EVVEL ZAMAN İÇİNDE HİKAYELER VE REVAN/ERİVAN RADYOSU YAYINI
Emir ŞIKTAŞ
Hikayeler eskiden böyle başlardı. Şah oğlu Şah Abbas’tan tutunda, Köroğlu destanı, Dede Korkut destanları, Behlül’ü Danende sohbetleri, Hz Ali cenkleri, Kaçak Nebi destanı, Babek destanı, Kerem ile Aslı destanı, Yusuf ile Züleyha destanı, Halk arasında yaygın, fakat eskiden büyüklerimizin bildikleri ve bize anlatılsa da hafızamızda pek kalmamış olan diğer destanlar.
Karakoyunlu da ikamet ettiğimiz çocukluk yıllarımızda rahmetli babamız dükkan çalıştırırdı. Bazen sermaye bol olunca bakkal eşyası ile doldurur, yakınlarının çoğu veresiye alır, onların ödemeyeceğini bildiği için sonra borçlarının üzerini çizerdi.
Dükkan boş kaldığında çok iyi bildiği mesleklerden bir olan terzilik mesleğini de yapardı. Ortaokula ilk başladığımda elbisemi rahmetlik kendi elleriyle dikmişti.
Köy yerleşim yerlerinde tarla işleri bittikten sonra, özellikle açmayan pamuk tarlalarında kalan kozalar toplatılır evde bir köşeye dökülür ve kış bastırdığı için evde yetişen kozalar ev halkı tarafından akşam soba başında oturularak kabuğundan çıkarılırdı. Bu işleme halk ağzıyla “goza çekmek” denilmekteydi. Bu destanımsı hikayeler akşamları pamuk kozası çekilen evlerde hikaye bilen hikaye anlatıcıları tarafından her gün bölüm bölüm anlatılırdı. Bu hikaye anlatımının ayrı bir tadı vardı. Komşulardaki genç kız ve erkekler hem hikayeyi dinlemek, hem de komşuya yardım etmek amaçlı akşam o evde toplanırlardı.
Bahar ve yaz günleri sabah kahvaltı saatine kadar ev işleri, bahçe temizliği, erkeklerin yapacakları hayvanların yemlenmesi vs işler 08 gibi bitince kahvaltı sofrası serilir, sabahleyin başlayan genellikle halk türkülerinin, istekler programının bitmesi sonrası destanımsı kahramanlık hikayeleri bölümler halinde yayınlanmaya başlanırdı. Sabahları Erzurum radyosu yayınlarında Koroğlu, Kerem ile Aslı, Dede Korkut Deli Dumrul gibi destan kahramanların hikayeleri coşkulu ve şiirlerinden örneklerde eklenmiş şekliyle her gün 30 dakika arkası haftaya bölümler halinde anlatılırdı.
Radyonun yöremize yeni geldiği yıllar Çarlık dönemine olduğunu duymuştum. Yani 1918’e kadar hüküm süren Çarlık Rusya’sının Azerbaycan hanlıklarını birer birer yıkıp, katliamlar yaparak ele geçirmesi dönemleri.
Halkımızın çoğunluğu Kuzey Azerbaycan’dan (Revan, Gence, Bakü) gelme olduğu ve Azerbaycan işgalde olduğundan 1965 li yıllarında İrevan/Revan/Erivan dan Ermenice yayın yapan radyo her akşam saat 15.00 gibi Azerbaycan Türkçesinde yayın yapardı.
“Hörmetli dinleyiciler kansertimiz başlıyır” “Ohuyur halk artisti Zeynep Hanlarova, dinliyir cemaat” diye anonsu geçerdi ve bütün radyoları olanlar o anı çevredekilerle beraber iple çekerlerdi. Zeynep Hanlarova yanık sesiyle “Halide gözeldi, Laleler, Sen sen, Geşehdi, Ceyran, ” gibi hatırımda olan türküler ve bazen de segay dinletirlerdi.
Lalelerin ilk dörtlüğü şöyleydi;
Yazın ortasında, Gence çölünde,
Çıhıplar yene de dize laleler.
Yağışdan ısdanan yarpağlarını,
Seripler dereye, düze laleler”
Dönemin meşhur Azerbaycanlı diğer sanatkarlarını da bu programda dinletirlerdi. Düğünlerde Laleler türküsünü çaldırmayan kalmazdı.
Radyoda 30 dakika kadar verilen türkülerden sonra “burası Erivan radyosu, verilişimiz kurtardı, ya da kansertimiz kurtardı” der hemen peşine başka dillerde yayın yapmaya başlarlardı..
İlk radyo, Çarlık Rusyası ile ticaret sözleşmesi olan, muhtemelen Revan üzeri ticaret yapmış H. Kerem Şıktaş tarafından getirilmiş Karakoyunlu’ya. Halk bunun içinde birileri var diyerek inanmak istememişler.
Karakoyunlu beylerinden Av Ataman Yalçın beyin babası, iş insanı Ümit Güneş ve Güven Yalçın hocanın dedeleri rahmetli Rıza Yalçın beyin Iğdır Belediye Başkanlığından sonra ve akabinde 1954 /1961 yıllarında (10 ve 12. Dönem) Kars milletvekili seçilip meclis kürsüsünden yemin edişini sesinden tanıdıktan sonra radyoya sıcak bakmaya başlamış Karakoyunlu halkı diye anlatmıştı rahmetli babam H. Salih Şıktaş ve diğer büyükler.