SENİRKENT RÜŞTİYE MEKTEBİ HAKKINDA BELGELER (1908-1913)

• 25 Şubat 2021 Perşembe 11:26:17

Dr. İbrahim KARAER

NOT: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.

Bu yazımızda Senirkent Rüşdiye Mektebi ile ilgili arşiv belgelerini değerlendireceğiz. Rüşdiye mektepleri 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı sonrasında Osmanlı Devletinde açılan orta öğretim kurumudur. Yükseköğretime öğrenci yetiştirmek amacıyla açılan rüştiyeler, idadilerin açılmasından sonra ilköğretim kademesinden gelen öğrencileri geliştirmeye dayalı bir orta öğretim kurumu haline gelmiş; XX. yüzyılın başında bütün Osmanlı ülkesinde 600’ün üzerinde rüşdiye mektebi açılmıştır. Bunlardan 74 tanesi kız rüştiyesi idi. Osmanlı ülkesindeki 600 rüşdiye mektebinden birinin Senirkent Rüşdiye Mektebi olduğunu gururla söyleyebiliriz.

1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesine göre; nüfusu 500 haneyi geçen her yerleşim biriminde birer erkek rüşdiyesi, vilayet merkezlerinde ise kız rüşdiyesi açılacaktı. Isparta Rüşdiye Mektebi 1860, Uluborlu Rüşdiye Mektebi 1880 yılında açılmıştır. 1830’lu yıllarda 3.000 nüfusa ve 500’den fazla haneye sahip olan Senirkent köy statüsünde olduğu için, uzun yıllar rüşdiye mektebinden mahrum bırakılmıştır.

Senirkent halkı, evlatları için rüşdiye mektebi açmak için kolları sıvamış, kendi çabaları ile 1901 yılında Senirkent Rüşdiye Mektebi binasını inşa ederek eğitime hazır hale getirmişlerdir. Ancak aradan sekiz yıl geçmesine rağmen, Senirkent Rüşdiye Mektebi bir tülü açılamamıştır. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinden tespit ettiğimiz belgelerden Senirkent’te rüşdiye mektebinin açılması için halkın müthiş bir mücadele verdiği anlaşılmaktadır. Senirkent hürriyet meydanında 3000 kişinin katıldığı bir toplantı düzenlenmiş, Meclis-i Mebusan Başkanlığına, Maarif, Dahiliye ve Maliye Bakanlıklarına telgraflar çekilmiş, yazılar yazılmıştır. Meclis Başkanının devreye girmesinden sonra yazışmalar hızlanmış ve 1909 yılında Senirkent Rüştiye Mektebi açılmıştır.

Senirkent ulemasından Başyiğitzade Süleyman Efendi, 1911 yılında Senirkent Rüşdiye Mektebine ikinci bir öğretmen talebi ile ilgili Maarif Nezaretine yazdığı yazıda uzun yıllar feryad ede ede 13 Ağustos 1325 (26 Ağustos 1909) tarihinde Senirkent’te rüşdiye mektebinin açılışına muvaffak olunduğunu belirtmiştir.

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinden Senirkent Rüşdiye Mektebi ile ilgili tespit ettiğimiz 25 adet belgeden 1908-1913 yıllarında Senirkent nahiye merkezi ve köyleri hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Bu belgelerden Uluğbey hariç Büyükkabaca, Yassıören, Ortayazı ve Garip köylerinde diplomalı öğretmenlerin görev yaptığı okulların mevcut olduğunu; Eğirdir, Ş.Karaağaç ve Yalvaç rüştiye mekteplerinde 30-40 öğrenci mevcut iken, Senirkent rüşdiye mektebinde 108 öğrencinin eğitim gördüğünü öğreniyoruz. Belgelerde Senirkent nahiye merkezinin sekiz bin küsur, köyleri ile birlikte on iki bin küsur nüfusa sahip olduğu yazılıdır. Senirkent Rüşdiye Mektebi ile ilgili belgeleri aşağıda kronolojik olarak ele alınıp değerlendirdik. Yazının sonunda merak edenler için belge transkribelerini ilave ettik. Böylece belgeler ışığında Senirkent’in, dolayısıyla Isparta’nın eğitim tarihine ışık tutmaya çalıştık.

24 Eylül 1324 (7 Ekim 1908) tarihli Konya Vilayetinden Maarif Nezaretine yazılan 866 numaralı yazıda, vaktiyle inşa edilen Senirkent rüştiye mektebinin açılışının ve öğretmen atamasının yapılmadığı ve bu sebepten binanın harap olacağı belirtilerek Hamidadbad Mutasarrıflığının söz konusu okula müdür ve öğretmen atanması ile ilgili talebi Maarif Nezaretine iletilmiştir (Belge nu. 1). Maarif Nezaretinden Konya Vilayetine yazılan 30 Kanun-ı evvel 1324 (12 Ocak 1909) tarih ve 5673/472 yazıda, taşrada yeni rüşdiye mektebinin açılabilmesi için yeni bütçenin beklenmesi gerektiği belirtilmiştir (Belge nu. 2).

Maarif Nezaretinin 12 Ocak 1909 tarih ve 5673/472 numaralı yazısı üzerine Senirkent halkından Başyiğitzade Süleyman Efendi 1 Şubat 1909 tarihinde Osmanlı Meclis-i Mebusan Başkanlığına bir dilekçe göndermiştir. Bu dilekçede, Senirkent nahiyesinin bin sekiz yüz küsur haneden mürekkep ve sekiz bin küsur nüfusa sahip önemli ve büyük bir kasaba olduğu, yardımsever kasaba halkı tarafından sekiz sene önce inşa edilen rüşdiye mektebine öğretmen tayini için tekrar tekrar arz ve istekte bulunulmuş ise de cevap alınamadığı; Meşrutiyetin ilanından sonra Konya vilayetinden yapılan müracaatın da sonuçsuz kaldığı belirtilerek “vatan evlatlarının bu haktan mahrum edilmemeleri için Meclis Başkanı ve vekillerimizden yardım bekliyoruz” denilmiştir (Belge nu. 3). Süleyman Efendinin dilekçesi Meclis Arzuhal Encümenine havale olunmuştur.

Meclis-i Mebusan Başkanlığından Maarif Nezaretine yazılan 24 Şubat 1324 (9 Mart 1909) tarih ve 38 numaralı yazıda; Süleyman Fehmi (Başyiğitzade Süleyman Efendi) imzalı dilekçenin Arzuhal Encümeninde Maarif Nezaretine tebliğine karar verildiği belirtilerek gereğinin yapılması ve sonucunun bildirilmesi istenmiştir. Söz konusu yazı 10 Mart 1909 tarihinde Mekatib-i Rüştiye Müdüriyetine havale edilmiştir (Belge nu. 4). Ahaliden Süleyman Fehmi’nin Uluborlu kazasına bağlı Senirkent nahiyesindeki rüşdiye mektebine bir muallim tayin edilmesi talebi üzerine Maarif Nezaretinde hazırlanan 24 Şubat 324 (9 Mart 1909) tarihli müzekkerede; Senirkent nahiyesinde rüşdiye mektebi binasının mevcut olup olmadığı, rüşdiye mektebi açıldığı taktirde yeterli öğrenci bulunup bulunamayacağı, nahiye merkezine birer saatlik mesafede bulunan köylerde ilkokul olup olmadığı ve bunlardan ne kadar öğrencinin mezun olduğu, adı geçen nahiyenin erkek nüfusunun miktarı ile birlikte acele bildirilmesinin; Konya Maarif Müdüriyetinden istenmesi kararlaştırılmıştır (Belge nu. 5).

