Cemre için ne denilebilir, nasıl tanımlanır, nasıl anlatılabilir. Zor bir konu. Hani cemre havaya düştü, suya sonra toprağa düştü denildiğinde ne anlarsınız. İzahı nedir bu konunun. Havaya suya ve toprağa düştüğünde bu unsurların ısınmasına neden olur ve baharın müjdecisi olarak görülür.
……………………..

Düşme denildiğinde yukarıdan aşağıya bir cismin düşüşü anlaşılır. Ağırlığı ve kütlesi olan bir maddenin yerçekiminin etkisiyle düşmesi olarak addedilir. Oysa cemrenin düşmesinde böyle bir durum yoktur. Hem cemre denildiğinde sanki canlı bir varlık akla gelir. O canlı varlık sülük solucan salyongoz misali yumuşakça türü bir şey olarak düşünülür. Ancak cemre çok daha başka bir şeydir. Cemrenin düşüşünü dönem ve hava harekatı olarak anlamak gerekiyor. O hava harekatı ki, belirli günlerde doğayı ısıtıyor, canlılığı artırıyor, yaşamı hareketlendiriyor.
………………………...

Başka yorumlara bakalım biraz konuyla ilgili. Mesela Türk Dil Kurumu, ‘cemre’nin karşılığını “Şubat ayında birer hafta arayla havada, suda ve toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık yükselişi” olarak veriyor.
Güncel takvimler, ilk cemrenin 20 Şubat’ta havaya; ikinci cemrenin 27 Şubat’ta suya ve sonuncusunun da 6 Mart’ta toprağa düştüğünü varsayıyor. Özetle cemre; hava, su ve topraktaki soğuğun kırılması ve doğanın kış uykusundan uyanması anlamına geliyor.
……………………………

İnanışa göre ise, son cemrenin düştüğü akşam, poyraz ile lodos kavgaya tutuşuyor. O gün, ikindiden sonra hangi rüzgâr eserse, o galip gelmiş sayılıyor. Kazanan poyraz ise kışın uzayacağı, lodos ise baharın çabucak geleceği düşünülüyor.
.
“Cemre nereden çıkmış?” derseniz... Kaynaklar, halk kültürünü işaret ediyor. Anadolu söylencelerinde cemre ‘gökte yaşayan yiğit bir delikanlı’ olarak tarif ediliyor. Cemre, önce dünyaya merak duyup havaya düşüyor. Sonra toprak ananın kızlarından birine âşık oluyor. Suya düşüyor, temizleniyor ve nihayetinde toprağa düşüp sevdiğine kavuşuyor. Türk-Altay mitolojisinde ise karşımıza, buzu eriten İmre adlı bir cin çıkıyor. Efsaneler, Çinlilere ve Araplara da uzanıyor. Uzun lafın kısası, cemre fenomenini ilk kim yarattı, bilinmiyor.

Cemre ne anlama geliyor?
Kelime karşılığı ‘kor halindeki ateş’ olan cemrenin bir diğer anlamı da, Müslümanların hac sırasında Mina Vadisi’nde attığı taşların oluşturduğu yığındır.
…………………………..

Yıldırım düşme meselesi de cemreden farksızdır. Aynı şekilde yorumlanır. Yalnız birisinin düşüşü hayra, diğerinin düşüşü şerre yol açar. Birisi hayat verir yaşatır, diğeri öldürür yok eder.

Kemal SEYFİ
16.03.2022