SAYIKLAMALAR III (MEDRESE)

• 10 Ağustos 2008 Pazar 14:13:46

Müslümaların, en önemli eğitim-öğretim kurumu...Müslümanlar çağlar boyunca hayata buradan bakmayı denemişler...İnsanların birşeyler öğrenmek için biraraya gelebildiği tek kurum. Medreselerin ünlü kılınmasında Nizamülmülk’ün payı büyük. Özelleikle bizim kültürümüz açısından önemli. Nizamülmülk bir Selçuklu veziri.

Cumhuriyet çoktan ilan edilmiş;eğitim kurumu olarak mektepler çoktan devreye girmiştir. Dini eğitimin de bir tür gerçekleştirilmesi, halk çoğunluğunun önemli arzusudur. Anlaşılan o ki,eski medreseler örnek alınarak dini eğitim de bir taraftan imkanlar ölçüsünde yürütülür. Müslüman bir aileden,eskilerin molla tabir ettiği, din alimlerinin bulunduğu bir aileden gelmemiz nedeniyle bizim aile de kayıtsız kalmadı. Beni de köyümüzde bulunan bu medreseye, dini eğitim almak üzere küçük yaşta gönderdiler. Küçük yaş diyorum çünkü, altı yaşımda, karda yürüyemediğimden sevgili ablamın sırtında, gider gelirdim...

Medrese, köy camisinin yakınında,biraz yüksekçe bir yerde;biraz diyorum çünkü, onun az yukarısında Ermeni kilisesi bulunur. İki bölümden oluşan toprak damlı,iki pencereli bir kerpiç yapıdır. İçeri girdiğimiz de sol köşede bir atarabasını dolduracak tezek yığını olurdu. Her gelen çocuk 25 Cm.kare büyüklüğünde bu tezekten getirmek zorundadır, yoksa içeriye alınmaz. Duvara 3 m.mesafeden odun parmaklıklarla kesilen bir bölüm;zemin, hasır ve kilimlerle kaplıdır. Kilimler üzerinde yine çocukların evlerinden getirdiği minderler..Bunlar çok önemliydi,biz çocuklar kavga ettiğimizde çok işimize yarardı,biribirimize fırlatırdık!...Pencere dibinde yüksekçe bir sedir,sağ köşede hocaya ait bir kalın minder (Şilte),köşeye dayalı fındık çubuğundan 3 m.lik bir sopa,her kıyafet ve biçimden,her yaştan erkek,kız çocuklar...Gelinlik kızlar,damatlık oğlanlar ve benim gibi altı yaşında çocuklar...

Bu sistemde saat gözetilmez;sabah,öylen ve ikindi kavramları zamanı belirler. Hoca kuşluk saatinde gelir. Zaten pencereden takip edilmektedir hafızlar tarafından;bir anda ses kesilir! Hoca sessizce içeriye girer,paltosu varsa alınır,usulca bağdaş kurarak yerine oturur. Önce hafızlar ezberlerini okurlar,ardından kuran okumaya çıkanlar ve elifba’ya yeni başlayanlar sırayla dizilirler. Çoğu zaman hoca herkesle muhatap olmaz,bilenlerin bilmeyenleri eyiteceği bir hiyerarşik düzen içinde işler yürütülür.

Burada verilen eğitim tamamen bir alfabeyi yüzüne okumaktan ibarettir. Yani arapça harfler öğretilir ve okutulur. Kesinlikle tahta kullanılmaz. Bir de varsa talipli olanlar, hocalar çok hoşlanmasalar da, hafızlar yetiştirilir...İstemezlerdi diyorum çünkü, çok acımasız dayak atılırdı!..Genelde zeki çocukların görevi bu sopa yiyen hafızların ayaklarını tutmaktır. Bana da nasib olmuştur!... Hocalar o yıllarda devlet tarafından atanmaz,nafakası karşılanmak,hayvanlarına bakılmak üzere bir miktar hane başına buğday, imece usülü toplanarak hocalara verilirdi. Ben üç hoca tanıdım;biri oldukça yaşlı,ne gözleri iyi görürdü,ne kulakları iyi işitirdi..Çocuklar kıyameti koparır,o tınmazdı...Benim öğrenme konusunda ilk rehberim bu hoca olmuştur. Altı ayda elifba’yı yukarıya zor geçtik.İkinci hocamız çok genç bir adamdı. Gözlerini hala unutamadım çok büyük,ela gözleri vardı ama,çok dehşetli bakardı. Kanımız kururdu!...Üçüncü hocamız Orta yaşlarda,demek otuzlu yaşlarda olmalı . Bu da çok dehşetli bakardı,üstelik bunun gözleri kedi mavisi aman Allahım!...

Ben,işte bu hoca zamanında başı okşanan bir çocuktum. Başıma beyaz fes örter çok yakıştığını söylerlerdi..Hafız yapılmak istendiğimi anlamıştım. Fakat hiç niyetim yoktu,mektebe gidecektim. Bu nedenle ortaokula bir yıl geç gönderildim! Gönderilmedim kaçtım...

Bir gün ahırda yasin suresini ezberliyordum (Ahırlar en sıcak yerlerdir,amonyaktan başınız dönse de şartlar çoğu yerden iyidir) kafama bir soru takıldı;çocuk bu ya,’Allah’ı acaba kim yaratmıştı?’ Ezberimi yapıp, mavi gözlü hocamın önüne oturdum,yutkundum:

Hocam bir şey sorabilir miyim?
Hı hı..
Hocam Allh’ı kim yarattı?

Kıyameti koparmıştım haberim yoktu!..Hocanın önce gözleri büyüdü,sonra yüzü kızardı,eli fındık sopaya uzanırken geri çekilmek istedimse de fırsad vermedi omuzbaşıma iki iyi sopa indirdi!...Sonra bunu sana öyretenlere ...Diye hakaretler etti!...

Ben dersimi almıştım! Neden bu soruyu hocaya sorduğuma halen hayret ederim , halbuki evde beni dövmeden cevaplandıracak insanlar vardı. Demek,onları büyüğüm kabul edip,hocayı daha çok bilen öğretici kabuletmiştim. Bu soruyu hayatım boyunca bir daha kimseye sorma cesaretinde bulunamadım. Kendim aramaya koyuldum...

Evet elifba,otuzikifarzdan ibaret olan bu eğitim ,ne kadar anlamlıydı? Bu sisitem geçmiş eğitim sistemimizin en azından o bölgede bir uzantısı,yansımasıysa,buradan imana ve hayata dair bir bilginin doğması,bir zihni faaliyete kapı aralaması mümkün değildir.

Biz eğitimi-öğretimi,bir bilgilenme olarak benimsedik,Bilgilenme bir fotoğraf çekmektir. Resmi incelemek değil. Asırlarca eğitimimize hakim olan bu zihniyet olmuştur. Cumhuriyetle birlikte bu yara asla kapanmamıştır. Halen çoğu sahada resim çekmeye devam ediyoruz ama,çektiğimiz resimleri asla anlamıyoruz.Çoğu zaten banyo sırasında kayboluyor...