Deneme Okurken Yazarken Denenenler Denenmeyenler

• 11 Temmuz 2018 Çarşamba 23:23:48

’Bir insanın herhangi bir konuda duygu, düşünce ve görüşlerini paylaşmak amacıyla kesin hükümlere varmadan samimi bir üslupla yazdığı yazılara deneme denir.’ Deneme, Avrupa edebiyatında Fransız Montaigne ile başladı. Biz de bu türün güzel örneklerini verenlerin başında Nurullah Ataç, Cemil Meriç, Salah Birsel, Vedat Günyol gibi isimleri sayabiliriz...

Güzel deneme yazıları, fikir yazılarıdır da aynı zamanda... Yazılacak konu çoğu zaman, önceden araştırılır. Konuyu derinleştirecek, ata sözü gibi, deyim gibi veya benzeri başka bilgilerde eklenerek güzel bir deneme yazısı ortaya çıkar...

Deneme yazarken ya da okurken sakın aynı anda televizyon seyretmeye de kalkmayın. Kafanız karışır, düşünceleriniz berraklığını yitirir, yazıyorsanız konu dağılır, okuyorsanız da okuduğunuzdan bir şey anlamamaya başlarsınız... Sakin bir ortam, okurken ve yazarken en büyük yardımcınızdır... Yine, kalem ile yazıyorsanız illa ki bir kaç tane kalem bulundurmayı ihmal etmeyin. Bilgisayarda yazıyorsanız gerek yok, şarjına dikkat edin bilgisayarın yeter...

Elinizde kitap, deneme okumaya çalışırken, kendinize Türk Kahvesi yapmaya kalkmayın, muhtemelen kahveyi pişirirken taşırırsınız... Kahvede gümbürtüye gider, benden söylemesi... Ara verin, kahvenizi için, sonra yazın ya da okuyun... Hele hele yemek pişirmeye hiç kalkmayın, yakarsınız yemeği de sonra eşinizden, çoluğunuzdan, çocuğunuzdan laf işitirsiniz, diyeyim size...

Radyo da sözsüz, enstrümantal müzik dinleyebilirsiniz. Klasik müzik daha da bir faydalı olur kanımca, deneme okurken, yazarken... Sigara içiyorsanız, onu bırakın deneme ile haşır neşir olduğunuzda, çok iyi bir deneme varsa önünüzde, dalıp bir yerleri de yakabilirsiniz...

’Deneme, dil ve anlatım özellikleri bakımından öteki düşünce yazılarından farklıdır. Deneme türünde; yeniliklere kesin sonuçlara erişme, bir savı, düşünceyi kabul ettirmeye çalışma, kesin bir sonuca gitme gibi bir amaç söz konusu değildir. Deneme yazarı herhangi bir konu üzerinde düşüncelerini içtenlikle ve çoğu defa bir söyleşi ortamında açıklamaya özen gösterir. Anlatımında içtenlik, doğallık önde gelir.’

Mümkün olduğunca sade bir dil, arı duru bir Türkçe, denemenizin daha kolay anlaşılır ve kitlelerce beğenilmesine yol açar... Kurşun kalem silinebilme özelliği de olduğundan, en uygunudur, eğer ki bilgisayarda yazmıyorsanız öncesinde...

Elinizde deneme kitabı spor salonuna gidip de yürüme bandında yürümeye kalkmayın. Seneler önce bir arkadaşım bunu denerken, yürüme bandından düşüp ciddi şekilde yaralanmıştı... Araba kullanmıyorsanız, arabada da fazla insan yoksa arka koltukta uzun bir yolculukta okuyabilirsiniz... Dede iseniz ve ev de torundan geçilmiyorsa, okumanızda, yazmanızda çok zor olacaktır. Onlar ile ilgilenmek ve onlar gittikten sonra bu işlere dalmak en mantıklısı gibi görünmektedir... Hayatın güzellikleri denemelerimiz sonunda akıp gidecektir ömrümüzün sonuna kadar...

AHMET ZEYTİNCİ