Erişilebilirlik İzleme Ve Denetleme Komisyonu Çalışmaları İle İlgili Tespit Edilen Sorunlar

• 15 Nisan 2016 Cuma 08:57:19

5378 sayılı Engelliler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 2 ve 3’üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan ve 20 Temmuz 2013 tarih ve 28713 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği” kapsamında 81 ilimizde olduğu gibi Malatya’da da oluşturulan “Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonu”nda Türkiye Sakatlar Konfederasyonu adına temsilci olarak katılmaktayım.
3 Ocak 2014 tarihinde Malatya Valiliği binasında başladığımız ilk denetimden bugüne kadar yaklaşık 170 taneden fazla kamu kurum kuruluş ile özel kuruluşu denetledik.
Denetleme Komisyonunca denetim yaptığımız kamu kurum, kuruluş ve özel kuruluşlarda ve komisyon toplantılarında karşılaştığımız ve yaşadığımız sorunları tespit ederek Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bir rapor halinde yazılı olarak 30 Mart 2015 tarihinde gönderdim.
Bunun dışında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Erişilebilirlik Dairesi Başkanı Yüksek Şehir Plancısı Dr. Deniz Çağlayan Gümüş ile telefonla görüşerek detaylıca da anlattım.
Gerek yazılı ve gerekse de sözlü ilettiğim sorunlar ve tespitleri sizlerle de paylaşmak istiyorum.
Erişilebilirlik İzleme Ve Denetleme Komisyonu Çalışmaları İle İlgili Tespit Edilen Sorunlar Ve Öneriler:
1-Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonu üyelerinden çoğunun kamu personeli olması ve sadece dört kişinin engelliler temsilcisi olması oylamalarda büyük sorun yaşatmaktadır. Komisyon üyelerinin tamamının sivil olmaması ya da çoğunluğun engelliler temsilcisi olmaması halinde alınacak kararlar ve kesilecek cezalarda büyük sorunlar yaşanmaya devam edilecek ve tarafsızlık ilkesi söz konusu olmayacaktır.
Bu nedenler komisyon üyelerinin tamamı sivil olmalı ya da engelli temsilcilerinin çoğunluğu sağlanmalıdır.
2-Denetim yapmaya gittiğimiz başta eğitim kurumları olmak üzere kamu ve özel binaların genelinde de bunların içerisinde 1 ve 2 yıllık binalarda dâhil engellilerle ilgili TSE 9111 Standartlarına hiç uyulmadığı ve düzenlemelerin yapılmadığı ya da eksik yapıldığı görülmektedir.
Bu nedenle kamu ve özel yeni binalarda inşaat ruhsatı ile oturum ruhsatı verilirken Komisyondan görüş sorulması yeni yapılarda eksikliklerin giderilmesi hususunda olumlu sonuçlar verileceği düşünülmektedir.
3-Kamu kurum, kuruluş ve özel kuruluşlarında yapılacak tadilat ve onarımlarda halen engellilerle ilgili TSE 9111 Standartlarına uyulmadığı gözlemlenmiştir. Bunun giderilmesi amacıyla kamu kurum, kuruluş ve özel kuruluşlarında yapılacak tadilat ve onarımlarda Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonuna sorulmasının çalışmaların daha sağlıklı yürümesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
4-Denetimi yapılan kurum, kuruluş ve özel kuruluşlara verilen süre içerisinde gerekli düzenlemeler yapılmadığında yönetmelik uyarınca ceza kesilmesi gerekmektedir. Ceza kesilmesi hakkında ise Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürleri ile yapılan görüşmelerde “Bizler kurum olarak tüm kamu ve özel kuruluşların destekleri ve onların işbirliği ile çalışmalarımızı yürütüyoruz. Örneğin belediyeye, milli eğitime, emniyete, maliyeye nasıl ceza keselim. Ceza kesecek olsak onlarda çalışmalarımızda bizlere sorun çıkarır.” vb gibi sözler söylemekteler. Bu ve buna benzer sözler ve gerekçelerden anlaşıldığı gibi cezaların kesilmesi ve uygulanmasında büyük problemler yaşanacaktır.
Bu nedenle ceza kesilmesi önerilen yapılarla ilgili olarak cezaların illerde kurum amirleri tarafından kesilmesi yerine bakanlık tarafından ya da komisyonunun engelli sivil temsilcilerini tarafından kesilmesinin daha olumlu olacağı düşünülmektedir.
5-Mimarlar, İnşaat ve Makine Mühendisleri ile Yapı Denetim Firma çalışanlarına yönelik 3 veya 4 ayda bir eğitim çalışmalarının yapılmasının yeni yapılacak yapı projelerinin daha sağlıklı ve olumlu olacağı düşünülmektedir.
6-Bazı denetim yapılan kamu kurum ve kuruluşlarına verilen süre dolmasına rağmen herhangi bir düzenleme yapılmadığı ve konu hakkında da komisyona herhangi bir bildirim yapmadıkları görülmektedir. Konu sorulduğunda “Yeni bina projemiz var, ondan bir düzenleme yapmadık, yapacağımız masraflar boşa gitmesin istiyoruz.” vb gibi sözler söylenmektedir. Yeni bina projesinin hangi aşamada olduğu sorulduğunda ise ortada henüz çizilen bir projesinin dahi olmadığı görülmektedir. Bu durumda ise izlenecek yol hakkında detaylı bir bilgi olmaması nedeniyle komisyon toplantılarında engelli temsilcileri ile kamu temsilcileri arasında görüş ayrılığı yaşanmakta ve bu durum yer yer tartışmaya neden olmaktadır. Kısa sürede bu konunun genel bir toplantıda engelli komisyon temsilcilerinin de bulunduğu bir toplantıda değerlendirilerek izlenecek yolun tespit edilmesinin sağlıklı olacağı düşünülmektedir.