Maarif Nezaretinden Konya vilayetine yazılan 11 Mart 325 (24 Mart 1909) tarihli ve 104/45 numaralı yazıda; Senirkent nahiyesinde bundan sekiz sene önce vücuda getirdikleri rüşdiye mektebine öğretmen tayini için önceden yaptıkları müracaatlardan sonuç alamadıkları beyanıyla Süleyman Fehmi imzasıyla Meclis Başkanlığına gönderilen dilekçeye cevap olmak üzere; Senirkent nahiyesinde rüşdiye açılması hakkında yazışma kaydı olmadığı belirtilerek adı geçen nahiyede rüşdiye binasının mevcut olup olmadığı, okul açıldığı taktirde yeterli öğrencinin bulunup bulunamayacağı ve nahiye merkezine birer saat mesafede bulunan köylerde ne kadar mekatib-i iptidaiye (ilkokul) mevcut olduğu ve bunlardan yılda ne kadar öğrencinin diploma aldıkları, nahiyenin erkek nüfusu miktarıyla birlikte acele olarak bildirilmesi istenmiştir (Belge nu.6). Konya Maarif Müdürlüğü, Maarif Nezaretinin bu yazısını, 12 Mart 325 / (25 Mart 1909) ve 4878/90 numaralı yazı ile cevaplamıştır (Belge nu. 7). Ancak, Bakanlığın 27 Haziran 325 (10 Temmuz 1909) tarih ve 54 numaralı yazısından, Konya Maarif Müdürlüğü tarafından verilen cevabın yeterli görülmediği anlaşılmaktadır (Belge nu. 9).

Senirkent nahiyesinde inşa edilen rüşdiye mektebi binası ile nahiye merkezi ve köylerdeki okul ve öğrenci durumu hakkında Uluborlu kazası idare meclisi tarafından hazırlanan mazbata 4 Mayıs 325 (17 Mayıs 1909) tarih ve 10 numaralı yazı ile Hamidabad Sancağı Mutasarrıflığına gönderilmiştir. Söz konusu mazbatada; hakikaten sekiz sene evvel rüşdiye namıyla inşa edilmiş bir okul binasının mevcut olduğu, okul açıldığı takdirde her sene elliden fazla öğrenciyi okula kabul edebileceği ve merkez nahiyeye bağlı köylerden İlegüb (Uluğbey) köyü hariç diğer köylerde (Kabaca-i Kebir, Yassıviran, Garip, Güreme) diplomalı öğretmen istihdam edilmekte bulunduğu ve nahiyenin genel nüfusunun on binden fazla olduğu; rüşdiye mektebi açılması halinde vatan evladı namına istifadelerine hadim olacağı beyan ve ifade edilmiştir (Belge nu. 8).

Maarif Nezaretinden Konya Maarif Müdüriyetine yazılan 27 Haziran 325 (10 Temmuz 1909) tarih ve 54 numaralı yazıda; 11 Mart 325 tarihli (24 Mart 1909) tarih ve 8 numaralı yazı ile Senirkent Rüştiye Mektebinin açılabilmesi için sorulan sorulara henüz cevap verilmediği belirtilerek, Meclis Başkanlığını bilgilendirmek için açık ve net olarak süratle bilgi verilmesi istenmiştir (Belge nu. 9)

Maarif-i Umumiye Nazırı ve Mekatib-i Rüştiye Müdürü imzalı Maarif Nezaretinden Meclis-i Mebusan Başkanlığına yazılan 19 Temmuz 325 (1 Ağustos 1909) tarih ve 72 numaralı yazıda; “Konya Maarif Müdürlüğünden alınan yazı ekindeki kaza idare meclisi mazbatasından; sekiz sene önce Senirkent nahiyesinde bir rüşdiye mektebi binası inşa edilmiş olduğu ve merkez nahiyeye bağlı köylerden İlegüb köyünden başka diğerlerinde diplomalı öğretmenlerin görev yaptıkları ve nahiye nüfusunun on iki biden fazla olmasından dolayı Senirkent rüşdiye mektebinin açılması halinde her sene elliden fazla öğrencinin kayıt ve kabul edilebileceği belirtilerek; bütçenin tasdikinden sonra “mekatib-i rüşdiye tesisine mahsus mebaliğden imkan bulunursa bir miktarı ayrılarak” bahsedilen okulun açılmasına teşebbüs edileceği arz edilmiştir (belge nu. 10).

Maarifi Umumiye Nezareti Rüştiye Kaleminden Meclis-i Mebusan Başkanlığına yazılan 19 Temmuz 1325 (1 Ağustos 1909) ve 38 numaralı başka bir yazıda; 10 numaralı belgedeki bilgiler tekrar edilerek; yazının altına “22 şubat rüşdiye tesisine mahsus mebaliğden imkan bulunursa bir miktarı ifraz edilerek” notu düşülmüştür (Belge nu.11).

Senirkent Rüşdiye Mektebi açılışının sürüncemede kalması Senirkent halkını harekete geçirmiştir. 12 Ağustos 325 (25 Ağustos 1909) günü Senirkent Hürriyet Meydanında 3.000 kişinin katılımı ile toplantı yapılmıştır. Bu toplantıda halkın duygularına tecüman olmak üzere Başyiğitzade Süleyman Efendi dahil, altı kişi tarafından imzalan telgraflar Maarif, Dahiliye ve Maliye Bakanlıklarına gönderilmiştir. Senirkent tarihi bakımından çok önemli gördüğümüz bu telgraflarda; on sene önce inşa olunan rüşdiye mektebine eski idarenin bir öğretmen bulamadığı, meşrutiyetin ilanını müteakip Senirkent halkının öğretmen talebi ile ilgili feryadı Konya vilayetinden Maarif Nezaretine tekrar bildirilmiş, Meclis Başkanlığından bu konuda yardım istirham olunmuş, kaza idare meclisi bu hakikati arz etmiş ise de; İstanbul’da Irgat Pazarındaki Sinan Paşa Medresesinde mukim Veli Baba Dergahı tevliyet beratını sahtelikle ele geçiren Veli Baba Dergahını ve misafirhanesini gasp eden, bir ferde bile su vermeyen mürteci ve üfürükçü Takiyüddin Efendiye taammiye için hazineden her ay beş yüz guruş ödenerek eski devir israfının devam ettiği, Senirkent rüşdiye mektebine beş yüz guruş maaşlı öğretmen gönderilmediği; çevresi ile birlikte yirmi beş bin nüfuslu nahiye evlatlarının eğitim nimetinden mahrum bırakıldıkları belirtilmiştir. Telgrafın sonunda “bu saatte üç bin vatan evladı Senirkent Hürriyet Meydanında toplanarak anayasa ve kanunlar çerçevesinde bir rüşdiye öğretmeninin acil olarak nahiyemize gönderilmesini vükelamızdan istirham eyliyoruz” denilmiştir (Belge nu. 12).

Senirkent halkının rüşdiye mektebinin açılması için gösterdiği tavır, bürokrasiyi harekete geçirmiştir. Maarif-i Umumiye Nezareti Mekatib-i Rüşdiye İdaresi tarafından18 Ağustos 325 (31 Ağustos 1909) tarih ve 2232 numaralı yazıda (yazının baştan iki satırı siliktir); Senirkent Rüşdiye Mektebinin açılışı için bütçede tahsisat bulunmadığından mesarif-i mebaliğden dört yüz guruş maaşla bir muallim-i evvel tayini ve igramına ve hademeliği için yetmiş beş guruş tahsisine müsaade buyrulması talep edilmiş; böylece okulun açılışı için ilk adım atılmıştır (Belge nu. 13).

Isparta Darülmuallimin (Öğretmen Okulu) öğretmenlerinden Ahmet Rıfat Efendi, 22 Ağustos 325 (4 Eylül 1909) tarih ve 14 numaralı dilekçe ile Maarif Nezaretine müracaat ederek, münhal bulunan Senirkent nahiyesi rüşdiyesi muallim-i evvelliğine atanmasını talep etmiştir (Belge nu. 14). Salihli Rüşdiyesi öğretmeni Mehmet Emin Efendi de 24 Eylül 1909 tarihli dilekçe ile Senirkent Rüşdiye Mektebinde görev almak istemiştir (Belge nu. 18). İki öğretmenin gönüllü olarak Senirkent Rüşdiye Mektebinde görev almak istemeleri; Senirkent’in o yıllarda yaşanabilir bir yer olduğunu göstermektedir. 15 numaralı belgeden Ahmet Rıfat Efendinin özgeçmişi hakkında bilgi ediniyoruz. Ahmet Rıfat Efendi, H. 1275 (M.1858) yılında Uluborlu kazasına bağlı İlegüp (Uluğbey) köyünde doğmuş, önce Uluborlu’da daha sonra İstanbul’da eğitim görmüştür. Darülmuallimin rüşdiye kısmından çok iyi derece ile mezun olan Ahmet Rıfat Efendi 23 Eylül 1886 tarihinde Eğirdir Rüşdiye Mektebi muallim-i evvelliğine, daha sonra Isparta Darülmuallimin öğretmenliğine tayin olmuştur. İdarenin 18 Ağustos 325 (31 Ağustos 1909) tarih ve 2232 numaralı müzekkeresi üzerine Ahmet Rıfat Efendi, 25 Ağustos 325 (7 Eylül 1909) tarih ve 2432 numaralı yazı ile dört yüz guruş maaşlı Senirkent nahiyesi rüşdiyesi muallim-i evvelliğine tayin edilmiştir (Belge nu. 15,16,17 ve 19).

