Hak kaybı olmayacak mı denilmişti?

• 3 Nisan 2023 Pazartesi 11:59:16

6 Şubat günü yaşanan deprem felaketlerinin ardından yüz binlerce insanın evleri yıkılarak un ufak olmuştu. Günlerce açıkta kalan binlerce insan, gerek depremin yarattığı gerekse de zorlu kış şartları nedeniyle farklı farklı şehirlere kaçarak kendi ve ailelerinin can güvenliklerini sağlama almaya çalıştı.
Deprem olan illerden başka şehirlere gidenlerin bir kısmı depremin yaşandığı ilk anlardan sonra, bir kısmı iki üç gün sonra kendi imkânlarıyla ya da bulabildikleri başka imkânlarla il dışına çıkmaya çalıştılar.
Aradan geçen birkaç günlük süreden sonra il dışına çıkmak isteyen insanlar, yetkililerin koordinasyonunda farklı farklı şehirlerdeki otellere ya da sosyal tesislere geçici konaklamaları amacıyla gönderilmişlerdi.
Başka şehirlere giden insanlardan oteller ile sosyal tesislere yerleştirilenlerin çoğunluğu geçici konaklama yapacakları ve bununda süresi belli olmadığı için herhangi bir adres değişikliği yapmayı düşünmüyordu.
Ta ki 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimlerin resmi açıklamaları yapılana kadar.
14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimler nedeniyle adres değişikliği yapmak isteyen birçok insan deprem nedeniyle bir hak kaybı yaşarım korkusuyla tereddüt yaşarken birçok insan ise gidiş geliş masraflarını düşünerek adreslerini bulundukları yerlere aldırdılar.
Adresini aldıran kişilerden bir tanesi de Malatya’dan tanıdığım engelli bir arkadaşımızdır.
Malatya’da depremden etkilenen engelli arkadaşımız birlikte yaşadığı kardeşi ile birlikte depremin ardından yetkililer tarafından geçici konaklamaları amacıyla başka bir şehre gönderilir.
Arkadaşımız engelli oluşu nedeniyle herhangi bir işe girememiş önlisans mezunu bir insandır. Tek geliri ise 2022 sayılı kanun gereğince devletten almış olduğu engelli maaşı ile Türkiye Aile Destekleri Programı kapsamında aldığı sosyal yardımlardır.
Mart ayında engelli maaşını çekmeye giden arkadaşımız kötü bir sürprizle karşılaşır. Çünkü yetkililerin adres değişikliği yapan depremzedelerin herhangi bir hak kaybı yaşanmayacak sözlerine istinaden yaptığı adres değişikliği nedeniyle engelli maaşının kesildiğini öğrenir.
Oysa adres değişikliği yapanların herhangi bir hak kaybı olmayacağını açıklayanlardan bir tanesi İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’dur.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 11 Mart tarihinde ziyaret ettiği Kahramanmaraş’taki AFAD Lojistik Merkezi’nde yapmış olduğu açıklamada, “Burada depremzede vatandaşlarımızın bilmesi gereken bir süreç daha var. O da şu; burada yerleşim yerini değiştirip oy kullanma hakkını elde ettiği zaman depremle ilgili süreçte elde ettiği haklardan herhangi bir kaybı olmaz. Bu şu anda sadece depremzede vatandaşlarımıza e-Devlet üzerinden açılan bir haktır. 10 ilde tanımlanmıştır. Depremden önceki oturdukları yerler tanımlanmıştır. Bu vatandaşlarımıza böyle bir hak verildi. Eğer bir taşınma söz konusuyla bu taşınmayı 17’si akşamı 23.59’a kadar sağlayabilecekler. Sonra her vatandaş gibi askı sürecinde gidip oradaki hakkını ilçe seçim kurullarında kullanabilirler. Depremzede vatandaşlarımız için adres değiştirmenin, depremle alakalı bir hak kaybı oluşturmayacağının tekrar altını çizmek istiyorum.” diye belirtmişti.
Engelli maaşını çekemeyince bulunduğu yerdeki kaymakamlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı biriminde bir yetkili ile görüşerek durumu öğrenmek ister. Kendisine deprem bölgesinden geldiği ve adres değişikliği yapmış olduğu için kesildiğini söylerler.
Engelli maaşı kesilen arkadaşımız kısa bir süre sonra da ikinci bir sürpriz ile karşılaşır. Bu defa E-Devlet uygulamasında kontrol ettiğinde Türkiye Aile Destekleri Programı kapsamında aldığı sosyal yardımında kesildiğini görür. Engelli arkadaşımızın bir taraftan depremin yarattığı sorun ve sıkıntılarla uğraşması yetmezmiş gibi bir de bu sorunla uğraşması gerekmektedir. Başka engellilerin de yaşamaması için sorunun düzeltilmesi amacıyla T.C Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)’ne başvuru yapan arkadaşımız şimdi gelecek olumlu yanıtı beklemektedir.
Başka şehirlere gitmek zorunda kalan gerek engelli maaşı, gerek evde bakım ödemesi ve gerekse de diğer sosyal yardımlardan faydalanan binlerce engelli arasında bu sorunu yaşayan çok kişi var mıdır bilemem. Ancak tek bildiğim konu bir engelli kişi dahi olsa böyle bir sorun yaşanmaması, yaşatılmaması gerektiğidir.
Deprem olan 11 ilimizde yaşayan ve başka şehirlere gitmek zorunda kalan engellilerin seçim nedeniyle ikametgâh adreslerini bulundukları yere almış olabilirler.
Adreslerini doğal afet nedeniyle ve de yetkili bakanların açıklaması üzerene başka bir yere almalarıyla onların var olan engellik durumlarında ya da gelir durumlarında herhangi bir değişiklik olduğu anlamına gelmez. Kaldı ki bu insanlar adres değişikliğini keyfi bir durum nedeniyle de yapmış değiller. Gittikleri bu yerlerde de ne kadar süre kalacakları, geçici mi yoksa kalıcı mı olacakları henüz belli değildir.
Sözün özü olarak, bu konuda Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının, gerek 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun, gerek 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanun ve diğer sosyal yardım kanunlarından faydalanarak engelli maaşı, evde bakım ödemesi ve diğer sosyal yardımlardan faydalanan engellilerin daha fazla mağduriyet yaşamamaları için gereken çalışmayı yapması gerekmektedir.

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist