GEÇMİŞİMİZDEN BU GÜNÜMÜZE KANAVİÇE (TEKELDUZ)

• 25 Eylül 2023 Pazartesi 20:57:07

Kanaviçe ustası Gülendam Alhasova ile söyleşi.
---------------------------------------------------------------
Gülendam hanımın atolyesi Şeki’nin dünyaca meşhur mimarlık eseri olan Han Sarayının kale duvarları içinde yerleşen bir binadadır. İş yerinin kapısını birlikte açtık. Önce bana yani misafirine pasta ile demlediği karanfil ve reyhan karışımı çaydan ikram etti. Bu gün eski el sanatı atolyelerine yabancı turistlerin gelişi bizi sevindirdi. Birkaç el işi sattıktan sonra söyleşimiz için karşı karşıya oturduk.
Kendiniz hakta okurlarımıza kısa bilgi verirmisiniz?Kimsiniz?
Gülendam Alhasova Aliekper kızı.Şeki doğumluyum.Azerbaycan Ressamlar Birliyinin üyesi ve kolej mezunuyum.
Sanata olan meragınız nasıl ve nereden başladı?
14 yaşımda hamurdan kil ve eski çoraplardan oyuncak bebekler yapmaya başladım. Zamanla kendimi geliştirerek Azerbaycan milli oyuncaklarını da yaptım ve bu işler her kesde merak doğurdukça daha da heveslendim.
Azerbaycan’da kanaviçe( Tekelduz) sanatının tarihi ve hangi illerde bu sanatla meşgul oldukları hakkında bilgi vere bilirmisiniz?
Azerbaycan’da 17 Asrdan bu tarafa kanaviçe sanatı var olmuştur. Yalnız kadim ve tarihi ilimiz Şeki’de bu işle meşgül oluyorlar.Kanaviçe dünyada benzeri olmayan el işi sanatıdır.
Bu sanatın size göre manavi ve maddi boyutları nelerdir?
Manavi boyutu derken insanın ruhunu dinlendiriyor gördüğümüz işlerden zevk alıyoruz yaptığımız her el işini büyük aşkla yapıyoruz . Mesela eskiden evlenecek kızlar mutlaka ceyizleri için havlulara sofralara kanaviçe yaparmışlar. Eğer kanaviçe becerisi yoksa o kız beceriksiz sayılıyormuş. Bu sanat bize dedelerimizden miras kalan sanat dalıdır.Hatta ilk kanaviçe ustaları erkekler olmuş sonradan kadınlar bu sanatı sahiplenmiştir.
Maddi boyutu ise dünyada bu el işi kanaviçe eserlerine talep var ve para kazandıran sanattır. Çok zahmetli ve çok gelirli bir sanattır diyebilirim.
Şeki’ye gelen turistler en çok hangi kadim el işlerini alıp kendi ülkelerine götürüyorlar. Ve hangi millet kanaviçeye merak gösteriyor?
Eğer Şeki’ye özgü el işi motivleri varsa ister ipek şal ister resim isterse de kanaviçe olsun bütün milletlerden olan turistler onları alıp kendi ülkelerine hediye yahut anı olarak götürüyorlar. Kadim ve tarihi olan el işleri onların dikkatini çekiyor.
Öğrençileriniz yani bu işin modern davamçıları var mı?
İlk öğrençilerim kendi ailem: oğlum gelinim kız kardeşim oldu. 35 e yakın öğrençim var özürlü gençler daha çok bu işi davam ettiriyor. Hal hazırda evlerinde atolyelerinde çalışan artık usta olan öğrençilerim var.

Kardeş Türkiye’de duyduğuma göre kanaviçe ustaları vardır.İki devlet tek millet olarak ortak kültürümüz olduğu gibi mesela Dede Korkut Köroğlu gibi bu yönde benzer motivler ola bilir mi kanaviçe sanatında?
Ben duyduğuma göre kanaviçe sanatı ile Özbekistanda daha geniş meşgül oluyorlar. Hatta adına bazı ülkelerde Suzani dediklerini biliyorum. Türkiye’de kanaviçe sanatı bizden sonra yayğınlaşmıştır. Dikme teknolojisi onlarda farklıdır. Biz tığ ile siyah kumaş üzerine zengin motivler çalışıyoruz. Hatta bizde keçe üzerinde de motivler çalışıyorlar. Ortak motivler muhakkak vardır ve bu normal sayılır. Cünkü kültür aynı kökten geliyor.
Son olarak ne söylemek isterdiniz?
Son olarak onu söylemek isterdim ki bütün kız ve gelinlerimiz bu sanata sahip çıksınlar bu sanatı yaşatsınlar nesilden nesile armağan etsinler ki tarihimiz yaşasın var olsun. Çünkü geçmişi olmayanın geleceği olmaz.
Teşekkürler Gülendam hanım. Sizinle sohbet keyifli idi.
Gazetenize başarılar ve bol okurlar diliyorum.