Bu atamanın ardından 23 Ekim 1909 tarihinde Senirkent Rüşdiye Mektebinin resmi açılışı yapılmıştır (Belge nu.20). Senirkent Rüşdiye Mektebinin tecrübeli ve çok yetenekli bir öğretmen yönetiminde eğitime başladığını söyleyebiliriz. Ahmet Rıfat Efendinin Uluğbey köyünden yetişmiş olması ve kendi muhitinde görev yapmasının avantajlarını da göz ardı etmemek gerekir. Ahmet Rıfat Efendinin işinin ehli, faal ve muktedir bir öğretmen olduğu 21 numaralı belge de belirtilmiştir.

Senirkent halkı adına Başyiğitzade Süleyman Efendi tarafından 7 Nisan 327 (20 Nisan 1911) tarihli Maarif Nezaretine yazılan dilekçede; 14 Kasım 1910 tarihinde Senirkent Rüşdiye Mektebine muallim-i sani (ikinci öğretmen) olarak atanan Hüseyin Efendiye, Konya vilayeti maarif müdüriyetinden maaş ödenmediğinden dolayı münhal olan Uluborlu Rüşdiye Mektebine kaldırıldığı belirtilerek yüz öğrencisi olan Senirkent Rüşdiye mektebine yeniden muallim-i sani tayin edilmesi talep edilmiştir. Süleyman Efendinin bu dilekçesinden Senirkent halkının vatan evlatlarını cehalet zulmünden kurtarmak ve irfan nuru ile aydınlatmak için uzun yıllardan beri feryat ede ede bir rüşdiye mektebi açılışına 13 Ağustos 325 (26 Ağustos 1909) tarihinde muvaffak olduğu ve açılan rüşdiye mektebinde iki yılda öğrenci sayısının yüze ulaştığını, bu okulda görev yapan Ahmet Rıfat Efendinin faal ve muktedir bir öğretmen olduğunu öğreniyoruz (Belge nu. 21).
22 numaralı belgede; Konya Maarif Müdürlüğü tarafından Uluborlu kazasına bağlı Senirkent Rüşdiye Mektebi muallim-i saniliğine tayin edilen Hüseyin Remzi Efendi’nin tahsisat olmaması sebebiyle beş ay maaş alamadığı, adı geçenin mağduriyetinin giderilmesi için boş bulunan Uluborlu Rüşdiyesi muallim-i saniliğine tayin edildiği, bu tür hatalara meydan verilmemesi istenmiştir (Belge nu. 22).

Maarif Müfettişliği, Konya Maarif Müdürlüğüne yüzden fazla öğrenciye sahip olan Senirkent Rüşdiye Mektebinin bir öğretmenle idaresinin mümkün olmadığını, ikinci bir öğretmen kadrosunun tahsis edilmesi gerektiğini bildirmiştir. Bunun üzerine Konya Valisi Arif tarafından Maarif Nezaretine çekilen 24 Eylül 327 (7 Ekim 1911) tarih ve 427 numaralı telgrafta; vatan evlatlarının eğitim nimetinden daha iyi istifade edebilmeleri için Senirkent Rüşdiye Mektebine ikinci bir öğretmen kadrosunun tahsis edilmesi talep edilmiştir (Belge nu. 23). Maarif Nezareti tarafından 22 Teşrin-i evvel 327 (4 Kasım 1911) tarihli cevap yazısında; Senirkent Rüşdiye Mektebine talep edilen ikinci öğretmen kadrosunun bütçede karşılığı olmadığı için bu sene verilmesinin mümkün olmadığı, “tedrisat-ı ibtidaiye kanununun Meclis-i Mebusanca tasdikine kadar” mevcut öğretmen kadrosu ile devam edilmesi bildirilmiştir (Belge nu. 24).

Adana, Ankara, Konya Vilayetleri Maarif Müfettişliği, Konya vilayeti tarafından Senirkent Rüşdiye Mektebine ikinci bir öğretmen kadrosu tahsis edilmemesi üzerine Maarif Nezaretine yazdığı 25 Teşrin-i Evvel 325 (7 Kasım 1911) tarih ve 1 numaralı yazıda; Eğirdir, Karaağaç, Yalavaç rüşdiyelerinde her birinde ancak otuz kırk öğrenci mevcut iken adı geçen okullarda ikişer öğretmen görev yaptığı halde, Senirkent nahiyesi rüşdiyesinde yüz sekiz öğrenci mevcut olmasına rağmen bir öğretmenle idare edildiği belirtilmiş ve Senirkent rüşdiyesinden daha az mevcutlu olan rüşdiyelerin birinden Senirkent nahiyesi rüşdiyesine muallim-i sani tahsis edilmesini teklif etmiştir. Maarif müfettişliğince, aradan hayli zaman geçmesine rağmen bu teklifin gerçekleşmemesi üzerine Bakanlıkça gereğinin yapılması istenmiştir. Maarif Nezareti, müfettişliğin bu yazısı üzerine harekete geçmiş Konya vilayetine yazdığı 25 Teşrisani 327 (18 Kasım 1911) tarih ve 9862/358 numaralı yazı ile icabına bakılmak üzere Eğirdir, Yalvaç, Karaağaç rüşdiyelerinden beherinin miktar-ı talebesiyle bunların hangisinden muallim-i sani tahsisatının Senirkent’e nakli münasip olabileceğinin süratle bildirilmesi istenmiştir (Belge nu. 25). COA MF.İBT 417-37 numaralı ve 4 Rebiulahir 1331 (13 Mart 1913) tarihli belgeden Mehmet Nuri Efendinin Senirkent Rüşdiye Mektebine Muallim-i sani olarak atandığını öğreniyoruz.

Senirkent Rüşdiye Mektebi ile ilgili belgeler burada son buluyor. Senirkent Rüşdiye Mektebinin 1913 yılından sonra öğretmen ve öğrenci mevcudu hakkında elimizde çok sınırlı bilgi mevcuttur. Milli Mücadele yıllarında Senirkent Nahiye Müdürü olarak görev yapan Ahmet İhsan Kılıç anılarında; Senirkent Rüşdiye Mektebinin 1918-1920 yıllarında eğitime devam ettiğini ve Hasan Efendi’nin bu okulda Başöğretmen olarak görev yaptığını belirtmiştir (Kılıç, 6 Aralık 1958). Senirkent’in yetiştirdiği şair Köleoğlu Kamil Efendi de bu okulda öğretmenlik yapmıştır (Tunç, 1 Teşrini Evvel 1930: 15). Senirkent Rüşdiye Mektebi’nin hangi tarihte kapandığına dair elimizde herhangi bir bilgi mevcut değildir.

Senirkent Rüşdiye Mektebi ile ilgili belgeler, 1909 yılında açılan Senirkent Rüşdiye Mektebi’nin daha önce açılan Eğirdir, Karaağaç ve Yalvaç kazalarındaki rüşdiye mekteplerinden daha fazla (iki katı) öğrenciye sahip olduğunu gösteriyor. Bu durum 1940’lı yıllara kadar devam etmiştir (Karaer, 2011: 273). Senirkent halkının eğitime yatırımı sadece rüşdiye mektebi inşa etmekle sınırlı kalmamıştır. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunan DH.MKT 2742-69 numaralı dosyada yer alan ve 17 Kanun-ı Sani 324 (30 Ocak 1909) tarihli Uluborlu halkı tarafından Dahiliye Nezaretine gönderilen yazıda; hazineye yük olmaksızın Senirkent halkının son otuz beş sene zarfında (1874-1909) beş yüz lira kıymetinde bir hükümet konağı ve iki yüz lira kıymetinde bir rüştiye mektebi, dördü erkek ve biri kızlara mahsus sekiz yüz lira kıymetinde beş ilkokul ve telgraf hattının teşkili, iki yüz lira kıymetinde telgrafhane teşkili ve üç bin lira kıymetinde muhteşem görünümlü bir cami inşa etmeyi başardıkları belirtilmiştir.

Sonuç

Senirkent halkının okul yapma geleneği, Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. 1949 yılında ortaokul binası inşa edilerek Milli Eğitim Bakanlığının emrine tahsis edilmek istenmiş, nahiye merkezlerinde ortaokul açılmasının uygun olmadığı gerekçesiyle bu teklif geri çevrilmiştir. Bunun üzerine Senirkent halkı, 1949-1950 öğretim yılında Senirkent Ortaokulunu özel okul statüsünde hizmete açmış, öğretmenlerin maaşı Senirkent halkı ve Senirkent Dokumacılar Kooperatifi vasıtasıyla karşılanmıştır. Turan İlkokulu (1932), Cumhuriyet İlkokulu (1955), Yapı Sanat Okulu (Hastane caddesi üzerindeki Eski Kız Sanat Enstitüsü) (1961), Günümüzde Öğretmenevi olarak kullanılan Yükseliş İlkokulu (1962), İmam Hatip Lisesi (1975) binaları halkın katkıları ile inşa edilerek hizmete açılmıştır. En son 2004 yılında Senirkent Meslek Yüksek Okulu binası inşa edilerek üniversiteye bağışlanmıştır. Senirkent’in bu dayanışmacı ruhu, siyasiler, bürokratlar ve basın tarafından defalarca dile getirilmiştir. Bu birlik ve dayanışma ruhunu yaratan ve yaşatan ecdadımızı minnet ve şükranla anıyor, ahirete göçenlere rahmet, hayatta olanlara sağlık ve afiyetler diliyorum.

EKLER

Belge nu. 1
Belge yer numarası: COA MF.MKT 1092-18
Konya Vilayeti Mektubu Kalemi
Tarihi: 11 Ramazan 1326 / 24 Eylül 1324 (7 Ekim 1908)
Numarası: 866
Maarif Nezareti Aliyesine
Atufetli Efendim hazretleri
Vaktiyle Senirkent nahiyesinde, inşa edilen henüz küşadıyla muamelat-ı tayin edilememiş olan mekteb-i rüştiyenin derununda bir müdür daha ikamet ve tedris muallim edilecek olursa düçar-ı harap olacağından evlad-ı vatanda nimet-i maariften mahrum kalmakta olduğundan bahisle mekteb-i mezkurun küşadı ve muallimliğine de Darülmuallimin mezunlarından ve erbab-ı ehliyet vilayetten Harmalı Mehmet Efendinin veyahut mezun ve muktedir diğerinin müsara’atan tayin ve i’zamı Hamidabad Mutasarrıflığı kitabetinden ba-tahrirat işar ve gönderilen nahiye-i mezkura Maarif Komisyonunun mazbatasıyla iki kıta arzuhal Maarif Müdüriyeti ifadesiyle leffen takdim ve tesyar olunmuş olmakla meallerine nazaran ifayı muktezası hususuna maruz buyrulması babında emr ü irade hazreti menlehül emrindir. 11 Ramazan 1326 / 23 Eylül 1324 (6 Ekim 1908)
Konya Valisi

Belge nu. 2
Belge yer numarası: COA MF.MKT 1092-18
Maarif Umumiye Nezareti Celilesi Mektubu Kalemi
Tarihi: 30 Kanun-ı Evvel 324 / 19 Zilhicce 1326 (12 Ocak 1909)
Numarası: 5673/472
Konya Vilayeti Aliyesine
Hamidabad sancağı dahilinde Senirkent nahiyesinde 23 Eylül 324 (6 Ekim 1908) tarih ve sekiz yüz altmış altı numaralı tahrirat-ı aliyeleri mülahazatıyla meclise ladelhavale (havale olunduğu zaman) taşralarda küşad olunacak mekatib-i rüşdiye içün yeni bütçenin lafzına (iyi okunamadı) intizar lazım geleceğinin cevaben izbarı (bildirilmesi) bar ve küşad ifası olunmakla olbabda
Derkenar
Tedrisat-ı Rüştiyeye mahsus olmak üzere vaktiyle inşa edilmiş olan mektebin küşadına ve teferruatına dair

Belge nu. 3
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Tarih: 19 Kanun-ı sani 324 (1 Şubat 1909)
Meclis-i Mebusan Riyaseti Celilesine
Devletlü Efendim Hazretleri
Kasabamız Konya vilayeti celilesinin Hamidadabad sancağına muzaf Uluborlu kazasının Senirkent nahiyesi nüfusu merkez kasaba bin sekiz yüz küsur haneden mürekkep sekiz bin küsur nüfusu müteşekkil ehemmiyetli cesim bir kasabada hamiyet perveran tarafından sekiz sene mukaddem inşa olunan mekteb-i rüşdiyemize muallim tayini ve inayet buyrulması içün ikmal-i inşasından beda ile idare-i sabıka-i mahsusada kiraren (tekrar tekrar) arz ve istirham kılınmış ise de adem-i nailiyet-i ye’s-i zulmette müteferrik kalınmış idi. İdare-i meşrutiyetin ilanını müteakip feryadımızı tekrar ile nahiyenin hissi ianesinin mekteb-i rüşdi küşadına kifayeti nazar-ı dikkate alınarak Konya vilayeti celilesinden 23 Eylül 324 (5 Ekim 1908) tarih sekiz yüz altmış altı adetli (numaralı) tahriratla lüzum gösterilmiş idi. Maarif Nezareti celilesinin kasaba-i mezkurede mekteb-i rüşdiye küşadının bütçesinin tasdikine taalluk ve tadil ile bu idare-i nazenin süratle ilim ve maarif 20 Kanun-ı evvel 324 (2 Ocak 1909) tarihli ve kırk dört adetli (numaralı) tahrirat müessif-i cevabiyeleri şan-ı idareye gayr-i münasib ve bir cemaat getirenin evladını nimet-i maariften mahrum bırakarak belayı icab idame-i cehl ve vahşetleri erbab-ı hamiyet ve vatan pervarenade tecviz olunur mevaddan bulunmadığından riyaset-i celileri tahtında müteşekkil umum vekillerimizden bu hakkı sarihimizin istifasına tavassut buyurmalarını istirham ederim bu babda emr ü ferman hazreti menlehül emrindir.
19 Kanun-ı sani 324 (1 Şubat 1909)
Konya Vilayeti celilesi Isparta Sancağı
Uluborlu kazası Senirkent nahiyesi
Başyiğitzade Süleyman
Yazı Arzuhal Encümenine havale edilmiştir.

Belge nu. 4
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 226-4
Meclis-i Mebusan Riyaseti
Adet (Numara): 38
Tarih 24 Şubat 324 (9 Mart 1909)
Maarif Nezareti Aliyyesine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesi merkezinde bundan sekiz sene mukaddem vücuda getirdikleri rüştiye mektebine bir muallim tayini hakkında evvel vaz ve vuku bulan müracaat ve istidanameleri semere pezir olmadığı (kabul görmediği) beyanıyla icabının icrası istirhamını mutazammın mahalli mezkurdan Süleyman Fehmi mührüyle varid olan istidanamenin tarafı nezareti penahilerine tebliğine arzuhal encümenince karar verilmiş ve mezkur istidaname bade iade edilmek üzere leffen takdim kılınmış olmakla iktizasının ifa ve neticesinin inha buyrulması babında emr ü irade hazreti menlehül emrindir. 16 Safer 327 / 24 Şubat 324 (9 Mart 1909)
Yazı 25 Şubat 1324 (10 Mart 1909) tarihinde Mekatib-i Rüştiye Müdüriyetine havale edilmiştir.

Belge nu. 5
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 225-103
Rüştiye İdaresine Mahsus Müsvedde
Numara 28
Tarih: 24 Şubat 324 / 17 Safer 1327 (9 Mart 1909)
Müzekkere
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde bundan sekiz sene akdem vücuda getirdikleri mektebe muallim tayini için evvel ve ahir vuku bulan müracaatlarından semere-i pezir olmadığı beyanıyla icabının icrası istirhamı mutezammın mahall-i mezkurdan Süleyman Fehmi imzasıyla varid olan istidanamenin iade olunmak üzere tebliğ ve iktizasının ifa ve neticesinin inbası Meclis-i Mebusan Riyasetinden varid olup idare-i çakeriye muhavvel tezkerede iş’ar edilmiş ise de mahall-i mezkurda rüşdiye küşadına dair bir muamele cereyanına dair idarece bir malumata destres olunamadığından (erişilemediği) mezkur nahiyede mekteb-i rüşdiye binası mevcut olup olmadığının mekteb-i rüştiye küşad edildiği halde talebe bulmak kabil olup olmadığının mezkur nahiye ile birer saatlik mesafede bulunan kurada ne kadar mekatib ibtidaiyenin olup olmadığı ve bunlardan ne kadar talebe yetişmekte olduğunun nahiye-i mezkurun nefs-i zekuru mikdarı ile birlikte serian iş’arı lüzumu Konya maarif müdüriyetine emr ü izbarı zımnında mektubi kalemine tevdi kılındı.
Melfuf defter-i mahsusuna kayd edilmekle beray-ı hıfz evraka tevdi olunur

Belge nu. 6
Belge yer numarası: COA MF.MKT 1109-68
Tarihi: 11 Mart 325 / 2 Rabiulevvel 1327 (24 Mart 1909)
Numarası: 104/45
Maarif-i Umumiye Nezaret-i Celilesi Mektubu Kalemi
Konya Vilayeti Maarif Müdüriyetine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde bundan sekiz sene akdem vücuda getirdikleri Rüştiye Mektebine muallim tayini için evvelce vaki olan müracaatlarının semere pezir olmadığı beyanıyla icabı icrası istidasına müteallik mahalli mezkurdan Süleyman Fehmi imzasıyla takdim olunan arzuhal gönderildiği beyanıyla iktizası ifa ve neticesinin inbası Meclis-i Mebusan riyaseti canibi aliyesine işar olunmasıyla mekatib-i rüştiye idaresine lede’l havale mahall-i mezkurda rüştiye küşadı hakkında muhabere cereyanına dair kaydı muamelat düsturu olmadığından evvel emirde mezkur nahiyede rüştiye binası mevcut olup olmadığının mektep küşad edildiği halde talebe (yazının bir kısmı silinmiş) ve merkez nahiyeye birer saat mesafede bulunan kurada (köylerde) ne kadar mekatib-i iptidaiye mevcut olduğunun ve bunlardan senevi (yılda) ne kadar talebe şehadetname aldıklarını nahiye nüfusu zükuru miktarıyla birlikte serian inbası hususunda taraf-ı şeriflerine işarı ifası kılınmış olmakla icrayı icabı siyakında şukka-i muhibbi terkim olundu.

Belge nu. 7
Yer numarası COA MF.IBT 238-5
Umumi numara: 4878
Hususi: 90
Tarih: 12 Mart 325 / (25 Mart 1909)
Maarif Nezareti Celilesine
Atufetli Efendim Hazretleri
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde sekiz sene akdem vücuda getirdikleri rüşdiye mektebine bir muallim tayini Meclis-i Mebusan riyaseti canib-i alisinden istida olunduğundan ve bu babda nezaret-i celilelerince bir kayıt ve malumata rast olunmadığından bahisle ol emirde mezkur nahiyede rüştiye binasının mevcut olup olmadığının ve mektep küşad olduğu halde talebe bulunup bulunamayacağının vesairenin inhası şerefvarid olan 11 Mart 325 (24 Mart 1909) tarih ve sekiz numaralı tahrirat-ı aliyye leffen nezaret-i penahilerine emr ü işar buyrulmuş ve keyfiyet mahallinden isti’lam olunarak bu kere varid olan mazbata cevabiye aynen leffen arz ve takdim kılınmış olmakla ol babda emr ü ferman hazreti menlehül emrindir.
12 Mart 325 / 25 Mart 1909
Maarif Müdürü

Belge nu. 8
Yer numarası COA MF.IBT 238-5
Numara: 10
Tarih: 4 Mayıs 325 / 27 Rebiulahir 327 (17 Mayıs 1909)
Hamidabad Sancağı Mutasarrıflığı Canibi Alisine
Senirkent nahiyesinde bundan sekiz sene mukaddem vücuda getirdikleri rüşdiye mektebine muallim tayini içün vuku bulan müracaatları neticesiz kaldığı beyanıyla icra-yı icabı Süleyman Efendi imzasıyla mürsel arzuhalde istida olunduğundan bazı guna istizahı mutazammın Maarif Müdüriyetinden takdim edilen takrir suretinin leffen irsaliyle iktizasının münderecatına nazaran keyfiyetin ba-mazbata iş’arı şerefvürud 16 Mart 325(29 Mart 1909) tarih ve otuz üç numaralı emirrname-i mutasarrıf-ı ekremilerinden emr ü irade buyrulmuş mahall-i idare-i Meclis İdare-i Kaza kararıyla Merkez Maarif Komisyonuna lede’l havale alınan mazbatada hakikaten sekiz sene evvel rüştiye namıyla inşa edilmiş nahiye-i mezkurda elyevm bir mektep mevcut olduğu mektep küşad edildiği surette her sene elliyi mütecaviz şakird mektebe duhul edebileceği ve merkez nahiyeye merbut kuradan İlegüb karyesi müstesna olduğu halde diğerlerinde şehadetnameli muallim istihdam edilmekte bulunduğu ve nahiyenin nüfusu umumisi ile on bini mütecaviz olduğu cihetle bir mekteb-i rüşdi küşadı herhalde evlad-ı vatanın namına istifadelerine hadim olacağı beyan ve ifade kılınmış olmakla icrayı icabına müsaade buyrulmak üzere işbu mazbata-i aliyye-i bittanzim ve takdim kılındı ol-babda emr ü ferman hazreti menlehül emrindir.
4 Mayıs 325 / 27 Rebiulahir 1327 (17 Mayıs 1909)

Uluborlu Kaymakam Naib Müftü Vekil-i Ruhani Mal Müdürü
Vekili

Katip Aza Aza Aza Aza

Belge nu. 9
Belge yer numarası: COA MF.MKT 1136-42
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesi Mektubu Kalemi Müsveddatına Mahsus Varaktır
Tarihi: 27 Haziran 325 / 21 Cemazeyilahir 1327 (10 Temmuz 1909)
Numarası: 54
Konya Vilayeti Maarif Müdüriyetine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde bundan sekiz sene akdem vücuda getirdikleri rüştiye mektebine muallim tayini için evvelce vaki olan müracaatlarının semere pezir unutulduğundan bahisle icabının icrası istidası muhtevi mahalli mezkurun Süleyman Fehmi imzasıyla takdim kılınan arzuhalin gönderildiği beyanıyla iktizasının ifa ve neticesinin inhasına dair Meclis-i Mebusan-ı Riyaseti canibi aliyesinden vuku’bulan iş’ar ve izbarına mahall-ii mezkurda rüştiye küşadı hakkında muhabere cereyanına dair kayıt ve malumat düsturu bulunamadığından ol emirde mezkur nahiyede rüştiye binasının mevcut olup olmadığının ve mektep küşad edildiği halde talebe bulunup bulunmayacağının ve merkez nahiye ile birer saatlik mesafede bulunan kurada ne kadar mekatib-i iptidaiye mevcut olduğunun ve bunlardan senevi ne miktar talebe şehadetname aldığının nahiye-i mezkur nüfusu zükurı miktarı ile birlikte serian inbası (süratli bir şekilde bildirilmesi) 11 Mart 325 tarihli (24 Mart 1909) tarih ve sekiz numaralı tahrirat ile (silinmiş) işar olunduğu ve aradan da zaman geçtiği halde henüz cevap verilmemiş ve maslahatın müstaciliyeti ise (acelesi olan) beyandan müstağni bulunmuş olmakla riyaset-i müşarünileyhe bir an evvel cevabı yazılmak üzere keyfiyetin müsara’aten inbası ekiden (açık ve net olarak süratle yeniden bildirilmesi) beyan olunur.

Belge nu. 10
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesi Mekatib-i Rüşdiye İdaresi
Adet 72
Tarih: 19 Temmuz 325 / 15 Recep 327 (1 Ağustos 1909)
Meclis-i Mebusan Riyaseti Celilesi Canib-i Aliyyesine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde sekiz sene akdem vücuda getirdikleri rüşdiye mektebine bir muallim tayini hakkında evvel ve ahir vuku bulan müracaatları semere-i pezir olmadığına dair mahall-i mezkurdan Süleyman Fehmi mührüyle takdim olunan arzuhalin gönderildiği beyanıyla iktizasının ifası ve arzuhalin iadesi 24 şubat 324 (9 Mart 1909) ve otuz sekiz numaralı tezkere ile riyaseti penahiye emr ü iş’ar buyrulmuş ve bu babda nezaret-i acizece bir güna kayıt ve malumata destres olunamamasına (erişilememesi) mebni keyfiyet Konya vilayeti maarif müdüriyetinden isti’lam edilmiş idi. Müdüriyet-i mezkureden bu kere varid olan 12 Temmuz 325 tarihli tahrirata melfuz kaza-i mezbur meclis idaresi mazbatasında hakikaten sekiz sene evvel nahiye-i mezkurede bir mekteb-i rüşdi inşa edilmiş olduğu ve merkez nahiyeye merbut kuradan İlegüb karyesinden maada diğerlerinde şehadetnameli muallimler istihdam edildiği ve nahiyenin nüfusu dahi on iki bini mütecaviz bulunduğu cihetle zikrolunan mektebin küşadı halinde her sene elliyi mütecaviz şakird kayıt ve kabul edilebileceği beyan olunmuştur. Sene-i haliye bütçesinin tasdik-i iktiranından sonra mekatib-i rüşdiye tesisine mahsus mebaliğden imkan bulunursa bir miktarı ifraz edilerek mebhus anh (bahsedilen) mektebinin dahi küşadına teşebbüsü tabii olduğundan salifülzikr arzuhal matviyyen iade ve takdim kılındı ol babda emr ü ferman hazreti menlehül emrindir. 19 Temmuz 325 / 15 Recep 327 (1 Ağustos 1909)
Mekatib-i Rüştiye Müdürü Maarif-i Umumiye Nazırı

Belge nu. 11
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 238-29
Belge Özeti: MF.İBT. 238-29 Konya vilayeti Uluborlu kazasına bağlı Senirkend nahiyesinde açılan rüşdiye mektebine bir muallim tayin edilmesi (H-14-07-1327).
Tarih 19 Temmuz 1325 / 14 Recep 1327 (1 Ağustos 1909)
Evrak numarası: 38
Maarifi Umumiye Nezareti Rüştiye Kalemi
Meclis-i Mebusan Riyaseti Celilesi Canib-i Alisine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde sekiz sene akdem vücuda getirdikleri rüştiye mektebine bir muallim tayini hakkında evvel ve ahir vukubulan müracaatları semere pezir olamadığına dair mahall-i mezkurdan Süleyman mührüyle takdim olunan arzuhalin gönderildiği beyanıyla iktizasının ifası ve arzuhalin iadesi 24 Şubat 324 tarih (9 Mart 1909) ve 38 numaralı tezkere aliyye-i penahilerine emr ü iş’ar buyrulmuş ve bu babda nezaret-i aliyyenizce bir güna kayıt ve malumatı destres bulunmadığına mebni keyfiyet Konya vilayeti Maarif Müdüriyetinden iş’ar edilmiş idi. Müdüriyet-i mezkureden bu kere varid olan tahrirata melfuf kaza-i mezbur mazbatasında hakikaten sekiz sene evvel nahiye-i mezkurede bir mektep olduğu ve merkez nahiyeye merbut kuradan İlegüp karyesinden maada diğerlerinde şehadetnameli muallim müstahdem idiği ve nahiyenin nüfusunun dahi on iki bini mütecaviz bulunduğu ve mektebin küşadı halinde her sene elliyi mütecaviz şakird kayıt ve kabul edilebileceği beyan olunmuş sene-i haliye bütçe tasdikinden sonra mebhusu anh (bahsedilen) mektebin dahi küşadı yine teşebbüs-ü tabiiye olmamaktan salifülzikr arzuhal matviyyen iade ve takdim kılınmış olub
Derkenar
22 şubat rüşdiye tesisine mahsus mebaliğden imkan bulunursa bir miktarı ifraz edilerek

Belge nu. 12
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Telgrafname
Sevk numarası 326
İrsal Tarihi 12 Ağustos 325 (25 Ağustos 1909)
Maarif Nezareti Celilesine
On sene akdem inşa olunan mekteb-i rüştiyemize idare-i sabıka muallim bulamamış idi. İlan-ı meşrutiyeti müteakip feryadımız üzerine tekiden vilayet-i celileden nezarete bildirilmiş muallim tayini lüzum gösterilmiş iken adem-i nailiyetimizle mebusan riyaseti celilesine istirham olunup istilam-ı vaki merkez kazadan bu hak hakikat arz olunmuş ise de bir muallim ihsan buyrulmamakla nefs-i kasabamızın maa mülhakatı havi olduğu yirmi beş bin nüfuslu evladı bugün garik-i bahr-ı cehildir (cahillik denizinde boğulmuş) ceddi İran muhacirlerinden olup nahiyemizin İlegüb karyesinde mutavattın (yurt tutmuş, yerleşmiş) dersaadet ırgat pazarında Sinan Paşa medresesinde mukim yıldız yadigarlarından müstebit ve mürteci ve üfürükçü Takiyüddin Efendi devr-i sabıkda gayrın hakkı olan silsiliname ve tevliyet beratını sahtelikle rabt ve namına nakil ile Seyyid Veli Baba Dergahını gasp ve misafirhanesini harem-i dairesi ittihaz ile bir ferde su dahi vermemiş iken hazineden dergahla misafirine taamiye namına mah beş yüz guruş verildiği gibi devr-i sabık israfatı devam ediyor beş yüz guruş maaşla bir muallim gönderilmediğinden bir nahiyenin evladı nimet-i maariften mahrum kalıyor şu haller evvelce de ariza-i umumiye ile bildirilmiş ise de henüz semeresi görülememiştir. Bu saatte üç bin evlad-ı vatan efradı Osmaniye Senirkent hürriyet meydanında akd-i içtima ederek kanun-ı esasi ve idare-i meşruta-i meşrua dairesinde hukuk-ı millet olan ızrar-ı hazineyi mucib ahval-i masarıfının ref’ini (Hazinenin zararını gerektiren mevcut masrafların kaldırılması) ve bir rüşdiye mualliminin nahiyemize sürat-i’zamını vükelamızdan istirham eyliyoruz.
12 Ağustos 325 (25 Ağustos 1909)
Senirkent nahiyesi ahali namına müderrisinden Başyiğitzade Süleyman
Diğeri Diğeri Diğeri Diğeri Diğeri
Halil Adem Hasan Arif Ali

Belge nu. 13
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Maarif-i Umumiye Nezareti Mekatib-i Rüşdiye İdaresi
Aded (numara) 2232
Tarih: 18 Ağustos 325 (31 Ağustos 1909)
(yazının ilk iki satırı silik olduğu için tamamı okunamadı) Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesinde bir rüşdiye mektebi tesis ve küşadı içün tahsisatı lazime itası (..) talep ve istirham edilmekte bulunmasına binaen (..) mekatib-i rüşdiyenin tesisi içün bütçede bulunmadığından mesarif-i mebaliğden dört yüz guruş ile bir muallim-i evvel tayini ve igramına ve hademeliği içün yetmiş beş guruş tahsisine müsaade buyrulması babında emr ü ferman hazreti menlehül emrindir. 18 Ağustos 325 (31 Ağustos 325)

Belge nu.14
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Tarih: 22 Ağustos 325 (4 Eylül 1909)
Maarif Nezareti Celilesine
Saadetlü Efendim Hazretleri
Daileri Eğirdir kazası mekteb-i rüşdiyesi muallim-i evvelliğinde iken altı sene akdem Isparta’da tesis ve küşad olunan darülmuallimin muallimliğine beş yüz guruş maaşla tayin olmuş idim. Bu ana kadar liva-i mezkurda hüsnü ifayı hizmet etmekte isem de mekatib-i ibtidai muhasssatından olduğu ve mezkur muhasasat gittikçe tedenni etmesinden dolayı maaşımı almakta zaruret ve müşkülat çekmekte bulunduğum cihetle bu kere münhal bulunan Konya vilayeti dahilinde Senirkent nahiyesi rüşdiyesi muallim-i evvelliğine tayin buyrulmaklığım maruzdur ol babda
22 Ağustos 325 (4 Eylül 1909)
Isparta Darülmuallimin Muallimi
Dersaadette muvakkaten mukim
Ahmet Rıfat

