Kelimeler anlamını kaybederse...

• 13 Eylül 2008 Cumartesi 12:41:39

(Ders gibi değil,paylaşım gibi okunması amacıyla...)
Gerek günlük hayatta,gerekse de bürokraside epey dil hatası yapılmakta ve bu devam edecek gibi de görünmektedir.
Bildiğim,tanık olduğum ve kendimce düzeltilmesine çalıştıklarıma dikkat(!)çekmek istedim.
A-Bürokraside:
1-Resmi yazışmaların çabuklaştırılması anlamında "tekit" sözü vardır ve zaman zaman "tekiden" konulu yazışmalar yapılmaktadır.
İlgilinin "eleştiri" aldım dediğini çok duydum.Halbuki bu "tenkit" değildir,çabuklaştırma anlamındadır.
2-Yazıların sonundaki (i) ve (e) hallerinin yanlış kullanımı.
a-Gereğini arz ederim.(Y)
b-Gereğine arz ederim.(D)
Arz edilen yani üst makama sunulan yazıda "i" hali olmaz.Sanki emir verir gibi.
Ama ast yani alt makama yazılırken,tabi ki "Gereğini rica ederim."olacaktır.
3-"Neden" sözünün de "sebep" yerine kullanılıyor olması.Oysa neden,sebebin yerini tutamaz,tutmuyor da zaten:Soğanın acısı gözyaşına neden olur ama ağlamak için bir sebep yoktur!
B-Günlük Hayatta:
1-"Ki" eki.
a-Sahip/iyelik anlamında ise birleşik yazılır:Cebimdeki,yoldaki,duvardaki,forumdaki...
b-Bağlaç durumunda ayrı yazılır:Yeter ki,demek ki,kaldı ki,yatılmaz ki...
c-Ancak bağlaç olduğu bazı durumlarda-ki bence sekiz tanedir-yine birleşik yazılır:sanki,çünkü,belki,mademki,meğerki,oysaki,halbuki,illaki.
2-"De,da "bağlacı.
Ayrı yazılması gerektiği durumlarda "te" ya da "ta" olarak yazılmaz.
Sana bakıp da mutlu olmamak mümkün müdür gibi.
Bağlaç durumunda mutlaka ayrı yazılır.
Sinemaya Ayşe de gelecek.
3-Bazı sözcükler ya da kelimeler.
a-Tabi (Elbette)
tâbi(Bağımlı)
tabiî (Doğal) anlamında kullanılmalıdır.
b-Birebir (Etkili),
bire bir (ölçü) anlamında olursa farklı yazılmalıdır.
Bire bir öğretim yapılmaktadır.(D)
O ilaç ağrıma birebir geldi.(D)
c-Mütevazı(alçak gönüllü),
mütevazi(paralel anlamında.)
Bir "i" deyip,geçemeyiz.Anlam tamamen değiştirmektedir.
Ve şunu da unutmayalım:Yalnış yanlıştır!
Bunları çoğaltmak mümkündür ama benim en çok gördüklerim kısaca bunlardır.
Peki bunlar önemli midir?
Bence evet.
"Kelimeler anlamını kaybederse,insanlar özgürlüğünü yitirir" der Konfüçyüs.