FLORA VE FAUNAMIZI; GELECEĞİMİZİ SAHİPLENMEK

• 18 Şubat 2013 Pazartesi 12:53:36

Ülkemiz, coğrafi olarak ılıman iklim kuşağında, üç kıtanın merkezinde yeralmıştır. Bu anlamda jeostratejik öneminin yanısıra, sahip olduğu flora ve faunası ile de ayrı bir değer taşımaktadır.

Dün Antalya Eczacılar Odası’nın seçkin mensuplarından oluşan bir grup ile, Antalya çıkışlı bir geziye rehberlik ettim. Gezimiz Isparta Davras Kayak merkezine idi. Gezimi oldukça neşeli geçti.

Yol boyunca değişik konulara değindim. Fakat grubumuzun eczacılardan oluşması nedeni ile, böyle bir grubu yakalamışken özelllikle bir konunun altını çizmenin belki daha fazla yarar sağlayabileceğini düşündüm ve konuya girdim.

Anadolunun coğrafi biçimini haritanız olmadığı zaman tarif etmek isterseniz, sol elinizi aynaya bakar gibi karşınıza alıp, sola doğru döndürerek yere doğru yatırınız, bu durumda, avucunuzun tam ortasında yer alan kısım, Konya Ovası başta olmak üzere İçanadolu düzlüklerini, başparmağınız ve gerisinde kalan kısım Güneydoğu ve Doğu Anadolu’nun yüksek dağlık kısımlarını, başparmağınızın ucunda kalan girinti İskenderun körfezini, işaret parmağınız, orta parmağınız ve yüzük parmağınız arasında kalan kısımlar Ege ve Marmara bölgesindeki verimli düzlükleri ve parmaklar arasında kalan çizgiler de Ege Denizine dökülen nehirleri çok iyi biçimde açıklar. El ve avucumuz ise esas gövdeye, Asya anakarasına kolumuz ile bağlıdır.

Bu konum ile Anadolu coğrafyası, güneyden, kuzeyden ve doğudan yüksek dağ silsileleri, üç yanından da denizler ile çevrilmiş olduğundan özellikle flora açısından, milyonlarca yıllık evrim sürecinde Anadolu’ya özgü avantajları da oluşturmuştur. Avrupa kıtasında olmayan, yaklaşık üçbin bitki türü Anadolu’da endemik tür olarak yetişmektedir. Çünkü bitkilerin doğal yoldan çoğalma ve yayılma biçimlerine baktığımızda, bitki tohumlarının rüzgâr, su ya da bu tohumları yiyen kuşlar vasıtası ile yayıldığını görmekteyiz. İşte Anadolu’nun üç tarafının yüksek dağlar ve üç tarafının denizler ile kaplı büyük bir yarımada olması, bitki tohumlarını yiyen kuşların başka ülkelere göç ederken yüksek dağları aşmakta zorlandıklarından ve sık sık çeşitli havzalarda mola vermek zorunda kaldıklarından, tekrar bu yedikleri tohumları dışkı yoluyla atmak zorunda kalmalarından dolayı, bu coğrafyada var olan bitki türleri, diğer kıtalara pek yayılamamıştır. Bahse konu yaklaşık üçbin çeşit endemik tür büyük bir BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE ZENGİNLİKTİR.

Günümüzde gerek süs bitkileri ile payzaj mimarisi alanında, gerekse eczacılık sektöründe olsun bitkilerden oldukça fazla yararlanılmaktadır. Özellikle Avrupa bu alanda bizi çok geride bırakmış, İsrail ise araştırma ve geliştirme projelerine, bilime verdiği önem ve ayırdığı fonlar ile ilerlettiği gen teknolojisi sayesinde bitki ve hayvanlardan elde ettikleri yenilikleri, yeni türleri yaşamın her alanında, gerek ilaç, gerek kozmetik sanayiinde ekonomik değere dönüştürebilmektedir.

Bir kaç örnek verecek olursak; ülkemizden kaçırılan bir arı cinsi, İsrailli uzmanlarca ıslah edilerek, seracılık sektöründe ’Arılı Domates’ diye tabir edilen domateslerin üretiminde, tozlaşma sağlayıcı (döllendirici) olarak kullanılmaktadır. (25 adet arının ederi, 150.- Amerikan Doları ve çalışma süresi 35 gün, sonra arılar ölüyorlar.)

Antalya Akseki yaylalarından kaçırılan kardelen çiçekleri bugün Avrupa’da seri olarak üretilip, pazarlanır hale gelmiştir.

