“Erişilebilirlik Yılı”nda yanıtsız kalan erişilebilirlik soruları

• 3 Aralık 2020 Perşembe 10:36:16

Bugün 3 Aralık Dünya Engelliler Günü. Her yıl olduğu gibi yine yurt genelinde engellilerle ilgili dernekler, vakıflar başta olmak üzere resmi kurumlar ve siyasilerce COVİD-19’un gölgesinde olabildiğince bazı etkinlikler gerçekleştirilecektir.
Bu etkinliklerden bir tanesi ve en önemlisi de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Ocak günü ilan edilen “2020 Erişilebilirlik Yılı” kapsamında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek olan “Türkiye Erişilebilirlik Ödülleri” törenidir.
Düzenlenecek olan törende, “Erişilebilir Tasarımlar ve Ürünler, Erişilebilir Dijital Uygulamalar, Erişilebilir Kamu ve Kurum Kuruluşları, Erişilebilir Üniversiteler, Erişilebilir Yerel Yönetim Hizmetleri, Erişilebilir İşyerleri, Erişilebilirlik Alanında Bilimsel Çalışmalar ve Projeler, Erişilebilirlik Sosyal Sorumluluk Projeleri ve Erişilebilir Medya İçeriği” başlıklarında 9 dalda kazananlara ödüller verilecek.
Bildiğiniz gibi engellilerin yaşamış olduğu ana sorunların arasında erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konuları ilk sıralarda yer almaktadır.
2005 yılında çıkarılan 5378 Sayılı Engelliler Kanunu’nda erişilebilir ve ulaşılabilir sorunlarının çözümü amacıyla 7 yıllık bir süre konulmuştu. Zaman bir su gibi akıp gitmiş ve konulan süre 2012 yılı Temmuz ayında dolmuştu.
Kanunen konulan sürenin dolması üzerine bu defa yasa değişikliği, yönetmelik ve genelgelerle ötelemeler yapılarak uzatmalar oynanmaya başlandı.
Kanunun çıkmasının üzerinden 15 yıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen ne erişilebilirlik ne de ulaşılabilirlik sorunlarıyla ilgili ciddi anlamda bir yol alınamadı. Yapılan bazı çalışmalar ise ana sorunlara çözüm getirmekten uzak kaldı.
Yasa değişikliği, yönetmelik ve genelgelerle ötelenen erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorunları bu yılın ana konusu “2020 Erişilebilirlik Yılı” şeklinde ilan edilince bende bu konularla ilgili gerek büyükşehir belediye başkanımız gerekse de Battalgazi ile Yeşilyurt belediye başkanlarımızla kısa bir röportaj yaparak bu köşemde yayınlamak istedim.
Konuyla ilgili hazırlamış olduğum soruları 21 Eylül’de Battalgazi Belediyesi, 22 Eylül’de ise Malatya Büyükşehir Belediyesi ile Yeşilyurt Belediyesi’nde basından sorumlu ilgili kişilere kimini bizzat giderek elden, kimini de telefonla konuştuktan sonra sosyal medya uygulaması olan WhatsApp üzerinden gönderdim.
Röportaj sorularını iletirken özellikle başkanlar müsait olursa bunu yüz yüze yapmak istediğimi ancak müsait olmadıkları takdirde ise yazılı olarak göndermelerinin yeterli olacağını belirttim.
Aradan iki buçuk ay kadar bir süre geçmesine rağmen üç belediyeden de ne görüşme talebi ne de yazılı bir yanıt gelmedi. Yanıtı gelmeyen sorularla ilgili arada bir kendi kendime, “Sorduğum soruları zor buldular galiba, ondan verecek yanıt bulamadılar? Ya da “Yanıtları o kadar çok detaylı olmalı ki yazmakla yetiştiremediler galiba?” diye düşünmedim desem yalan olur.
Bu düşünceler dışında ise “Galiba beni yazar olarak görmüyor ve değerlendirmiyor olacaklar ki sorularımı dikkate alıp yanıtlamadılar.” diye düşündüm. Ne de olsa bizde insanız aklımıza her soru gelebiliyor. Bu da olabilecek ihtimallerden bir tanesiydi sonuçta. Çünkü yıllardır gerek siyasetçiler gerekse de idarecilerin büyük bir çoğunluğunun engellilerin kendisini yetiştirip kariyer yapmasını kabullenemediklerine defalarca şahit olmuştum.
Hangi şekilde düşünmüş olurlarsa olsunlar tek amacı engelsiz bir dünya, engelsiz bir Türkiye ve engelsiz bir Malatya yaratılması olan bir kişi olarak ben doğru bildiğim yolda mücadele etmeye ve yazmaya devam edeceğim.
Konuya dönecek olursak yanıtı gelmeyen soruları sizlerde merak ettiniz değil mi? Sizleri fazla merakta bırakmadan yazayım.
“Sayın Başkanım; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Ocak’ta yaptığı bir konuşmada 2020 yılını “Erişilebilirlik Yılı” olarak ilan etmiş ve bu konuyla ilgili de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 28 Ocak 2020 tarih ve 2020/01 sayılı “2020 Erişilebilirlik Yılı Duyurusu” başlıklı bir genelge yayımladı.
-Bu konuda bir bilginiz var mı?
-Erişilebilirlik ve Ulaşılabilirlik denilince sizce ne anlama geliyor?
-Erişilebilir ve Ulaşılabilir şehir sizce nasıl olmalı?
-“Erişilebilirlik Yılı” kapsamında bu yıl içerisinde belediye olarak ne tür çalışmalar planlayarak gerçekleştirdiniz? Ya da gerçekleştirmeyi düşünüyorsunuz?
-Belediye olarak yaptığınız açık ve kapalı alanlarla ilgili tüm hizmetlerde, projelerde her vatandaş gibi engellilerde eşit bir şekilde istifade edebiliyor mu?”
Sizlerinde gördüğü gibi sorularımın içeriği engellilerle ilgili yasal olarak belediyelerin yapması gereken asli görevleri arasında olan konularla ilgilidir.
Sözün özü olarak, verilecek olan “Erişilebilirlik Ödülleri” ile genel anlamda sorunlara kalıcı çözümler getirileceğine pek ihtimal vermiyorum. Sadece lokal anlamda çözümler getirmeye bir nebze de olsa katkısı olacağını düşünüyorum. Engelsiz bir dünya, engelsiz bir Türkiye ve engelsiz bir Malatya yaratılması amacıyla kalıcı çözümler getirmenin yolu sadece yasalar çıkarmakla değil, o çıkarılan yasaları uygulayacak olan zihniyete sahip seçilmiş ya da atanmış idarecilerin görevlere getirilmesiyle olacaktır. Aksi halde bizler daha çok çözümü ötelenen erişilebilir ve ulaşılabilir sorunlarıyla yaşamaya devam ederiz.

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist