BALKI KÖYÜ SİTTİ NEFİSE HATUN CAMİİ

• 14 Nisan 2020 Salı 20:03:12

Balkı Köyü (Konya, Büyükşehir Belediyesi yasasına göre Balkı Mahallesi olarak
değiştirilmiştir), Konya ili Ilgın ilçesinin 16 km güneyinde, Sultan Dağı eteklerinde
geniş bir vadi içerisinde kurulmuştur. ‘‘Nefise Hatun Cami’’, ‘‘Eski Cami’’ ve ‘‘Balkı
Köyü Cami’’ isimleriyle bilinen yapı, köyün merkezinde Balkı Mah. Mehmet Ali <br>
Caddesinde eğimli bir arazi üzerinde yer almaktadır. Cami’nin inşa tarihini belirten
kitabesi olmadığı için farklı tarihlendirmeler yapılmıştır.
Araştırmacılar ilk olarak yapının mihrap kitabesinde yer alan ‘‘maşallah sene Hicri
1309’’ ibaresinden yola çıkarak yapıyı H.1309/M.1891 yılına tarihlendirmişlerdir
(Karpuz,2009:1955; Boran,2012:288). Özdemir ise 2014 yılında yayınladığı doktora tezinde,
Nefise Hatun’un vakfiyesinin tespit edilemediği ancak Hurufat ve Evkaf
defterlerindeki atama ve ödenen ücretler doğrultusunda vakfiye bilgilerine ulaşıldığı
ve bunlara dayanarak, yapının Osmanlı Sultanı Murat Hüdavendigar’ ın kızı olduğu
düşünülen Nefise Hatun tarafından inşa ettirildiğini belirtmektedir (Özdembir, 2014:96).
Buradaki bilgilere göre;
‘‘Nefise Hatun Vakfının ulaşılabilen ilk mütevellisi Ahmet;in görev süresi Kasım 1703
tarihinde uzatılmıştır. Ahmet vefat edince yerine oğlu Osman, O da vefat edince torunu Ahmet
Halife mütevelli olarak Kadı Mehmet Sadık arzıyla Ağustos 1731 tarihinde atanmıştır. Ahmet
bin Osman’ın vefat etmesiyle boşalan mütevelliliğe kendi oğlu olan Şeyh Osman Halife Mayıs
1764’te atanmıştır. Camide müezzinlik kadrosu tahsis edilmiş ve müezzin olarak Osman, Şubat
1818 tarihinde görevlendirilmiştir. Balkı Cami’nde vâkıfın ruhuna Kur’an okuyup dua yapmak
için kadro tahsis edilmiştir. Nefise Hatun evkafından almak üzere 1/3 hisse ile Cuma günleri
cüzhan olan Mehmet Halife, Haziran 1762’te bu görevi yerine getirmiştir. Mahmut bin
Mahmut ve Abdullah bin Abdullah, Şubat 1819’da cüzhanlık yapmışlardır. Camide 1/9 hisse
ile Yasinhanlık yapan Ali Mehmet, evladı olmadığı için kendisinden sonra Osman ve Hasan
Yasinhanlık görevini Mayıs 1770 tarihi itibariyle yürütmüşlerdir. Ayrıca ibadet sonrası dua
yapılması için Nefise Hatun evkafından1/9 hisse galle ile Şeyh Osman, Şubat 1773 tarihinde
düagünlük yapmıştır. Düagünlük hizmetini ifa eden Osman’ın ölümü üzerine kendi oğlu olan
İsa Şubat 1818 tarihi itibariyle bu göreve getirilmiştir’’.
bilgileri yer almaktadır. Ayrıca Hurufat ve Evkaf defterlerinde caminin tahribata
uğradığı ve yeniden yapılması için imam ve hatibin olması gerekçesiyle camiye Naip
Yusuf arzıyla Şubat 1818 yılında Yakup Efendi'nin, 1844 yılında imam ve hatiplik
görevini ifa etmiştir. Hanesinden başka bir nesnesi olmayıp şunun bunun ianesiyle
geçinmekte olması Nefise Hatunun zengin vakıf gelirinin bulunması cami ile bağının
kesilmiş olabileceğini göstermektedir (Özdemir, 2014:97). Bu bilgilere dayanarak,
Nefise Hatun’un Karaman oğlu Alâeddin Bey’le XIV. yüzyılın son çeyreğinde <br>
evlendiği göz önünde tutularak caminin bu yıllarda inşa ettirildiği söylenmektedir
(Oral, 1951:38). Ancak 14. yüzyılın son çeyreğinde ilk inşa edilen cami hakkında bir bilgi
bulunmamakla birlikte mevcut yapı mimari ve süsleme kompozisyonları ile Geç
Osmanlı Dönemi özellikleri göstermektedir. Bu durum bize yapının yıkılıp yeniden
yapılmış veya büyük ölçüde onarım görerek süslemelerin Geç Osmanlı Döneminde
yapıldığını göstermektedir. Bu bilgiler doğrultusunda araştırmacıların inşa tarihi
olarak değerlendirdiği mihrapta bulunan M.1891 ibaresi mihrabın yapım tarihi olması
muhtemeldir.
Konumuzu oluşturan Ilgın İlçesi, Balkı Köyü Camisi, mimari ve süsleme özellikleri ile
Geç Osmanlı döneminin taşradaki önemli bir temsilcisidir. Konu ile ilgili yaptığımız
literatür çalışması sonucunda yapının tarihçe ve mimari özelliklerini kapsayan
çalışmalar bulunmakla birlikte süslemelerini içeren detaylı bir çalışma yapılmamıştır.
Bu nedenle yapının Geç Osmanlı Dönemi etkileri taşıyan süslemelerini detaylı bir
şekilde inceleyip değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu şekilde çalışmamız elde kalacak
Araştirip yazan :Zihni DERİN