KUDDUSİ, Tarik-ul Kur'an Tefsiri (Zariyat)

• 10 Şubat 2022 Perşembe 21:42:31

KUDDUSİ, Tarik-ul Kur’an Tefsiri
ZÂRİYÂT SÛRESİ
15-إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ 16-آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ
16-15
"Muhakkak ki müttekiler, Rablerinin kendilerine verdiğini alarak cennetlerde ve pınar başlarında bulunacaklar. Çünkü onlar bundan önce dünyada güzel davrananlardı."
Yüce Allah, kâfirlerin akibetinin ne olduğunu bildirdikten sonra
Bu ayetlerlede mü’minlerin sonunda varacakları yeri bildirmektedir. Yani onlar zevk ve neşeyi en ileri derecede sağlayacak türden, içinde akan pınarların bulunduğu bahçelerde bulunacaklardır.
Taberi bu âyetleri şöyle izah etmiştir: "Şüphesiz ki dünyada iken Allah’ın emirlerini tutup yasaklarında kaçınarak ondan korkan insanlar, âhirette cennetlerin içinde ve pınarların başında olacaklardır. Çünkü onlar dünyada iken, rablerinin kendilerine göndermiş olduğu emirlere sarılmışlardı. Rablerinin emirleri gelmeden önce de iyilikte bulunan kimselerdi.
Taberi burada, Allah tarafından kullara verilen şeyleri "Dünyadaki emir ve yasaklar" olarak izah etmiştir.
Diğer bazı müfessirler bu görüşe katılmamakta bu, nimetlerin ahirette verilen nimetler olduğunu söylemektedirler.
تفسير الماتريدي
قوله - عَزَّ وَجَلَّ -: {إِنَّ الْمُتَّقِينَ}، أي: الذين اتقوا الشرك والكفر.
ويحتمل: الذين اتقوا مخالفة اللّه على الإطلاق: عملا، وقولا، وفعلا، واعتقادا.
ويحتمل: أي: الذين اتقوا المهالك.
وقوله - عَزَّ وَجَلَّ -: آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ, يحتمل وجهين:
أحدهما: أي: قابلين ما آتاهم ربهم في الدنيا من القدرة والقوة والمال بحق اللّه تعالى، والقيام بشكره، والعبادة له، والاستعمال في طاعته؛
لذلك قال: {إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ} أي: قبلوا ذلك بحق الإحسان، فاستعملوها في حق اللّه تعالى والقيام بطاعته.
تفسير الخازن
قوله تعالى : إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ, يعني في خلال الجنات عيون جارية
-آخِذِينَ ما آتاهُمْ, أي ما أعطاهم رَبُّهُمْ أي من الخير والكرامة
-إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُحْسِنِينَ, أي قبل دخولهم الجنة كانوا محسنين في الدنيا ثم وصف إحسانهم
تفسير الكشف والبيان ( الثعلبي)
-إن المتقين في جنان وعيون آخذين ما آتاهم ربهم, من الثواب وأنواع الكرامات.
وقال سعيد بن جبير : تعني آخذين بما أمرهم ربّهم،
عاملين بالفرائض التي أوجبها عليهم.
-إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذلك, قبل دخولهم الجنة
{مُحْسِنِينَ} في الدنيا،
وقيل : قبل نزول الفرائض محسنين في أعمالهم

17-كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ
"Onlar geceleri çok az uyurlar."
Bu Âyet-i kerime, çeşitli şekillerde izah edilmiştir.
İzahlardan biri; Hasan-ı Basri, Ahmed b. Kays, Ma’mer ve Katade’den nakledilmektedir.
Bu izah tarzına göre, ahirette cennetlerin içinde ve pınarların başında bulunan takva sahipleri, dünyada iken gecenin az bir bölümünde uyurken çoğunu da ibadetle geçiren kimselerdir. Bu itibarla ilahi methe ve ikrama layık olmuşlardır.
Taberi, bu görüşü tercih etmiştir.
Diğer bir izah; Enes b. Malik, Muhammed b. Ali, Katade, İbn-i Abbas, Ebû Âliye, Rebi’ b. Enes, Mutarrif ve Mücahid’den nakledilmektedir.
Bu izaha göre ise; Bu takva sahipleri gecenin az bir bölümünde uyumazlar, o bölümünü ibadetle geçirirler. Bu az bölümden maksat ise akşam namazı ile yatsı namazının arası veya sahur vakti yahut gecenin herhangi bir bölümüdür.
Katade’den nakledilen diğer bir izah şekli ise, bu Âyetin ifade ettiği mana; "Takva sahipleri yatsı namazını mutlaka kılarlar. Böylece gecenin bir bölümünü asla uyku ile geçirmezler.
Dehhak ise Âyetin manasını şöyle izah etmektedir. Kendilerine ilahi emirler gelmeden önce iyilikte bulunan insanlar pek az idiler ve gecenin bir bölümünde uyumazlardı. Bu izah tarzına göre Âyet iki cümleden müteşekkildir.
- مُحْسِنِينَ كَانُوا قَلِيلًا vakıf yapıp -مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ böylece iki cümle oluşmuş olur
Ebu’d-Derdâ (radıyallahü anh)’nın şöyle dediği rivayet edilmiştir: ”Rasûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’a; gecenin hangi namazı efdaldir?" diye sordum. ”Gece yarısındaki namazdır. Ama onu kılan çok az," buyurdu.
عن ابى الدردآء رضى اللّه عنه قال سألت رسول اللّه صلّى اللّه عليه وسلّم اى صلاة الليل أفضل قال ( فى نصف الليل وقيل فاعله )(Ruhul beyan)
– للزَّجَّاج
وقوله عزَّ وجلَّ : (كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ
كانوا يهجعون قليلًا من الليل ، أي كانوا ينامون قليلًا مِنَ الليْلِ.
-تفسير الماوردي
{ كَانُواْ قَلْيلاً مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ } فيه وجهان :
-أحدهما : راجع على ما تقدم من قوله { إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُحْسِنِينَ كَانُواْ قَلِيلاً } بمعنى أن المحسنين كانوا قليلاً ، ثم استأنف : من الليل ما يهجعون ، قاله الضحاك .
-الثاني : أنه خطاب مستأنف بعد تمام ما تقدمه ، ابتداؤه كانوا قليلاً ، الآية . والهجوع : النوم ، قال الشاعر :
أزالكم الوسمي أحدث روضه
بليل وأحداق الأنام هجوع
وفي تأويل ذلك أربعة أوجه :
أحدها { كانوا قليلاً من الليل ما يهجعون } أي يستيقظون فيه فيصلون ولا ينامون إلا قليلاً ، قاله الحسن .
الثاني : أن منهم قليلاً ما يهجعون للصلاة في الليل وإن كان أكثرهم هجوعاً ، قاله الضحاك .
الثالث : أنهم كانوا في قليل من الليل ما يهجعون حتى يصلوا صلاة المغرب وعشاء الآخرة ، قاله أبو مالك .
الرابع : أنهم كانوا قليلاً يهجعون ، وما : صلة زائدة ، وهذا لما كان قيام الليل فرضاً
وكان أبو ذر يحتجن يأخذ العصا فيعتمد عليها حتى نزلت الرخصة { قُمِ اللَّيْلَ إِلاَّ قَلِيلاً } .