- 265 Okunma
- 0 Yorum
- 0 Beğeni
Rasttan Hicaz Neva ve Nihavente Edvarlar
Edvardan kasıt makamdır. Klasik Türk müziğindeki makam on iki burca karşılık gelmektedir. Her burca karşılık bir edvar mevcuttur. Makamı oluşturan unsurlar ise Perdeler ve ses, seyir, çeşni ve geçki olarak adlandırılmıştır. Makamı ilk konu edense günümüzden altı yüz yıl önce Abdulkadir Meragi’dir. Makama Edvar diyen ise Safiyüddin Urmevi’dir.
………………………..
İnsanlarımız günümüzde daha çok popa caza repe yönelse de, Batı müziği dinleseler de Klasik Türk müziğinin tahtı hiç sarsılmaz. Çünkü bu müzik asırlardır işlene işlene, bezene bezene, her daim üzerine bir şeyler konula konula günümüze ulaşmıştır. Tarihsel olarak melodik bir seyri ve kuralı olan bu ezgisel yapı makam avaze terkip ve şube şeklinde tasnife tabi tutulmuştur. Itriler, Dede Efendiler, Münir Nurettin Selçuklar bu alanda eserler vermişlerdir.
………………………….
Makamların burçlara karşılık geldiği ifade edilmişti. Musikide bulunan 4 şube ise doğada bulunan hava su toprak ve ateş kaynaklı yegah, dügah, segah ve çargah olarak adlandırılmıştır.
……………………….
On iki edvara karşılık gelen burçlar eski ve yeni adlarıyla aşağıda verilmiştir.
Rast (Hamel-Koç): Farsça’da doğru, dosdoğru, sağ ve gerçek anlamına gelir. Akıl hastalıklarına iyidir. Felç illetine devadır. Düşük nabzın yükselmesine yardımcı olur. Özellikle çocuk bünyesinde nem hakim olduğu için, bu sebeple oluşan dengesizlikleri düzeltir. Fazla uyumayı engeller. Spazmı çözücü özelliği nedeniyle spastik ve otistik hastaların tedavisinde yararlıdır.
Hicaz (Kavs-Yay): Alçakgönüllülük duygusu verir. En eski makamlardandır. Zengüle ve Zirgüle makamları ile yakınlık gösterir. Adını Arabistan´daki Hicaz bölgesinden almıştır.
Uşşak (Hut-Balık): Derin aşk ve mistik duyguların ifade vasıtasıdır. En eski makamlardandır. “Aşıklar” demektir. Uyku ve istirahat için faydalıdır, gevşeme hissi verir.
Neva (Delvi-Kova): Gönül okşayan makam adıyla bilinir. Kötü fikirleri kovduğu, cesaret ve yiğitlik verdiği, gönül sevinci oluşturduğu ileri sürülür. Kuvvet ve kahramanlık duyguları meydana getirir. Akıl hastalıklarının tedavisinde faydalıdır. En eski makamlardandır. Buluğ çağındaki kız çocuklarının kadın hastalıklarına tedavi etkisi vardır. “Ses, seda, makam ve ahenk” demektir.
Irak (Sevr-Boğa): Lezzet verir, düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korku gidericidir. Saldırganlığı önleyici ve nevrotik hastaları tedavi edici etkisi vardır. Tarih olarak en az 7 asırlıktır. Spiritüel tesiri görülür. Irak-ı Acem´den gelmektedir.
Isfahan (Cevya-İkizler): Güven hissi, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, gönül yenileme, düzgünlük verme, zekayı açma ve hatıraları tazeleme özelliği vardır. En az yedi asırlık bir makamdır.
Hüseyni (Akrep-Akrep): Mert bir ifadesi vardır. Kalp, karaciğer ve mide için faydalıdır. “Küçük sevgili” ve “Hüseyin ile ilgili” demektir.
Rehavi (Mizan-terazi): İbn-i Sina ve Evliya Çelebi´de bahsi çok geçer. Sonraları Rast makamı, Rehavi makamının yerini almıştır. Diğer adı Ruhavi´dir.
Buselik-Nihavend (Cedi-Oğlak): Kuvvet ve barış duygusu verir. Akıl hastalıklarına etkili olduğu konusunda önemli bilgiler vardır. En eski makamlardandır.Güzel yazma ve söyleme yeteneği anlamına gelen ebu-selik kelimesinden geldiği söylenmektedir. Bkz.
Zengüle (Sümbüle-Başak): Farsça çıngırak demektir. İran mitolojisinde bir Türk kahramanın adıdır. Hayal ve sırlar telkin eder, uyku verir.
Büzürk (Esed-Aslan): Farsça büyük demektir. Fikre yön verir, zihni temizler.
Zirefkend (Sereten-Yengeç): Farsça döşek demektir, derin duygu hissi verir.
Saba: Şecaat, cesaret, kuvvet ve rahatlık verir. Seher vaktinde daha etkilidir.
Acemaşiran: Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Ağrı giderici ve spazm çözücü özelliği vardır. Lezzet verir, gevşemeye rahatlamaya yardımcı olur.
....
Bir merak meselesiydi bu. Makamlar neyi ifade ediyor, çıkış nedenleri nedir, kimler tarafından ortaya konulmuştur tarafımca bilinmiyordu. En azından yazı hazırlama safhasında birazcık öğrenilmiştir.
Kemal SEYFİ
09.09.2021
YORUMLAR
Henüz yorum yapılmamış.