Engellilerin Seçim Çilesi

• 21 Nisan 2017 Cuma 10:28:49

16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Anayasa Değişikliği Halkoylaması’nda engellilerin sorun yaşamaması amacıyla bazı kurum ve kuruluşlar bir dizi hazırlık yaptıklarına ve tedbirler aldıklarına dair medya organlarında açıklamalarda bulunmuşlardı…
Yapılan hazırlıkları ve alınan tedbirlere baktığımızda ise hâlâ ana soruna çözüm getirmekten uzak olduğunu üzülerek gördük…
Türkiye’nin birçok yerinde başta belediyeler olmak üzere sağlık müdürlükleri, gönüllü STK’lar ya da duyarlı sivil vatandaşlar seçim günü engellilerle birlikte hasta, bakıma muhtaç yaşlı seçmenlerin oy kullanacakları sandıklara ulaşımlarını sağlamak amacıyla özel tertibatlı araçlarla evden alıp oylarını kullandırmaya götürüldüler.
Götürülmeye götürüldüler de engellilerin yaşadığı tek sorun bu değildi ki… Asıl sorun alt katlara konuldu denilen sandıklara sorunsuz, desteksiz erişimdeydi…
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) son birkaç seçimde yaptığı gibi yine engelli seçmenlerle ilgili yapmış olduğu açıklamalarda seçmen kütüklerinin askıya çıkarıldığı 18 Şubat 2017 tarihinden son günü olan 26 Şubat 2017 tarihine kadar Engelli Beyan Formunun doldurularak ya ilçe seçim kuruluna ya da ilçe seçim kuruluna iletilmek amacıyla bağlı olduğu muhtarlıklara teslim etmelerini duyurdu.
Engelli Beyan Formunu doldurup YSK’ya ileten engelli seçmenler oylarını aileleri ile birlikte giriş katlara konulan sandıklarda kullanabileceği de açıklamalarda yer alır…
Ancak gerek YSK gerekse de kurum ve kuruluşlar hangi açıklamalarda bulundular ve hangi tedbiri aldılarsa da soruna kesin çözüm getiremediklerini yine üzülerek gördük…
Dernek başkanlığı yaptığım ilk günden itibaren 21 yıl süresince dile getirdiğim ve son iki yıldan beride yazı yazdığım bu köşede yer yer dile getirdiğim gibi engelliler yine 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Anayasa Değişikliği Halkoylaması’nda yurt genelinde büyük sorunlar yaşadılar.
1994 yılından bu güne kadar yapılan seçimlerde yaşanan sorunların tamamı yine aynı şekilde yaşandı ve ekranlara da aynı görüntüler yansıdı…
Tekirdağ’da, Adıyaman’da, Nevşehir’de, Karabük’de, Kahramanmaraş’da, Samsun’da, İstanbul’da, Ankara’da, Antalya’da, Kocaeli’de ve daha birçok şehirde yine engelliler insanların kucaklarında, sırtlarında torba gibi taşınarak, merdiven basamaklarında yerlerde sürünerek sandıklara ulaşmaya çalıştılar…
Ekranlara ve medyaya organlarına yansıyan görüntüleri izlerken ve kendi tanıdığım engelli arkadaşlarımın, dostlarımın yaşadıklarını bildiğimden hiç de şaşırmadım…
Ne demişler Perşembenin gelişi Çarşambadan bellidir…
1994 yılından 16 Nisan 2017 tarihine kadar ülkemizde 6 adet Milletvekili Genel Seçimi, 3 adet Mahalli İdareler Genel Seçimi, 1 adet birleştirilmiş Milletvekili Genel Seçimi ile Mahalli İdareler Genel Seçimi, 3 adet Anayasa Değişikliği Halkoylaması ve 1 adet de Cumhurbaşkanı Seçimi olmak üzere toplam 14 adet seçim yaşandı…