Belge nu. 15
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Rüşdiye İdaresine 22 Ağustos 325 (4 Eylül 1909)
2381
Mumaileyhin tercüme-i hali hülasasının muvazzahan beyanı zımnında sicil müdüriyetine tevdi kılındı.
23 Ağustos 325 (5 Eylül 1909)
Sicile vürudu fi 24 Hakkı Efendiye
2676
Mumaileyh bin iki yüz yetmiş beş hicriyesi evvelinde (M.1858) Uluborlu kazasına muzaf Senirkent nahiyesine tabi İlegüb karyesinde tevellüd edip (doğup) mukaddema ulumu Uluborlu’da ve ulum-ı ali ve aliyyeyi dersaadette bittahsil icazet aldığı ve darülmuallimin rüşdiye kısmından ala derecede mezun bulunmakla icazetname ve şehadetname suretlerinden ve ve 11 Eylül 302 (23 Eylül 1886) tarihinde Eğirdir Rüşdiye mektebinde dört yüz seksen guruş maaşla mualim-i evvelliğine tayin olarak muahharan meclis-i maarif kararıyla ve beş yüz guruş maaşla Isparta darülmuallimin muallimliğine nakil kılındığı kuyuddaki ve ifadat-ı vakasından anlaşılmış olmakla mekatib-i rüşdiye idaresine iadeten tevdi kılındı. 24 Ağustos 325 (6 Eylül 1909)
Sicile vürudu fi 24 Hakkı Efendiye
2432
Konya vilayetinde Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesi rüşdiye muallim-i evvelliğine tayini Isparta darülmuallimin muallimi Ahmet Rifat Efendi tarafından verilen işbu istid’ada (dilekçede) istirham olunmuş ve sicil idaresinde baladaki darülmuallimin rüştiyeden ala bir derece ile mezun bulunduğu ve Eğirdir muallim evvelliğinde iken Isparta Darülmuallimin muallimliğine tahvili memuriyet eylediği anlaşılmış olmasına binaen idarenin 18 Ağustos 325 (31 Ağustos 1909) tarih ve 2232 numaralı müzekkeresi üzerine nahiye-i mezkurede küşadı rehin tasvib-i alileri olan mezkur muallimliğe tahsis edilen ve dört yüz guruşla tayini hususu mucebince buyrulması babında emr ü ferman hazreti menlehül emrindir. 25 Ağustos 325 (7 Eylül 1909)

Belge nu. 16
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 243-7
Tarih 27 Ağustos 325 / 23 Şaban 1327 (9 Eylül 1909)
Rüştiye İdaresine Mahsus Müsvedde
Isparta Darülmuallimin Muallimi Ahmed Rıfat Efendi’nin isteği üzerine idarenin 2432 numara 25 Ağustos 325 tarihli derkenarlı Konya vilayeti Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesi rüştiye muallim-i evvelliğine mahsus dört yüz guruş maaşla tayini icra kılınmış olduğundan muamelenin ifasından sonra keyfiyetin mahalline tebliği hakkında idareye iade edilmek üzere işbu müzekkere sicil ve muhasebe müdüriyetine tevdi kılındı.

Belge nu. 17
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Maarif-i Umumiye Nezareti
Mekatib-i Rüşdiye İdaresi
Adet (numara) 2456
Tarih: 27 Ağustos 325 (9 Eylül 1909)
Isparta Darülmuallimin muallimi Ahmet Rifat Efendinin istidası üzerine idarenin 2432 numara 25 Ağustos 325 (7 Eylül 1909) tarihli derkenarlı Konya vilayetinde Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesi rüşdiyesi muallim-i evvelliğine mahsus dört yüz guruş maaşla tayini icra kılınmış olduğundan muamele-i kaydının ifasından sonra keyfiyetin mahalline tebliği zımnında idareye iade ederek işbu tezkere sicil ve muhasebe müdüriyetlerine tevdi kılındı. 27 Ağustos 325 (9 Eylül 1309)
2729 Sicile vürudu fi 29 Hakkı Efendiye
Sicili muamele-i kaydı ifa kılınmış olmakla işbu müzekkere mekatib-i rüşdiye idaresine iade oldu. 29 Ağustos 325 (11 Eylül 1909)
Uluborlu kazasında Senirkent nahiyesi rüşdiyesi muallim-i evvelliğine tayin kılındığı beyan olunan Isparta Darülmuallimin muallimi Ahmet Rifat Efendinin vazife-i mezkureye mahsus dört yüz guruş maaşla muhasebat dairesince muamele-i kaydiyesi ifa kılınmış olmaklamaaşça terakkisi bulunduğundan her mah tesviye olunacak maaşlarından alel-usul aidat-ı ma’lumenin bi’tevkif sanduk-ı mahsusalarına irsali ve işe mübaşereti tarihinin inbası hususunun tastir buyrulacak emirname-i nezaret-penahiye derci zımnında mekatib-i rüşdiye idaresine tevdi kılındı. 8 Eylül 325 (21 Eylül 1909)

Belge nu. 18
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-95
Tarih 11 Eylül 325 / 9 Ramazan 1327 (24 Eylül 1909)
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesine
Maruz-ı Daileridir
Daileri Darülmuallimin rüşdiye şubesi mezunlarından olup dört seneye garib bir zamandan beri Aydın vilayeti dahilinde Salihli kazası mekteb-i rüşdiyesi muallim-i evvelliğinde bulunmakta isem de şehr-i mezkurun ab ve havasıyla imtizaç edemediğim ve levazım-ı betiyye fiyatlarının fevkalade surette nemalı bulunması hasebiyle zaten dun olan maaşla ailemin idaresini temin eyleyemediğim cihetle bu kere yeniden küşad edilecek olan Konya vilayeti dahilinde Senirkent rüşdiyesi muallim-i evvelliğine veyahut memleketime civar ve tekaüdlüğü icra olan Ürgüp rüştiyesi muallim-i evvelliğine tekaüd muamelesinin hitamıyla tahvilen tayinim hususunu talep ve istida ederim ol babda emr ü ferman hazreti menlehül emrindir.
11 Eylül 325 (24 Eylül 1909)
Salihli Kazası Rüşdiyesi Muallimi
Mehmet Emin

Belge nu. 19
Belge yer numarası COA MF.İBT. 245-18
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesi Mekatib-i Rüşdiye Kalemi
Tarih: Eylül 325 (Eylül 1909)
Konya Maarif Müdüriyetine
Uluborlu kazasına tabi Senirkent nahiyesi mekteb-i rüştiye muallim-i evveliğine maaş-ı mahsusu olan dört yüz guruş maaşlı Isparta Darülmuallimi Muallimi Ahmed Rifat Efendi bittayin muamele-i kayıt ve ifa kılınmış olmakla maaşça terakki bulunduğundan her mah tesviye olunacak maaşlarından alel-usul aidat-ı ma’lumenin bi’tevkif sanduk-ı mahsusalarına irsali ve işe mübaşereti tarihinin inbası muktezadır.

Belge nu. 20
Belge yer numarası MF.İBT 249-26-1
Konya Vilayeti
Tarih: 19 Teşrinievvel 1325 (1 Kasım 1909)
Numara 5319/149
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesine
Atufetli Efendim Hazretleri
Uluborlu kazası dahilinde Senirkent nahiyesinde küşadı mukadder olan mekteb-i rüşdiyenin
10 Teşrin-i evvel 325 (23 Ekim 1909) tarihinde resmi küşadı icra kılındığı maruzdur ol-babda
emr ü ferman hazreti menlehül emrindir. 17 Şevval 1327 / 19 Teşrinievvel 1325 (1 Kasım
1909)
Konya Maarif Müdürü

