ÖNCE ÂDEM, SONRA ADAM OL... OKU DA ADAM OL BABAN GİBİ, EŞEK OLMA ...

• 27 Mart 2016 Pazar 08:02:24

ÖNCE ÂDEM, SONRA ADAM OL... OKU DA ADAM OL, BABAN GİBİ, EŞEK OLMA ...

Sevgili okuyucularım, 1962 ders yılın da Çengelköy-Havuzbaşı İlkokuluna gidiyordum.İkinci sınıfta iken öğretmenimiz Fikriye Ege ,bir gün tahtaya kocaman harflerle “oku da adam ol,baban gibi,eşek olma” şeklinde bir atasözünü yazmıştı. Bu cümlede ki inceliğin sadece küçük bir virgül olduğunu,cümlede virgül kaldırıldığın da cümle ayrı bir anlam,virgül’ü koyduğunuz da ise bunun tam tersi bir anlam kazanıyordu. Biz bu deyiş’in dilbigisi kurallaıı ile ilgilenmeyeceğiz, yalnızca virgül kullandığımız da ortaya çıkan anlam üzerinde duracağız.
Bu anlamda şudur;”Evlâdım baban gibi adam olmak için oku, oku da adam ol,eşek olma.”anlamını taşımaktadır.
Bu söz öz de ne kadar doğru ise de,1967 ders yılında Haydarpaşa Lisesi 2.sınıfa giderken.,bana edebiyatı ve edebiyat dersini sevdiren edebiyat hocamız,bir gün tahtaya yine kocaman harflerle “Adam Olmadan Önce Adem ol !”yazmış, insan (Âdem)olmanın bazı kuralları olduğunu ve her insan bu dünya da insan şeklinde göründüğü halde,yaptığı hayır veya şer’in derecesiyle orantılı,yeni bir sıfata bürünerek,o şekilde görünür diye eklemişti.Yani kötü bir Âdemoğlu yapmış olduğu kötülükle eş değer bir görünüşle ortalıklarda dolaşıp durur ,ama onların bu görünüşlerini ancak ehl-i ilim sahibi insanlar görebilir,onlar da “settar”(sır saklayıcı)olduklarından,bunu kimselere söylemezler,içlerin de saklarlarmış.

Bu söz de doğru idi.Adam olmak veya ilk önce Âdem (insan )olup,daha sonra adam olmak acaba ne denli bir şeydi ?Âdem olmak aslında öyle zor bir şey değildir.Zaten doğuştan insanoğluna verilmiş olan güzelliklerin ,açığa çıkmasıdır.Yani kendisin de mevcut bu güzellikleri yerine getirmek,bu yüzden bilakis gayet kolaydır.Nedir bunlar?

Haram’danuzakduran,doğru,dürüst,açıksözlü,sadık,yalansız,yürekli,samimi,arkadaş,dost,evlat,adil,asil,güven veren,şerefli,çalışkan,aktif,insan,duyarlı,empatik,sinerjik,temel değerli,yardımsever,sır tutan,arkadan konuşmayan,insana,hayvana ve doğaya saygılı…!Yukarıda yazılı değerlerden kaç tanesi seninle bağdaşıyorsa o kadar “Âdem gibi adam” olacaksın.Bu kesinlikle senin seçimin olacaktır diye eklemişti.

Her insanın yaşam sayfasında aynı kare,insanoğlu hep başka yaşamak ister hayatını,nedense mutsuz günler gibi görünen o günler yıllar sonra “ne güzel günlermiş o günler” diye anılır.Bir koşturmacadır hayat…oradan oraya adımlar atılır,bazen hızlı bazen yavaş…bazen yukarıya…bazen aşağıya…ne adımların hızından ne de yönünden memnun değildir insanoğlu…hep hoşnutsuzluk hep hoşnutsuzluk…dur!arkadaşım olduğun yerde dur!birazda düşün…attığın adımların amacını bir düşün…ondan sonra memnuniyet derecene bir bak.Fani olan bu dünyada gelip geçici hevesler içinse bu adımlar,mutsuzluk hemen yanı başındadır.