7-Denetlemelerin internet ortamında on-line yapılmasının iş akışını hızlandıracağı, denetimin bakanlık ve komisyon üyelerinin tamamı (sivil temsilci üyelere portal şifreleri verilerek) tarafından da izlenebileceği ve gereksiz kırtasiye tüketimini azaltacağı düşünülmektedir. Bu sayede bakanlık başta olmak üzere komisyon üyeleri de denetimleri sağlıklı takip ederek bilgi sahibi olabilecektir.
8-Kanundan önce yapılmış ve ruhsatlandırılmış kamu kurum, kuruluş ve özel kuruluş binalarında özellikle Pencere Standartlarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
9-Komisyon üyesi olan kamu personellerinin denetime gidileceği günlerde bağlı olduğu kurum tarafından başka görevlere gönderilmesi denetimi aksatmaktadır. Komisyon üyesi olan kamu görevlilerinin denetim günleri her ne olursa olsun başka bir göreve gönderilmemesi denetimin sağlıklı yapılmasını sağlayacaktır.
10-Denetim yapılan bazı kamu binalarında eski yapı olması nedeniyle gerekli düzenlemelerin yapılmasının imkânsız gibi olduğu, yapılması halinde ise çok yüksek maliyetlere yol açacağı görülmektedir. Bu tür binalarla ilgili izlenmesi gereken yolun belirlenmesi komisyon üyelerinde ki tereddütleri ortadan kaldıracaktır.
On madde halinde sıralayarak yazılı ve sözlü olarak iletmiş olduğum sorunlar ve tespitler bunlardı. İletmiş olduğum bu sorunlar nedeniyle 11 Haziran 2015 tarihli Avni Özkaya Bakan A. Genel Müdür V. imzası ile yazılı cevap aldım. Almış olduğum cevabı yazıda;
“Türkiye Sakatlar Konfederasyonu temsilcisi olarak katıldığınız Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonunca denetim yapılan kamu kurum ve kuruluşlarında, özel kuruluşlarda ve komisyon toplantılarında karşılaştığınız ve yaşadığınız sorunların yer aldığı ilgi dilekçeniz Genel Müdürlüğümüzce incelenmiştir.
Komisyon üyesi olan kamu görevlilerinin denetime gidileceği günlerde bağlı olduğu kurum tarafından başka görevlere gönderilmemesi konusu ve Erişilebilirlik izleme ve Denetleme Yönetmeliğinin "EK:l Binalar için Erişilebilirlik izleme ve Denetleme Formu"nun Pencerelerle ilgili olan kısımlan, çalışması halen devam etmekte olan Yönetmelik revizyonu kapsamında değerlendirilmektedir
Kamu kurum ve kuruluşları ve özel kuruluşlarda yapılacak tadilat ve onarımlarda erişilebilirlik standartlarına uyulması konusunda Yatırım İzleme ve Koordinasyon Daire Başkanlıları (YİKOB) ve İl Özel İdareleri çalışanlarına yönelik bir eğitim programı İçişleri Bakanlığı ile işbirliği içinde Haziran 2015’te düzenlenecektir.
Denetim yapılan binaların eski yapı olması durumunda öncelikli olarak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü veya İl Özel İdaresi tarafından binada düzenleme (asansör vb.) yapımının binanın statiği açısından risk oluşturması, yeterli alan olmaması ve diğer teknik nedenlerden dolayı binada düzenleme yapılamadığına dair teknik rapor hazırlanması gerekmektedir. Teknik Rapor hazırlanması halinde diğer uygulamaların (platform asansörü gibi) yapılabileceği Genel Müdürlüğümüzce değerlendirilmiştir.
Platform asansörünün yapılması halinde TS 9111 (Özürlüler ve hareket kısıtlılığı bulunan kişiler için binalarda ulaşılabilirlik gerekleri), TS ISO9386-1 (Hareket engelliler için güç tahrikli kaldırma platformları - Emniyet, boyutlar ve işlevsel çalışma ile ilgili kurallar - Bölüm 1: Düşey kaldırma platformları) ve TS ISO 9386-2 (Hareket engelliler için güç tahrikli kaldırma platformları - Emniyet, boyutlar ve işlevsel çalışma ile ilgili kurallar - Bölüm 2: Oturan kullanıcılar, ayakta duran kullanıcılar ve tekerlekli sandalye kullanıcıları için eğik bir düzlemde hareket eden güç tahrikli merdiven tipi asansör) standartlarına uygun olması gerekmektedir.
Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonlarınca yürütülen denetleme faaliyetlerinde karşılaşıldığı bildirilen sorunlarla ilgili olarak, Valiliklerce yapılması gereken çalışmalara ilişkin ekte yer alan yazı tüm valiliklere gönderilmiştir. Başvurunuzda yer alan hususlardan bazıları ise çalışmaları sürdürülen genelgede ele alınacaktır. Ayrıca erişilebilirlik denetimlerinin elektronik ortamda yapılmasına ilişkin çalışmalarımız devam etmektedir. Bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.” deniliyordu.
Sözün özü olarak, görevlendirilmiş olduğum Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Komisyonu Üyeliği görevini ağır konumda engelli olmama rağmen seve seve yerine getiriyorum. Sonuçta denetimler sonucunda getirilecek çözümlerden bir engelli olarak bende istifade edeceğim.

Ali Haydar KOYUN
Engelli Aktivist/Disabled Activists