ZEYTİN DAĞI (FALİH RIFKI ATAY)

• 29 Kasım 2019 Cuma 23:58:18

Eserin Yazarı: Falih Rıfkı Atay (MEB Yayınları)
Sayfa Sayısı: 498
Yayın Kodu: 9734 y. 0002.657
Baskı Adedi: 5000
Eser, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki olayları anlatmaktadır. Eserin yazarı Falih Rıfkı Atay, Süveyş-Kanal ve Filistin cephelerinde bulunmuştur.
I. Dünya Savaşı İtilaf devletleri ile İttifak devletleri arasında 1914’te yapılmıştır. Osmanlı Devleti, İttifak devletleri cephesinde savaşa katılmıştır. İttifak devletlerinin cephesi Almanlar, Osmanlılar ve Avusturya gibi devletlerden oluşuyordu. İtilaf devletleri ise Rusya, İngiltere ve Fransa’nın başını çektiği devletlerden oluşuyordu. İttifak devletlerinin liderliğini Almanlar yapıyordu. Almanların amacı, Osmanlı Devleti gibi geniş topraklara sahip olan ve ayrıca İslam âleminde nüfuzu bulunan Osmanlı devletini savaşa sokarak bu devletin gücünden istifade etmekti. Böylece itilaf devletlerinin cepheleri çoğalacak, bu durum da ittifak devletlerinin lehine gelişecek diye düşünülüyordu.
Osmanlı Devletinin son zamanlarında yönetimde değişiklikler olmuştu. II. Abdülhamit tahttan indirilmiş, İttihat ve Terakki Partisi yönetimi ele almıştı. İttihat ve Terakki hareketinin başında da Enver Paşa, Talat Paşa, Cemal Paşa vb. bulunmaktaydı. Enver Paşa, I. Dünya savaşına katılmak istiyordu.
Bu eserde Balkan harbinden anılara da yer verilmiştir. O günlerde bu savaşta yenilen Almanlar zayıflarken, buna karşın İngilizler, Fransızlar ve Amerikalılar güçlenmişlerdir. Dünyada bu devletlere çok güçlü gözüyle bakılıyordu.
Yazar, bu savaştaki hatırlarını kaleme almış, birkaç olayı da başkasının not defterinden alıntılanmıştır.
Yazar, Osmanlı devletinin Yemen’e, Filistin’e, Arabistan’a, Ürdün’e, Suriye’ye ve Bağdat’a asker göndermesini bir türlü kabullenemiyor. Osmanlı devletinin bu topraklara yatırım yapmasını gereksiz görüp eleştiriyor.
Osmanlı Devletinin yöneten İttihat ve Terakki yöneticilerinin görüşleri şöyleydi: Eğer Osmanlı Devleti, I. Dünya savaşında Almanlarla beraber bu savaşa girip, İtilaf devletlerine karşı savaşılırsa kaybedilen topraklar tekrar alınacaktı. İttihat ve Terakki Partisi özellikle bu parti içinde yer alan Enver Paşa, kaybedilen toprakları geri alma sebebiyle Osmanlı Devletini savaşa sokmuştur. Osmanlı Devleti, yedi cephede düşmana karşı savaşmıştır.
Yazar, I. Dünya savaşı esnasında cereyan eden olayları canlandırmaktadır. Savaş esnasında; çekilen acıları, yoksullukları, ıstırapları ve diğer olayları dramatik bir biçimde dile getirmiştir. Olayları dile getirmenin yanında, daha kötüsü bir milleti küçümseyip aşağılayarak anlatma vardır eserde. Bu eserde, Arapları aşağılama, küçümseme ve onlarla alay etme vardır. Yazar, İslam’la ilgili dini değerlere de karşı alaycı bir anlatım kullanmıştır. Müslümanlar için kutsal sayılan; Mekke, Medine, Hz. Muhammed ve Yüce Yaratana karşı alaycı bir ifade kullanılmıştır. Örneğin; “Mukaddes, Cihat, Osmanlı İmparatorluğu; Allah, Peygamber, hepsi birbirine karışıyor gülmek istiyorum.” (s. 63)
Filistin ve Kanal cephesinde görev yapan Cemal Paşa, bulunduğu yerlerde çok büyük çalışmalar yapmıştır. Yazar, Osmanlı devletinin elinde bulundurmuş olduğu toprakları ne vatanlaştırdığına ne de sömürgeleştirdiğine parmak basmaktadır.
Bu eserden anladığım şu ki; Falih Rıfkı Atay’ın din, diyanet ve mukaddesat ile arasının pek iyi olmadığıdır. Savaş dolayısıyla yoksulluk çeken insanları ve bir milleti aşağılayarak onları hor görmek bir yazara yakışan davranış değildir. Her savaş esnasında milletler; acı, yoksulluk ve sefalet çekmişlerdir. Bu dünya tarihinin gerçeğidir…
18.02.2003
Üçkaraağaç Köyü
Akdağmadeni/Yozgat