Umumi Manzara, Büyük Kargaşa

• 31 Ağustos 2021 Salı 11:22:52

Genel hatlarıyla bir Afganistan yazısı bu. Sadece isimler ve oluşumlar üzerinden. İçeriye uzanan eller üzerinden. Hep denilir, Afganistan bugüne kadar hiç işgal edilememiş bir ülkedir diye. Bunda Afgan savaşçıların etkisi olduğu gibi Afganistan coğrafyasının da tesiri olduğu söylenir. Oldukça yüksek, dağlık ve kayalık olduğu üstelik mağaraların bulunduğu belirtilir. Bunlar çok itibar edilmemesi gereken konulardır. Günümüz dünyasında esas belirleyici olan getiri götürü meselesidir, Jeopolitik ve jeostratejik konulardır. Yer altı ve yer üstü zenginlikleridir. Ne harcarsam ne kadar kazanırım düşüncesidir. O nedenle bu iş sürekli ihale edilir. Bir sorun varsa başkasına devredilir. O nedenle ülkeye önce İngilizler, sonra Sovyetler, en son Amerikalılar el attılar. Şimdi ise Amerika çekilirken Rusya ve Çin ilgilenmekte.
...

Bir kere etnik yapı farklı Afganistan’da. Varlığı sırasıyla daha fazla oran ihtiva eden Peştunlar, Tacikler, Özbekler, Hazaralar, Aymaklar, Türkmenler ve Beluclar olmak üzere bir çok unsur yaşamaktadır Afganistan’da. Bir birlik sağlamak, bu parçalı yapıdan bütünlük çıkarmak zordur. O nedenle dışardan el için tam bir kontrol meselesidir bu.
...

Karmaşa eskiden de vardı ve günümüzde giderek artıyor bu ülkede. Emanullah Han’dan başlayarak gelen, Muhammed Nadir Şah ile devam eden ve Muhammed Zahir Şah’ın kırk yıllık iktidarı ile sürdürülen süreçte Afgan toplumuna yeni ve farklı bir lider olan Muhammed Davut Han getiriliyor. İşler iyi giderken Nur Muhammed Tereki yönetime el koyuyor ancak ömrü fazla sürmüyor ve arkasından Hafızullah Emin devralıyor yönetimi ve üç aylık süreçten sonra Sovyetlerce işgal ediliyor ülke ve Emin öldürülüyor. Babrak Karmal yerine tayin ediliyor. Arkasından Necibullah görev başı yapıyor. Necibullah’ı Taliban devre dışı bırakıyor, Elektrik direğinde kardeşi ile birlikte sallandırıyor ve bir süre bu yapı hüküm sürüyor. Şah Mesutlar, Gulbeddin Hikmetyarlar, Burhanettin Rabbaniler mücadele veriyor memlekette ve 2002 de İkiz Kuleler meselesinden dolayı Amerika geliyor ve Taliban’ı sürüyor, Hamid Karzai’yi devlet başkanı yapıyor. Son durum hepinizce malum. Yirmi yıl aradan sonra Taliban tekrar devrede. Eşref Gani sürgünde. Özbek general Raşit Dostum Özbekistan’da. Ülkedeki genel manzara herkesçe görülmekte. Kargaşa tüm hızıyla sürmekte. Daha ne kadar kardeş kanı dökülür bilinmemekte.

Kemal SEYFİ
31.08.2021