H.1269-1271 (M.1852-1855) TARİHLİ ve 15150 NUMARALI HAMİT SANCAĞI VAKIF DEFTERİNDE KAYITLI SENİRKENT İLÇESİNDEKİ VAKIFLAR

• 14 Aralık 2020 Pazartesi 21:05:00

Dr. İbrahim KARAER

NOT: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz

Hicri 1269-1271 (1852-1855) yıllarını kapsayan EV.d-15150 numaralı Hamid Sancağı Evkaf defterinde, Uluborlu kaza merkezinde 20, köylerde 13 olmak üzere toplam 33 vakıf eserinin mevcut olduğu görülmektedir. Defter incelemesinden kaza merkezinde 8 cami, 5 zaviye, 4 mescit, 2 medrese; Bisse (Başköy)’de 1 zaviye, Kabaca-i Kebir (Büyükkabaca)’de 1 kuyu ve çeşmeler, Kabaca-i Sagir (Küçükkabaca)’de 1 cami, Genceli (Gençali)’de 1 zaviye, Senirkent’te 2 zaviye ve 3 cami; Yassıviran’da 1 cami, 1 mescit, 2 zaviye vakfının mevcut olduğu anlaşılmaktadır.Uluborlu kazası merkez ve köylerinde bulunan vakıflar, aşağıda liste halinde verilmiştir.

Uluborlu Kaza merkezindeki Vakıflar

1- Bağçe Mahallesinde Vaki Abdurrahim Efendi Cami-i Şerifi Vakfı
2- Uluborlu Kasabasında Sultan Alaeddin Cami-i Şerifi Vakfı
3- Uluborlu Kasabasında Çeşme-i Kebir Karininde Medrese Vakfı
4- Çeşme-i Kebir Mahallesinde Hacı İbrahim Ağa Cami-i Vakfı
5- Kasabada Evliya Paşa Zaviyesi Vakfı
6- Bağçe Mahallesinde Sarı İsmailzade Hacı Mustafa’nın Tamir Eylediği Mescid-i Şerif Vakfı
7- Çelebi Mahallesinde Çelebi Mescid-i Şerif Vakfı
8- Kargu Lala Medresesi Vakfı
9- Tahta Pazarı Mahallesinde Vaki Mescid-i Şerif Vakfı
10- Sultan Alaeddin Cami-i Şerifi Vakfı
11- Çelebi Cami-i Şerif Vakfı
12- Kabal Mahallesinde Vaki Mescid-i Şerif Vakfı
13- Emrem Mahallesinde Vaki Cami-i Şerif Vakfı
14- Kasabada Ahi Muhiddin Zaviyesi Vakfı
15- Efendi Sultan Mahallesinde Efendi Sultan Zaviyesi vakfı
16- Kasabada Suk-ı Sultaniyede Vaki Loncalar Vakfı
17- Uluborlu Kasabasında Ma-i Leziz Vakfının
18- Kasabada İshak Paşa zaviyesi
19- Sultan Alaeddin Cami-i Şerifi Vakfı
20- Hoca Ahmed Mahallesinde Vaki Mescid-i şerif Vakfı

Uluborlu Kazasına Bağlı Köylerdeki Vakıflar

21- Kabaca-i Kebir’de Çaylak Kuyusu ve Çeşmeleri Vakfı
22- Kaza-i Mezkurede Koyun Gözi Baba Zaviyesi Vakfı
23- Bisse Karyesinde Medfun Bula Hatun Zaviyesi Vakfı
24- Kabaca-i Sagir Karyesinde Sultan Alaeddin Cami-i Şerifi Vakfı
25- Senirkent Karyesinde Medfun Ahi Hüseyin Zaviyesi vakfı
26- Yassıviran Karyesinde Vaki Vusta Cami-i Şerifi Vakfı
27- Yassıviran Karyesinde Mescid-i Şerif Vakfı
28- Yassıviran Karyesinde Medfun Baba Kargın Zaviyesi Vakfı
29- Yassıviran Karyesinde Zekeriya Baba Zaviyesi Vakfı
30- Senirkent Karyesinde Cami-i Şerif Vakfı
31- Senirkent Karyesinde Erperek Cami-i Şerifi Vakfı
32- Senirkent Turgutlar Mahallesinde Develi Cami-i Şerifi Vakfı
33- Senirkent Karyesinde Şeyh Ahmet Zaviyesi Vakfı

