Küçük Yazı-Gidişat

• 25 Temmuz 2020 Cumartesi 12:05:43

Zaten büyüğünü yazamam, küçük yazalım.

Son dönemler itibariyle dünya ekonomisini Patlama Kuşağı (1946-1964 doğumlular) yönetiyor. Dünyanın neredeyse yüzde 80 üzeri zenginliği altını, devleti, şirketi, bankası, şeyhleri, papazları, siyaseti, kanunları, fikir dünyası,gazeteleri, köşe yazarları, sineması, kitapları, entelektüel birikimi vb genelde bu kuşağın elinde değil mi? 2020 yılı itibariyle, en büyüğü 74 en küçüğü 56 yaşında. En küçüğü ile en büyüğü arasındaki yaş farkı 18. Bu da oluyor ki, 35 yıla kalmaz bahsettiğim zenginlik veya söz dinletme hakkı, saygı bekleme hakkı, yönetip yönlendirme ve karar alma hakkı X kuşağına geçecek. X kuşağı bir nebze daha son çağ düşüncelerine yakın. Bu yakınlık yukarıda saydığım zenginliklerin de X kuşağının elinde olması demek.

Peki bu kuşakların; altına, devlete, şirkete, bankaya, dine, siyasete, hukuğa, sinemaya, insana vb bakış açısı nasıl?? X kuşağı (1965-1979 doğumlular) tam iki kutuplu dünya kültüründe büyümüş bir kuşak, ülkemiz için, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için. Belki soğuk savaşı veya sıcak savaşları da başlatacak bu kuşağın müdavimleri olacaktır.. Ya da bambaşka bir çağın ve kültürün kapılarını açacaklar Y ve Z kuşaklarına. Yeni anayasalar, yeni hukuk, yeni devlet sistemleri, yeni uluslararası ilişkiler, yeni inançlar, inanç birleşimleri veya inanç ihraçları, tarımdan sanayiiye, aileden askerliğe, doğa ve hayvan koruma kanunlarından, komşuluk ilişkileri vb bir çok konuda değişimin önünü açabilirler ya da eski sistemi sürdürürler ve daha da işi veya yaşamayı içinden çıkılmaz bir noktaya vardırarak küresel bunalıma sebep olurlar. Küresel bunalım sonuçları sizce neler olabilir? 1929 dünya ekonomik buhranını araştırınız..

Pek bir ihtimal vermesem de belki mümkün olabilir X kuşağı belki insanı ve yaşamı kanatlandırabilir. X kuşağı için ara kuşak tabiri kullanılsa da pek öyle bir izlenim edinmedim, edinemiyorum.. Ara kuşak olarak Y kuşağını alabiliriz, eski ile yeni çağın arasında pestili çıkan kuşak genelde Y’ler, 1980-1999 doğumlular..2020 itibariyle en büyüğü 40, en küçüğü 21 yaşında. Aşağı yukarı bu yaşlar nokta tespitlere göre değişebilir elbette.

Elbette X’ler değişimin önüne set olabilir, ancak değişimin gerçekleşmesini ertelemekten öteye geçemezler değil mi? Aklın yolu bir.

Tarihsel olarak verilen mücadeleler neydi?

Çiftçilik, avcılık yapma, milli, dini geleneklerin oluşması ekseri toprak endeksli.

1. Dünya savaşını teknolojik olarak güçlenen devletlerin sömürge ve ham madde araması olarak gerçekleştirdiğini öğrenmiştik, doğrudur, sağanak yağmurun meydana getirdiği bir sel gibi üst teknoloji ve yayılması, fikirleri; avcılık sendromunu tekrar yaşattı dünyaya.

2. Dünya savaşına 1. Dünya savaşında istediğini alamayanların veya intikam duygusuyla hareket edenlerin gerçekleştirdiği bir savaş da diyebiliriz. 2. dünya savaşını bitiren de 1945-46 da atılan atom bombasıyla iki şehrin içindekilerle birlikte haritadan silinmesiydi ki etkileri hala devam etmekte hem insani hem de dünya düzeni açısından.

İki dünya savaşında meydana gelen can kayıplarını araştırınız? Sırtlanın ceylana yaptığı zulümden daha çok bir zulüm, insana, insan tarafından yapıldı. Osmanlı ekseninde esir düşen Türk askerinin başına gelenleri çöllerden, denizlere, dağlardan şehirlere ekstra araştırabilirsiniz. Kanınız donacaktır. Sadece bir okuma ve araştırma olarak değil, görsel hafızanızla izlediğiniz korku, işkence vb tarihi dizi ve filmlerden empati yapabilirsiniz.

Avrupada, Rusyada, Güney Amerikada, Çinde vb otoriter rejimle demir yumrukla yönetilen bir dünyadaydık. 1948 -50 lerde İsrailin kurulması bölgemiz için önemli bir konu haline geldi. 2 bin yıl sonra tekrar devletleşen bir Yahudi toplumu gördük. Öncesi sonrası da ayrı bir araştırma konusudur.