Bencil olma.Bu dünya sana ihtiyacı olan insanlarla dolu…Bir düşün…nereye ve niçin atılır bu adımlar,kimileri buna sevgi için,kimileri kariyer için,kimileri “kader” olduğu için diye bilir…Ben buna adamlık diyorum arkadaş….Âdem gibi adam olmak için bin bir türlü fedakarlıklar yaparsın.Kendinden verirsin.Dert babası olur,kendinden verip çare üretirsin.Adam ol kalplere dol,aslında adam bizde çok geçen ama pek az rastlanan bir nesnedir.Ne yenilir,ne içilir,tatlı dili besler.Oysa çoğu zaman hep tersi olur.Mülk gibi alınır satılır adamlar.Yoksulluk yüzünden yük olur can gövdeye.Anneler babalar çocuklarının adam olması için çilelere katlanırlar.Ama ünlü fıkrada olduğu gibi,evlat doktor olur,mühendis olur,ama bir türlü adam(Âdem-insan) olamaz nedense..

Adamdan sayılmak,adam yerine konmak,hepimizin hoşuna gider.Sürücüler birden bire önlerine çıkı veren yayalara kızarlar, “çiğnendiğine yanmam,seni adamdan sayarlar da benden hesap sorarlar,ona yanarım” diye bağırırlar.Seçmenler dört beş yılda bir adam yerine konuldukları için çok sevinirler,ne kadar kızarlarsa kızsınlar yine o politikacılara oy verirler ve onları koltuk sahibi ederler.

Bir türkü de,âşık sevdiğine; “ kaçma güzel kaçma,ben adam yemem” diye söyleniyor ama tenhada yakalarsa onu karnım tok da demez hani…O kadar adam canlısıyız ki,hiçbir işimizi adamsız yapamaz,her işin bir adamı olduğuna inanır adamını bulmaya çalışırız.
Anneler babalar çocuklarını oyalarken “koca adam oldun,bu yaptığın sana yakışır mı?” derler.Birisinin iyi bir kişi olduğunu “adam evladı” diye belirtiriz.Adamım sözcüğünü bayanlar eşleri için kullanırlar.Beşiktaşlılar da “Adam gibi adam Ertuğrul Sağlam” diye bağırmıyorlar mı?

Diğer bir konu da her birimizde adamlık anlayışının başka başka olmasıdır.Yani değerler farklıdır.Kimi kaynağı ne olursa olsun,çok para kazandırmayı adamlık sayar.Adamdan sayılmayan küçük adamlar bütün yükü çekerler de gık bile demezler,büyük adamlar gibi hazır yemezler,onun bunun sırtından geçinmezler.Asıl adam gibi adam yani Âdem gibi adam bunlardır,ne yazık ki değerleri bilinmez.”

İnsanların gibi özde,kimisi de sözde adamdır.Adamın biri Karadenizli dostunun konuğu olmuş.Ev sahibi onu gezdirirken yolları mezarlığa düşmüş.Mezar taşlarının üzerinde yazı yerine dikey yatay işaretler varmış.Misafir, “bu çizgilerin anlamı nedir?”diye sormuş.Bizim ki; “Şeref işaretidir bunlar.Şu üç dikey bir yatay çizgi çok şerefli adam olduğunu belirtir.”demiş. “ Vurdi vurdi vurdi vurdi,vurildi” demektir. Yanındaki de şereflidir. “Vurmiş vurmiş vurmiş vurulmiştur.” Adam başka bir mezarın önünden geçerken hiçbir işaret görememiş, “peki ya bu kim? ”diye sorar. Karadenizli yüzünü buruşturur, “geçelim onu,ne vurmiş,ne de vurulmiştur. O eceliyle öldü. Adam değildur…!”demiş.

Efendim şaka bir yana adam gibi yaşamak,adamlığına leke sürdürmemek ne olursa olsun “Adam olmayın Âdem olun…” diyen atasözümüzün ne kadar doğru ve ince bir nüans farkı meydana getirdiği tüm şeffaflığıyla ortaya çıkmıyor mu sayın okuyucularım?

Yazımızı yine bir ufak anekdotla bitirelim.Dünyanın en mutlu adamını arayıp bulmuşlar,zengin adamın biri “ dur şu adamın gömleğini satın alayım da biraz da mutluluk bana geçsin” demiş ve gömleği istemiş.Ancak ne hikmettir ki dünyanın en mutlu adamını “Gömleği yokmuş.”Yani buradan yola çıkarsak Adam olmayın Âdem olun ata sözünü Behçet Necatigil’in bir dörtlüğüyle kapatalım. “Çaresizsen çare sensin…Ümitsizsen ümit sensin…!”Her şey insanlar için sayın okurlarım.Sağlıcakla kalınız…

HÜSEYİN A. TUNA / T u n a c a n