Hamid Sancağı Evkaf Defterinin başında, defterin ait olduğu yıllar ve içeriği şu sözlerle açıklanmıştır: “Bais-i Defter oldur ki, Hamid Sancağında vaki zikr-i ati altmış dokuz ve yetmiş ve yetmiş bir senelerine mahsuben muhasebeleri rü’yet olunan evkaf-ı şerifenin mesariflerinden istihsal kılınan harç muhasebesinin mikdarını mübeyyin defterdir.”

Türkiye Selçuklu Devleti zamanında Uluborlu’nun 1182 yılında kesin ve kalıcı olarak fethinden sonra kurulan Senirkent, Uluborlu kazasına bağlı bir köy iken, 1880’de Hamid Sancağı merkezine bağlı nahiye; 16 Haziran 1952 tarihinde de Isparta iline bağlı ilçe merkezi olmuştur. Adı geçen evkaf defterinden, günümüzde Senirkent ilçesi sınırları içinde bulunan vakıfların adları, gelir ve giderleri ile mütevelli ve zaviyedarların adları aldıkları maaş miktarı ve muhasebe harçları hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Defterde Koyungözü Baba Zaviyesinin bulunduğu Genceli köyü zikredilmeden, “kaza-i mezkurede ibaresi” kullanılmıştır. Uluborlu kazası köylerindeki vakıflardan Koyungözü Baba Zaviyesi Vakfı, 2.200 guruş gelir ile en büyük bütçeye sahiptir. Vakfın 600 guruş masraf ve 400 guruş harç giderinden sonra kasasında 1.200 guruş mevcudu kalmıştır. Bazı vakfın gelirleri, ancak giderlerini karşılayabilmiştir. Turgutlar Mahallesindeki Develi Camii Şerifi Vakfının para vakfı olduğu anlaşılıyor. 500 guruş nukudu (parası) olan vakıf, üç yılda 75’er akçeden 225 guruş nema elde etmiştir. Senirkent Cami-i Şerif Vakfının da para vakfı olduğu görülüyor. Cami-i Şerif’in Hıdır Çelebi Camisi karşılığında kullanıldığını düşünüyoruz. Çünkü defterde, Senirkent köyünde üç cami-i şerif vakfından söz edilmiş olmasına rağmen, Hıdır Çelebi Camisi adı geçmemiştir.

1- Kaza-i mezkurede Koyungözü Baba Zaviyesinin Zaviyedarı Arif ve Molla Hasan ve Şeyh Mehmet ile rü’yet olunan muhasebesidir.
Hasılat : 1269 yılı 800, 1270 yılı 500, 1271 yılı 900, Toplam: 2.200
Mesarifat: 600
Harç muhasebesi: 400
Maaş: 320, Muhasebe: 80, Toplam: 400
1.200

2) Kabaca-i Kebir (Büyükkabaca)’de Çaylak Kuyusu ve Çeşmeleri Vakfının mütevellisi Şeyh Mehmet ile rü’yet olunan muhasebesidir
Hasılat : 1269 yılı, 1270 yılı 160, 1271 yılı 350, Toplam: 810
Mesarifat: 810

3) Bisse (Başköy) karyesinde medfun Bula Hatun Zaviyesi zaviyadarı Havva hatun ve mütevellisi Hacı Said ile rü’yet olunan muhasebesidir.
Hasılat : 1269 yılı 30, 1270 yılı 15, 1271 yılı 41, Toplam: 86
Harç muhasebesi: 20
Maaş: 16, Muhasebe: 4, Toplam: 20
66