Belge nu. 21
Belge yer numarası COA MF.İBT. 421-58
Tarih 7 Nisan 327 (20 Nisan 1911)
Maarif Nezareti Celilesine
Devletlü, Atufetlü Efendim Hazretleri
İnkılabı cedidimizin measir-i nafia ve hasenesi olmak üzere memalik-i mahrusa-i şahanenin her köşesinde intişar-ı ulum ve bu suretle ümran-ı memleket saadeten millet fetanet-pervanelerini irae bezl-i mesai buyrulduğu cümle-i meşhudatımızdan bulunmakla kasabamız Konya vilayeti celilesine merbut Isparta sancağında Uluborlu kazasına muzaf nefs-i Senirkent nahiyemiz cesim bir kasaba olmak ve muhtevi bulunduğu nüfus kesreti evlad-ı etfalini zulmet-i cehalet tathir ve nur-ı irfan ile tenvir eylemek içün sinin ü vefirden berü (uzun yıllardan beri) feryad ede ede bir bab mekteb-i rüşdiye küşadına 13 Ağustos 325 (26 Ağustos 1909) senesinde muvaffak olmuş idi. Şu iki sene zarfında mekteb-i mezburumuza yüz nefer talebe dehalet ve devam ederek emsalen teveffuk ve meziyat vatanperveranelerini irad ederek sene-i hali iptidasında yüz nefer talebeyi bir muallim tedris ve idare edemeyeceği teferrüsü olunarak vilayeti celileye arz ihtiyacımız neticesi olarak canib-i vilayet penahiden Hüseyin Efendi namında bir zat muallim-i sani tayin emr ü vilayet penahi muceb 1 Teşrin-i sani 326 (14 Kasım 1910) tarihinde talim ve tedris bed ve şuru ile maaşının havalesini intizar ile ifa-yı hizmet eylemiş idi. Konya vilayeti maarif müdüriyetinden mumaileyhe maaş ita olunmadıktan başka yüz nefer talebeyi havi muallim mumaileyh münhal olan Uluborlu mektebi rüştiyesine kaldırılmıştır. Gerçi muallim-i evvelimiz Ahmet Efendi hazretleri faal ve muktedir bir zat ise de yüz nefer talebe tedrisi ve idare eylemek müte’assir ve belki mü’teazzir bulunduğu nezd-i devletlerinde piş-i nazara alınarak ol-babda hükm-i kanuniye tevfikan müdür-i mumaileyhin mektebimize (..) def’ ü ref’i ve bir muallim-i saninin tayininin serian irsali esbabının istikmalini istirham eyleriz ol-babda emr ü ferman
7 Nisan 327 (20 Nisan 1911)
Konya Vilayeti-i celilesine Hamid
Sancağınının Uluborlu kazasına muzaf
(Senirkent) nahiyesi ahalisinden
Başyiğitzade Süleyman

Belge nu. 22
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 310-34
Tedrisat-ı İptidaiye İdaresine Mahsus Müsvedde
Tarih 11 Nisan 327 / 24 Rebiulahir 1239 (24 Nisan 1911)
Müzekkere
Matviyyen pişgah-ı aliyye-i nezareti penahiye takdim kılınan Uluborlu kazasına mülhak Senirkent nahiyesi rüşdiye mektebi muallim-i sanisi Hüseyin Remzi Efendi imzalı arzuhalde Konya vilayetinin 26 Şubat 326 tarihli emirnamesiyle rüştiye-i mezkura muallim-i saniliğine tayin edilmiş ve işe mübaşeretle beş mah ifay-ı hizmet eylemiş ise de maaşatı ita ve tevdi edilmemiş olmasından dolayı fevkalade giriftar-ı müzayaka (sıkıntı) ve sefalet olduğundan bahisle (..) Konya maarif müdüriyetinden mekteb-i mezbur içün muallimi sanilik tahsisatı gayri mevcud olduğu halde ahiren ısdar buyrulan bahs edildiği hakka istinaden vilayet-i maarif müfettişi tarafından ita kılınan müzekkere üzerine makam-ı vilayetçe mezkur muallimliğe tayin ve izam kılınmış olduğu ve hata-yı vaki’in tamir ve tashihi maksadıyla mumaileyh muahharan açık bulunan Uluborlu Rüşdiyesi muallim-i saniliğine nakil edilmiş ise de Senirkent rüşdiyesi muallim-i saniliğinde bulunduğu beş mah (ay) müddete ait maaşatı tesviye edilmediği suret-i tesviyesi hakkında bir guna mütalaa dermeyan edilemiyeceği bildirilmekte olmasına nazaran hatayı vaki’in mahza maarif müfettişliğince bu babda tahkikatı lazime icra edilmeksizin mumaileyh (..) bu gibi hataya meydan verilmemesi zımnında
11 Nisan 327 (24 Nisan 1911)

Belge nu. 23
Belge yer numarası: COA MF.İBT. 347-36
Telgrafname
Numara 427
24 Eylül 327 (7 Ekim 1911)
Maarif Nezaretine
Talebe mevcudu yüze garib (yakın) olması hasebiyle bir muallim ile idaresi kabil olmadığı vilayeti maarif müfettişliğincc bildirilmesine istinaden sancağın Senirkent nahiyesi mektebi rüşdiyesi içün bir muallim-i sani tahsisatı tedrisatın temin-i intizamı evlad-ı vatanın nimeti maariften istifadeleri esbabının istikmali vilayeti maarif müdüriyeti ifadesiyle mütemennadır
24 Eylül 327 (7 Ekim 1911)
Vali Arif

Belge nu. 24
Belge Yer numarası COA MF.İBT 347-36
Maarif-i Umumiye Nezareti Celilesi Kalem-i Müsvedatına Mahsus Varakadır
Müsvedde numarası 140
Umumi numara 9377
Hususi numara 1618
Tarihi 22 teşrin-i evvel 327 (4 Kasım 1911)
Konya Vilayeti Aliyyesine
24 eylül 327 (7 Ekim 1911) tarihli ve 427 numaralı telgrafname-i aliyyeleri cevabıdır. Isparta sancağının Senirkent nahiyesi mekteb-i rüşdiyesi içün lüzumuna mebni bir muallim-i sani tahsisatı itası iş’ar buyrulması bütçede karşılığı olmadığı cihetle bu sene tevdi-i işar mümkün olmayıp tedrisat-ı ibtidaiye kanununun Meclis-i Mebusanca tasdikine kadar mekatib-i muallim mevcudu ile hüsn-i idaresi esbabının istikmali mütemennadır ol-babda

Belge nu. 25
Belge yer numarası COA MF.İBT. 349-14
Maarif-i Umumiye Nezaret-i Tedrisat-ı İbtidaiye İdaresine Mahsus Müsvedde Varakası
Müsvedde numarası 147
Umumi numara 9862
Hususi numara 358
Tarihi 25 Teşrisani 327 / 26 Zilkade 1329 (18 Kasım 1911)
Konya Vilayeti Maarif Müdüriyetine
Adana, Ankara, Konya vilayetleri maarif müfettişliğinden varid olan 25 teşrin-ieevvel 325 tarih ve bir numaralı tahriratta Eğirdir, Karaağaç, Yalavaç rüştiyelerinde her birinde ancak otuz kırk şakird mevcut iken mezkur mekteplerde ikişer muallim istihdam edildiği halde Senirkent nahiyesi rüşdiyesinde diğer üç müdavimine muadil yüz sekiz şakird mevcut olup bir muallimle idare edilmekte olduğu görülerek bir muallimle idaresi kabil olmayan mezkur Senirkent rüştiyesinden daha az mevcutlu olan rüşdiyelerin birinden muallim-i sani tahsisatı verilerek muallimin tayin ve izamı makamı vilayete yazıldığından ve aradan hayli zaman mürur ettiği halde netice-i haseneye destres olunamadığından bahisle bir an evvel ifayı muktezası iş’ar olunup mündericat-ı tahrirat calib-i nazar dikkat görülmekle badehu icabına bakılmak üzere Eğirdir, Yalvaç, Karaağaç rüşdiyelerinden beherinin miktar-ı talebesiyle bunların hangisinden muallim-i sani tahsisatının Senirkent’e nakli münasip olabileceğinin sürat-i inbası mütemennadır efendim.

Bu yazı, Senirkent Yükseliş gazetesinin 2021 yılı Eylül ve Ekim sayılarında yayımlanmıştır.

KAYNAKLAR

Arşiv Belgeleri
COA MF.MKT 1092-18,
COA MF.MKT 1109-68,
COA MF.MKT 1136-42,
COA DH.MKT 2742-69
- Karaer, İbrahim (2011), Dünden Bugüne Senirkent (1182-2010), Ankara: Senirkent Kültür ve Yardımlaşma Derneği
- Kılıç, Ahmet İhsan (6 Aralık 1958), “Milli Mücadelede Senirkent, Hür Senirkent,
- (Tunç), Kenan Hakkı (1 Teşrin-i Evvel 1930), “Senirkent Şairleri”, Halk Bilgisi Haberleri, 1 (12)
-COA MF.MKT 1092-18, MF.MKT 1109-68, MF.MKT 1136-42,
DH.MKT 2742-69