1970 lerde Abd dolar modeli ile de dünya ekonomisi tek bir devletin elinde dönmeye başladı. Ve artık bu da diğer dünya devletleri için kaldırılamaz boyutlara geldi..Sistem tıkanma ve kırılma bölgesine girdi diyebiliriz.

Tabii ki bize bunları iman ve küfrün, doğu ile batının çekişmesi olarak anlattılar, öğretmeye çalıştılar okullarda. İnandık bir müddet ta ki internet dünyada yayılana ve her türlü fikir harmanlanana kadar. Arka planındaki ruhi, inanç veya metafiziksel düşünceler de içine biraz katılarak, yine ekseri din olarak karşımıza çıktı ki, dinin tezahürlerini her seçim döneminde bir çok ülkede görüyoruz. Sadece bizdeki Papaz Buronson ve Fethullah Gülen hadiselerini düşünün. Din eksenli doldurulan insanlar dar merkezin altında her türlü sevgi ve barış söylemini kullanarak 1. dünya ve 2. dünya savaşlarından kalma tekniklerle dünyaya yayılmak istiyorlar. Bir de bunun üstüne Arapların, Yahudilerin teokratik sistemlerini düşünün ki, dinin dünyayı nasıl kandırdığını anlamaya çalışın. Hint ve UzakDoğu dinleri bizlere uzak olduğu için değerlendirmek ekstra bir araştırma ve ilgi gerektirecektir.

Dini yönetim modellerine girmeyeceğim, dinin insana bakışı, toplumsal yönlendirmesi, ahlak konusu, ekonomi konusu zaten o kadar çok yazılıp çizildi ki artık dünyanın bünyesi dine karşı da bağışıklık kazandı. Faşizm, Komünizm, Sosyalizm ve Teokrasi gibi eski yönetim modellerinin insanlara huzur getirmediği, daha doğrusu genele refah ve mutluluk vermediğini gördük, okuduk, dinlemişizdir her biriniz.. Ancak şu da bir gerçektir ki en çok araştıran, en çok düşünen kesimler de bu sistemlere inananlar insanlar tarafından gerçekleştirildi. Düşüncelerini yaymak için her şeyi mübah gören bir düşünce şekli, yayılmacı bir bitkinin seranızı, sebze veya meyve bahçesini ele geçirmesi gibi süreçten geçti dünyamız.

Üretim ve tüketim arasındaki ticarette dönen tüm oyunlar ve kandırmacalar ile bu günlere kadar geldik.. Ya şimdilerden sonrası ne olacak?

Medyumlara, kahinlere, peygamber ön görülerine vb kalırsak facia içindeyiz. Yani 3. dünya savaşı kaçınılmaz, buna su, enerji, din vb savaşları ne derseniz deyin. Yine tarihsel bir savaş, vur kır parçala bu maçı kazan düşüncesi. Maçı kazanmak için de her türlü hile, hurda, devlet oyunları, din oyunları, istihbarat savaşları, bombaları, ideolojik olarak gençlerin robotlaştırılması ile devam mı edeceğiz, bunu x ve y kuşakları belirlemeye başlayacak yakın zaman sonra.

Eski düzende insanları yöneten kavramlar; Tanrı- iman-vatan-aile-işçi hakları, yasa gücü, cinsiyet, devlet, otorite, zindan, modernlik, post modernlik, kahramanlık, içtihat, alim, arif, sivil toplum, çok uğraşı az yemek, altın, dolar, askeri güç, kır kanunları vb ..olarak karşımıza çıkacaktır.

Yeni düzenlerde; refah, huzur, kendi kendine yetmek, teknoloji, sınırların kalkması, insan hakları, kadın çocuk hakları, hukuk, paylaşım, uzay teknolojileri, daha çok bireysellik-dünyalılık, özgürlük, robotumsular, düğmeler, elektronik -cipli takip, dijital fişleme, dijital para, paranın bireyselleşmesi, az uğraşı çok yemek, üretim tüketim ve ticaretin yeniden düzenlenmesi, cinsiyet üstücülük, teknolojik güç.. vb olarak düşünebiliriz.

Kuşakların en bariz farklılığını; "okuma ve duyma kültürü"nden, "görme ve sonuç kültürü"nü düşünerek daha net yapabiliriz belki bir bakıma da. Bunun yanında his ve duyguların zevke endekslenmesi. Şimdilerde tüm bu geçişler ve süreçler daha geniş çapta ve hızlı oluyor, eskiden dar bir merkezin elinde olan imkanlar şimdi neredeyse yüzde 50 üstünde tüm insanlarda var.