24 Aralık 1995 tarihinde yapılan 20.Dönem Milletvekili Genel Seçimi, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan 21.Dönem Milletvekili Genel Seçimi ile Mahalli İdareler Genel Seçimi, 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan 22.Dönem Milletvekili Genel Seçimi, 28 Mart 2004 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimi, 22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan 23.Dönem Milletvekili Genel Seçimi, 21 Ekim 2007 tarihinde yapılan Anayasa Değişikliği Halkoylaması, 29 Mart 2009 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimi, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan Anayasa Değişikliği Halkoylaması, 12 Haziran 2011 tarihinde yapılan 24.Dönem Milletvekili Genel Seçimi, 30 Mart 2014 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimi, 10 Ağustos 2014 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanı Seçimi, 7 Haziran 2015 tarihinde yapılan 25.Dönem Milletvekili Genel Seçimi, 1 Kasım 2015 tarihinde yapılan 26.Dönem Milletvekili Genel Seçimi ve son olarak da 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Anayasa Değişikliği Halkoylaması’nda engellilerin yaşadığı sorunlarda en ufak bir değişikliğin olmadığını görerek izledik…
Bu sorunlara ivedilikle yasal bir çözüm getirilmediği takdirde bir sonraki seçimde/seçimlerde de pek kolay kolay değişeceğini tahmin etmiyorum…
Daha önceki seçimlerde olduğu gibi yine engelliler sözüm ona ‘giriş katlara’ konulan sandıklarına Everest Dağını andıran merdivenleri sağlıklı bir şekilde aşamayınca ulaşmada sorun yaşadılar… Türkiye genelinde yaşlı, hasta ve engelli vatandaşların birçoğu kucaklarda taşınmayı ve onurlarını incinmesini göze alarak, kimi yerlerde tozun toprağın içerisinde sürünüp basamakları çıkarak, kimisi de sedyelerde taşınarak sandık başına gitmeye çalışarak demokratik haklarını kullanarak vatandaşlık görevlerini yerine getirmeye çalıştı…
Bu sorunu daha önceleri de yaşayan engelliler halkoylamasının yapılacağı gün yaklaştıkça, “Daha öncekiler gibi yine insanların kucaklarında, sırtlarında patates torbası gibi taşınacağız. Yerlerde sürünerek merdivenleri çıkmak zorunda kalacağız. İnsanların içinde bir eşya gibi bir torba gibi taşınmak artık bizleri rencide ediyor, gururumuz inciniyor” diyerek strese girmeye başladılar. Strese giren engelliler haksız değillerdi… Her defasında incitilen, kırılan engelliler yine incitildi, yine kırıldı…
Bu defa ki seçimde tek fark yaşandı o da Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM) ve Engelsiz Erişim Derneği tarafından hazırlanan oy pusulası şablonunun YSK’nın onaylamasıyla görme engelli vatandaşlar oylarını kimsenin yardımını almadan bağımsızca kendileri kullandı…
Burada ise dikkatimi çeken GETEM ve Engelsiz Erişim Derneği’nin başvurusu üzerine YSK, “Mevcut mevzuat benim sizin için erişilebilir bir oy süreci tasarlamama engel oluyor. Eğer siz bir yöntem geliştirirseniz, bunun seçim güvenliğine uygun olup olmadığını denetler ve eğer bir sakınca görmezsem izin veririm” demesidir.
Sözün özü, mevcut mevzuatın uygun olmadığı yıllardır dile getiriliyor neden bir çalışma yapılmıyor anlamış değilim… YSK’ya başkanlığına sormak istiyorum yasal mevzuatın değişmesi çözüm getirilmesi bu kadar zor mu? Görme engellilerin bağımsız oy kullanabilmesi amacıyla her seçimde yeni bir uygulamamı geliştirilecek? Mutlaka bu sorunun giderilmesi yasal bir zemine oturtulması gerekmiyor mu? 21.yüzyılın Türkiye’sinde ne zaman insanların onurlarını, gururlarını incitmeden, sağlıklarını tehlikeye atmadan çağdaş bir seçim uygulamasına kavuşacağız? Engellilerin yerlerde sürünerek ya da torba gibi kucaklarda taşınarak oy kullanmaya gittiği görüntülerin ülkemde yaşanmasını istemiyorum artık… Yoksa sizler istiyor musunuz?

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist