmacı biniciler kendi eşeğini geçmek için bindiği eşeği mahmuzluyor, kamçılıyır, haylıyor,
Yarışı önde tamamlayan eşek bu durumda sonuncu sayılıyor.
Ve ortaya hem büyük ve iddialı bir müsabaka çıkıyor,
hemde bir o kadar büyük eğlence çıkıyor.

O seneki "Kiraz Seyri" eğlenceleri ve hikayeleri dilden dile dolaşarak ta ki Ekim ayında yapılan ve tarihi geçmişi 600 - 700 yıl öncesine dayanan meşhur "ZİLE PANAYIRI" (diğer bir adı da "DERİ ZAMANI") na kadar devam ediyor.

Şimdi;

Dede yaptı torun bozdu
Ne bağ kaldı ne bağbancı
Kimler ezdi kimler süzdü
Köme üzüme yabancı

Sarı kiraz kirtik kiraz
Kayboldular biraz biraz
Kilo işi aldık bu yaz
Renk yalancı tat yalancı

Bağ bozuldu tarla oldu
Şınavatın adı kaldı
Pekmezini raftan aldı
Seyir bilmez Zile genci

0406/2024 - İ.ANİK