4) Senirkent karyesinde medfun Ahi Hüseyin Zaviyesi vakfının mütevellisi İbrahim ve Veli ile rü’yeti olunan muhasebesidir.
Hasılat : 1269 yılı, 1270 yılı, 1271 yılı 95, Toplam: 220
Mesarifat: 105
Harç muhasebesi: 14
Maaş: 12, Muhasebe: 2, Toplam: 14
101

5) Yassıviran karyesinde vaki Vusta Camii Vakfının mütevellisi şeyh Mehmet ile rü’yet olunan muhasebesidir.
Hasılat: 1269yılı 300, 1270 yılı 200, 1271 yılı 470, Toplam: 970
Mesarifat: 515
Harç muhasebesi: 54
Maaş: 44, Muhasebe: 10, Toplam: 54
411

6) Yassıviran karyesinde vaki Mescid-i Şerif İmamı Hasan Efendi ile rü’yet olunan muhasebesi
Hasılat : 1269 yılı 115, 1270 yılı 81, 1271 279, Toplam: 435
Mesarifat: 135
Harç muhasebesi: 37
Maaş: 30, Muhasebe: 7, Toplam: 37
263

7) Yassıviran karyesinde Baba Karkın Zaviyedarı Ali ve Veli ile rü’yet olunan muhasebesi
Hasılat: 1269 yılı 120, 1270 yılı 100, 1271 yılı 150, Toplam: 370
Mesarifat: 219
Harç muhasebesi: 30
Maaş: 24, Muhasebe: 6, Toplam: 30
101
Burada işlem hatası yapılmıştır. Gelirler toplamından masraflar çıkarılırken 181 yazılması gerekirken 131 yazılmış ve harç masrafı olan 30, bu rakamdan düşülerek 101 hesaplanmıştır.

8) Yassıviran karyesinde Zekeriya Baba Zaviyedarı Mustafa ve Veli ile rü’yet olunan muhasebesi
Hasılat : 1269 yılı 110, 1270 yılı 180, 1271 yılı 140, Toplam: 430
Mesarifat: 87
Harç muhasebesi: 40
Maaş: 32, Muhasebe: 8, Toplam: 40
303

9) Senirkent karyesinde vaki Cami-i Şerif İmamı İbrahim halife ile rü’yet olunan muhasebesi
Nukud-ı neması, 1269 yılı 18, 1270 yılı 18, 1271 yılı: 18, Toplam: 54
Mesarifat: 54

10) Senirkent karyesinde Erperek Cami-i Şerifi Vakfının mütevellisi Mehmet Efendi ile rü’yet olunan muhasebesi
Hasılat : 1269 yılı 307, 1270 yılı 161, 1271 yılı 277, Toplam: 745
Mesarifat: 515
Harç muhasebesi: 30
Maaş: 24, Muhasebe: 6, Toplam: 30
200

11) Senirkent Turgutlar Mahallesinde Develi Camii Şerifi Vakfının mütevellisi Halil Efendi ile rü’yet olunan muhasebesi
Nukudu: 500
Nukud-ı neması: 1269 yılı 75, 1270 yılı 75, 1271 yılı 75, Toplam: 225
Mesarifat: 225

12) Senirkent karyesinde Şeyh Ahmet Zaviyesinin Zaviyedarı Ahmet ile rü’yet olunan muhasebesi
Hasılat : 1269 yılı 120, 1270 yılı 85, 1271 yılı 200, Toplam: 405
Mesarifat: 111
Harç muhasebesi: 38
Maaş: 30, Muhasebe: 8, Toplam: 38
256

Sonuç
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunan H.1269-1271 tarihli EV.d. 15150 numaralı Hamid Sancağı Evkaf defterinden, 1852-1855 yıllarında Senirkent ve çevresinde faal olan vakıf eserlerinin adları, cami ve mescitlerin mütevellileri ile zaviyelerin zaviyedarları ve bu vakıfların gelir ve giderlerini öğreniyoruz. Bu tür belgelerin ayrıntılı dökümü, geçmişteki vakıf eserlerimiz hakkında daha sağlıklı bilgiler edinmemizi sağlayacaktır.