Merkez ve çevrenin çekişmesi daha çok devam edecek ihtimalen. Öncelikle çevreyi merkeze çektiler veya bunu kırsaldan şehre göç olarak yaşadık, boşalan çevreyi merkez üstüne almaya çalışacak. Çünkü derler ya, kainat boşluk kabul etmez. Bu boşluğu büyük şirketler doldurmaya başladı Kaz Dağlarındaki altın madenleri bunun bir kanıtı, devlet gücüyle köylünün-kırsalın istemediği fabrika veya işletmelerin kamusallaştırma adı altında jandarma ve polis gücüyle gerçekleştirilmesi gibi örnekler verilebilir.

Ülkemizin dünyayı yakından takip ettiğini biliyorsak da bizde yaşananlar kimi daha büyük, kimi daha küçük oranlarda tüm dünya ülkelerinde de yaşanıyor.

Bu zulme her kültürün tepkisi az ya da çok oluyor.. Abd de; afroamerikan ayaklanmaları, Fransada sarı yelekliler, biz de gezi olayları, Çinde zaten baskıcı bir yönetim ki çocuk sayılarının bile belirlendiğini duymuşsunuzdur, Hindistanda kast sistemine benzer kültür, Arabistanda din eksenli zulüm ve krallıklar, Japonya da aşırı yaşlanma gibi sorunlar ve baskılar..

Merkez olarak ABD, Çin, Hindistan, Rusya, belki Kanada, AB (Almanya -Fransa-İngiltere) ;
Çevre olarak da gelişmekte olan ülkeleri alabiliriz, İran, Türkiye, İsrail, Kore, Güney Afrika ve çevresi, Balkanlar, Karedenizin Kuzeyi, Ortadoğu, Orta Asya vb düşünebiliriz…

Ekseri bu eski ve yeni düşünceler, merkez ve çevre çekişmesinin merkezine oturacak da Z kuşağı olacaktır, Z kuşağının çocukları yeni bir sisteme doğacaklar ihtimalen ya çökmüş bir dünya ya da yükselmiş bir dünya. Karar X ve Y kuşaklarının olacak bu noktada.

Elbette bu kuşak meselesine herkes kendi düşüncesinden değerlendiriyor, kimi alınıyor, kimi kabul etmiyor, eskiden kuşak mı vardı deniyor, bu tür ayrımları derin dünya örgütlerinin yaptığını veya yaptırdığını düşünüyor. Lakin öyle değil. Bilgi depolandıkça ayrıştırılır, değerlendirilir, eskiden bunıu yapılması zordu, dar çevrede devlet merkezi, zengin hanedanlar ve üniversitelerde kalıyordu şimdi ise internet ile bilgi yayıldı ve mecburen de değerlendiriliyor. Okuma ve anlama ile görme ve değerlendirme arasındaki zihni çıkarımları bu kadar basite indirgeyemeyiz. İndirgersek hata yaparız. Çünkü değişen düşünme metodu.

Son nesiller evet, sonuç odaklı, peki sonuç ne? Ölüm. Mesela; 4 ciltlik bir romanı veya kitabı yazmak, okumak ve anlamak sürecinde geçen süre ile aynı romanın sinemasını seyretmek arasındaki geçen süre kadar farklıdır, kuşakların düşünme şekli birbirinden. Yeni nesiller, alamayacaklarını düşündüklerinde en kısa yoldan ölmeyi tercih edecek benim gördüğüm maalesef bu gelecek adına. Siz para vererek oyun oynadınız mı çocukluğunuzda sanmıyorum, lakin yeni nesiller çok yakın zamanda internette para vermeden belki oyun bile oynayamayacak.

Haberlerde görürsünüz, habercilik bile değişecek, hep deniyor ya; köpeğin insanı ısırması haber değil, insanın köpeği ısırması haberdir diye.. Ve en kötüsü de şu ki yeni kuşaklar artık haberlerde, gazetelerde ekseri doğru bilgi verilmediğini biliyor. Çünkü aldatıldılar bir nevi de, daldan düştüler, büyüklerinden öğrendikleri ile gerçekler çok farklı çıktı. İşte buna da kuşak çatışması deniyor.

Ülkemiz özelinde son yaşananlar Ayasofya özelinde din kandırmacası ve Chp Kongresi özelinde çağdaş kandırma; biri elde kılıç orta çağ jarkonu diğeri gençleri etkilemek için Rap şarkısı. Lakin demokrasi ve cumhuriyet değerleri, üst bilinç tehlike altında. Aldanır mı yeni kuşaklar bu görüntülere?? Farkı nedir birbirlerinden, Abd’nin Çinden, Hindistanın Rusyadan farkı ne ise o kadardır benim yıllardır takip edebildiğim kadarıyla, yani bir çıkmazla karşı karşıyayız hem ülkemizde hem de dünyada.

Çare mi? Ya resetleme ya da insan gibi bir güncelleme. Neyi resetleyeceğiz neyi güncelleyeceğiz ? Kavramları belki de.

Saygılarımla efendim.
En sevdiğinize emanet olunuz.