DEDEMİN KARADUTU –IX

• 13 Mayıs 2021 Perşembe 19:55:43

Dilimizde içinde karadutu barındıran çok güzel manilerimiz de mevcuttur. Mani nedir biliriz ama yine de TDK nasıl bir açıklama yapmıştır baktığımızda; “Türk halk yazınında (edebiyatında), genellikle söyleyeni, yazanı bilinmeyen, birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri birbiriyle uyaklı, üçüncü dizesi serbest durumda bulunan, her biri yedişer heceli dört dizeden oluşan koşuk türü.” denilmektedir.
Aşağıda sergileyeceğim maniler ise söyleyeni belli olan manilerdir.

Ermenek’ten Karadut Manileri

xxx

“1. Karaduta dayandım,

Mor boyaya boyandım,

Bugün yar gelir diye,

Sabah erken uyandım.

xxx

2. Karadutun dalından,

Bolca yedim balından,

Bana söz atan dilber,

Anlamadım dilinden.

xxx

3 Karadutlar kararmış,

Yiyene çok yararmış,

Sevdiğini kaybeden,

Ağlar gezer ararmış.

xxx

4. Karadutlar dallanmış,

Yaprakları sallanmış,

Yar gelince yaz gelmiş,

Karadutlar ballanmış.

xxx

5. Karadut yaprak döktü,

Ayrılık boynum büktü.

Yar gurbete gidince,

İçime hüzün çöktü.”[1]

xxx

6. “Karadutu sallama,

Hasret çekip ağlama,

Belki gelirsin diye,

Şeker aldım bayrama.

xxx

7. Karaduta çıktım ben,

Dallarından baktım ben,

Belki beni duyarsın,

Yalnızlıktan bıktım ben.

xxx

8. Karadutu topladım,

Kurusunu sakladım,

Belki gelirsin diye,

Kara yazma takmadım.

xxx

9. Karadutun boyası,

Bir sitile dolası,

Körpe gızı verene,

Değsin Allah sopası.

xxx

10. Girmiş on beş yaşına,

Çıkmış dudun başına,

Er deyip savrulursun,

Zehir katma aşına.”[2]

xxx

“Karadut parmak gibi

Yemesi kaymak gibi

Beni almayan kızlar

Kurusun değnek gibi.”[3]

xxx

“Karadut parmak gibi

Sevdiğim kaymak gibi,

Aramızı bozanlar,

Kurusun yaprak gibi”[4]

xxx

Ermenek Şivesiyle Söylenmiş Maniler:

xxx

“Dut ağacı dutludur,

Gara goyun butludur,

Bir güzele vuruldum,

Aslı Güneyyurtludur.

xxx

Dut ağacı bucakda,

Közü yanar ocakda,

Sallaya sallaya üyütdüm,

Guzum seni gucakda.

xxx

Dalda dutlar oldu mu?

Yaprakları soldu mu?

Mekdubumu okurken,

Gözüğe yaş doldumu?

xxx

Dut ağacı dallanır,

Yel esdikçe sallanır,

Senin o ağzın dilin,

Konuşdukca ballanır.

xxx

Dut ağacı budakdan,

Öyle bakma uzakdan,

Gel yanıma öpeyim,

Senin köfde dudakdan.

xxx

Dut ağacı dutlu olur,

Meyvesi datlı olur,

Muradına erenler,

Neşeli mutlu olur.

xxx

Garaduda yaslandım,

Yağmur yağdı ıslandım,

Kölgede yata yata,

Demir gibi paslandım.

xxx

Dut ağacın düz dibi,

Kölgeliği buz gibi,

Yaşı bulsada elliyi,

Yirmisinde hız gibi.

xxx

Dut ağacı değilem,

Salladıkça eğilen,

El sözüne inanma,

Ben yalancı değilem.

xxx

Gara dut mayhoşdur,

Ak dudun tadı hoşdur,

Sevdiğine kavuşamayan,

İçmese e sarhoşdur.

xxx

Dut ağacı dut verir,

Toprağından ot verir,

Eğer emek çekmezsen,

Meyvesini gıt verir.

xxx

Savrulmuş kül gibi,

Buruşmuş gül gibi,

Sesin soluğun kesik,

Dut yemiş bülbül gibi.” [5]

xxx

“Varma sakın yanına,

On parmağın bal olur,

Tutar isen yavaş tut,

İki elin kan olur.”[6]

xxx

"Ev önü dut ağacı,

O kız gönül ilacı,

Ben düğürcü yolladım

Varsa gönlüm duacı.

xxx

Çeşme başı karadut,

Evimiz ona hudut,

Sen sözünde durmadın,

Gayrı sen beni unut.

xxx

Karadut billeyelim
Azıcık yelleyelim
Atanın söylediğin
Öğütcük belleyelim
xxx
Çıktım dutun başına
Kurban olam kaşına
Ağlarsa anam ağlar
İş gelirse başıma"[7]
Durmuş Ali ÖZBEK

[1] Emekli Öğretmen Kerim Toslak

[2] Emekli Öğretmen Durmuş Ali Özbek

[3] Kadir Bayındır gönderisi, anonim

[4] Anonim

[5] Bekir Sazak, Ermenek Yöresel Şair

[6] Bilal Gövercin

[7] İbrahim Şahin