K Ü T Ü K A T M A E T K İ N L Ğ İ

• 13 Mart 2018 Salı 09:56:06

KÜTÜK ATMA

Kütük atma, yaşam birlikteliği sağlayan genç aile bireylerinin iki kız çocuğundan sonra doğan (bazı yöre lerde ilk) erkek çocuğu için babanın arkadaşları, dostları ve yarenler tarafından ailenin evine hayırlı olsun niyetiyle tebrik ziyareti yapılması etkinliğidir. Aile soyunu, adını, sülalenin şanını devam ettirecek, baba o cağını tüttürecek erkek evlat verdiği için Allah’a şükranın sevinçli ifadesi. Bu sevinci, dostlar yarenler ile paylaşma etkinliği, Kütük Atma olarak nitelenir.
Erkek veya kız olsun çocuğu veren Allah’tır. Ailenin çocukları arasında ayrım yap ması asla söz konusu edilemez. Ailenin evlat sevgisi, kız ve erkek çocuk için eşittir. Birinin sevgisinin ötekine üstünlüğü olamaz. Esasen Yaradan’ın bahşettiği çocukları kız ve erkek ayrımı yapılmadan hayırlı olması istenilmelidir. Hayırlı evlat, atasının ruhunu berzahta şad eden en makbul duadır.
Ailenin, peş peşe iki kız çocuğundan sonra ilk erkek çocuğu, soyun devamının sağla nacağının işaretidir. Böylece sülaleyi soyun kesintiye uğraması önleneceği inancı ha kimdir. Bu, soyun soylanması, boyun boylan ması, soy ağacının gelişip değerlenerek büyümesi bakımından çok önemli bir olgudur. Bu olgu, Türk’ün Salur/ Avşar boyundan olan Karaman oğulları Beyliğinden beri sürdürülen bir Türkmen geleneğidir. Soya ve aileye yeni katılan erkek oğlun komşuya, arkadaşlara ve yarenlere duyurulması yine ailenin sevenleri tarafından dualar eşliğinde şenlik içinde kutlanır ve bu asırlar boyunca sürdürülen güzel bir gelenektir.
Kütük Atma Etkinliği, ailenin peş peşe iki, üç veya daha fazla kız çocuğu olduktan sonra doğan ilk erkek çocuklar için tertiplenir. Bazı yörelerde ise ailenin doğan ilk erkek çocuğu içinde yapılmaktadır. Ancak, kız çocukları için böyle bir eğlence düzen lenmemektedir. Bu durum, kız çocuklarının daha az değerli olduğunu ifade etmez. Hal kın deyişiyle; “Kişinin; iki kızı varsa cennetliktir. Bir kızı, bir oğlu varsa sigortalı, yani yarı cennetliktir. İki oğlu varsa, Bağ-kur’ludur. Oğlanlar bakmazsa devlet bakar” deyişindeki realiteyi unutma mak gerekir.
Bu kutlama etkinliği, yeni dünyaya gelen erkek çocuğun kulağına ezan okunarak is minin söylenmesinden sonraki ilk Cuma gününde ailenin yakınları, dostları ve hısım, akrabaları tarafından organize edilir. Bu gele neksel bir etkinlik olduğu için çocuk doğ madan önce ailenin yakınları arasında konuşulmaya başlanır. Anne nin yeniden hamile olduğu duyulunca dünyaya gelecek çocuğun erkek olması için kalbi ihlaslı dualar edilir. Aile içinde çok büyük bir umut ve beklentiyle erkek çocuk için gereken hazırlıklar gizli den gizliye yapılır. Beklenti gerçekleşmezse ağızları kurban bıçağı bile açamaz.
Ailenin beklediği ve umduğu şekilde erkek çocuk dünyaya gelince, evin alt katında a hırın bir köşesine önceden gizlenen pırnar kütüğü al yazma, bere ve patik türü çocuk eş yalarıyla süslenir. Al yazmanın dört ucuna para bağlanır. Cuma namazın eda eden cema at ailenin evinin önünde toplanınca havaya silahla ateş edilerek etkinlik her kişiye duyu rulur. Cemaatın arasından seçilen üç kişi evin düz damı üzerine salavat eşliğinde kütük le çıkar. İmamın okuduğu Kur ’an-ı Kerim tilavetinden sonra dua yapılınca; “Ya Allah, Bismi llah, Allah-ü ekber” nidalarıyla kütük evin önüne atılır.
Dostları tarafından evinin önüne kütük atılan hane reisi çok mutlu ve bahtiyar olur. Mutluluğu katbekat artar. Hazırlanan çörekler, çerezler, şerbet ve ayran türü içecekler misafirlere ikram edilir. Saz, keman ve davul ekibinin dillendirdiği türküler eşliğinde gençler, çocuklar halk oyunları oynar. Her davetli gönlünce eğ lenir. Evin önünde duran kütük, çocuğun babası ve annesi tarafından alınıp çeyiz niteliğinde saklanır.
Hane reisi baba, kütüğü emaneten saklamakla birlikte başka bir sorumluluğu olduğunun bilincindedir. Oğ lu gelişip büyürken, akil baliğ olmadan önce kütük atan konuklarına mükellef bir ziyafet çekecektir. Böylece çocuğun gelişim sürecinde her on yılda bir tören yapılmasının önü açılacaktır.
Teknolojinin nimetlerinden hayatın her alanında günümüzdeki kadar yararlanılma dığı yıllarda/ asırlarda bu tür etkinlikler çok büyük sosyal aktivite olarak değerlendirilmekte. Kardeşliği, sosyal yardımlaşmayı ve ta sada, kıvançta bir ve diri, iri olmayı sağ lamaktadır. “Duvarı nem, yiğidi gam öldürür” deyişinde anlamını bul duğu üzere çok değerli bazı sosyal geleneklerimizle birlikte Kütük Atma etkinlikleri de, teknolojik gelişme ler, nüfus planlaması ve aile bireylerinin iş, aş ve ekonomik yaşam mücadelesi olum suz yönde etkilemiştir. Geleneklerimiz ya yok olmuş, yada başkalaşım geçirerek farklı biçimde sürdürülmektedir.
Nitekim, 21. yüzyıla girilirken aileler, erkek çocukları için kütük atma etkinliklerinin yerine sünnet düğünleri yapar olmuştur. Kütük atma etkinliklerinin gerçekleştirildiği dönemlerde çocuğun sünnet olma hadisesine ye teri kadar önem verilmiyordu. Zaman içinde konunun özü kaybolunca, yerini bir şey doldurarak önemselleşi yor. Böylece sün net törenlerinin heyecanı ailede kütük atma olgusunun heyecanını aratmamakta ve kız, erkek çocuk ayrımın ortadan kaldırmaktadır. Fakat asıl olanın evladın hayırlı olması özü her daim geçerli liğini korumaktadır.
Tüm yeni doğan erkek, kız çocuklarının ve Evlenerek yaşamlarını tasada, kıvançta ve varlıkta, yoksullukta birleştiren gençlerin sağlıklı, huzurlu ve mutlu olup sevdikleri için hayırlı olmaları...

Mart- 2018

Süleyman YILDIZ
(LEMOS5303)