Balıklı Çermik diye bilinen yerdeki kaplıca gölümüzdeki yaraları yiyerek temizleyen ve iyileştiren balıklar kaçırılmış ve Almanya’da bu balıklar çoğaltılarak tedavi merkezleri kurulmuştur.

Ülkemizde bolca miktarda doğal yetişen keçiboynuzu ağacınının çekirdeği Almanlar tarafından kozmetik sanayiinde kullanılmakta, bu ihtiyacını ise İspanya’dan sağlamaktadır. Yine keçiboynuzu, çikolata sanayiinde ve kokakolada, meşrubat temel katkı ve üretim maddesi olarak kullanılmaktadır.

Akdeniz bölgesinde bolca miktarda oldukça arsız(vahşi) biçimde üreyen Caper( Gebre otu) çiçeklerinden ve meyvelerinden yapılan turşu, iştah açıcı, kuvvetlendirici bir besin olarak İtalyan mutfağının vazgeçilmezleri arasındadır. Bu türün ıslahına ve ihracaatına yönelik çalışmalar başlatılıp, pekalâ geliştirilip, yaygınlaştırılabilir.

Yine antik kaynaklardan öğrendiğimize göre Akdeniz bölgesinde tesbih ağacının (Latincesi: Styracaceae, almancası:Styraks) çiçeklerinden antik çağda çok değerli krem imal edilirmiş. Bugün bu ağacın nasıl bir ağaç olduğunu çoğumuz bilmiyor bile.

Geçtiğimiz yıllarda Antalya, Akseki bölgesinde Alman’ların yine yaygın olarak kekik üretebilmek için çok geniş arazileri kiraladıklarını ve zirai ürün olarak kekiği yaygın olarak üretip, hasat ettiklerini okumuştum. Keza kekik yağı, böceklerin sırtındaki kitin tabakasını eriten bir özelliğe sahipmiş. Bu nedenle Almanlar zirai ilaçlarda, zehirsiz, çevreci zirai mücadele ilacı geliştirmek için bu yönteme başvurmuşlar.

İşte bakınız, eller neler neler yapıyor. Oysa son günlerde ülkemizde özellikle Antalya - Finike - Elmalı bölgesinde doğanın akciğeri konumundaki, Çığlıkara sedir ormanlarının üst üste ve çok sık aralıklar ile açılan taş ocakları ile talan edildiğini okumak, Kazdağları’nın altın arayıcılarına peşkeş çekildiğini okumak, küçücük derelerin bile HES PROJELERİ ile halkın elinden, suyun kullanım hakkını sermayeye devreden yasalara hükümet eliyle onay verlidiğini okumak, beni yurttaş olarak son derece derinden üzmektedir.

Unutmayalım ki hiçbir kaynak, yerine yenisini üretip koymadığımız takdirde sonsuza dek sürmez.- Çiçekler yok olunca arıların, arılar yokolunca , insanların da yokolacağını bilmek zorundayız-. Oryantalist tembelliği ve miskinliği üstümüzden bir an önce atıp, kolayın esiri olma alışkanlıklarımızdan hızla sıyrılmamız ve çevreye karşı aşırı duyarlı hareket etmemiz gereken bir çağdayız. Elimizde doğanın sunduğu nimetlerin değerini bilmez isek, doğa bizi affetmez. O nedenle endemik türlerimiz hızla yaygın biçimde ıslah edilerek biyolojik çeşitliğimizin sürekliğininin sağlanması konusunda, gerekli yasal tedbirlerin yanısıra, ekonomik değere dönüştürme konusunda projeler hızla hayata geçirilmelidir.

Bu salt seçim kaygısına düşmüş, kömür ve makarna dağıtarak, siyasi iktidarı elinde tutma çabasından başka bir şeyle uğraşmayan, cami yaptırma derneği gibi çalışan bir hükümet ve politikacılar ile sağlanamaz.

Bu anlamda, bilimsel araştırmalara daha fazla kaynak ayrılması gereklidir. Hazırcılara dağlar bile dayanmıyor. deniz tükenir mi, tükenir, neden tükenmesin?!

Uyan millet, dünya uyandı, bizim insanımız neden hâlâ uyanmıyor?!

Tüm insanlığa saygımla.

Şaban AKTAŞ
18.02.2013

Finike- Alacadağ’daki sedir ormanlarında bir taş ocağı(!)
Resim kaynağı: www.kesfetmekicinbak.com/category/detay.aspx?haberid=3317&AspxAutoDetectCookieSupport