empati ve demokratik kişiliğin oluşumu üzerine -1

• 16 Ağustos 2012 Perşembe 13:16:57

Empati Ve Demokratik Kişiliğin Oluşumu Üzerine - 1 [Doğan Karaağaç]
İnsanın doğası esas olarak hayvansal bir doğadır.İnsanlaşma boyutu ne oranda gelişirse havyansanlıktan o denli uzaklaşılmış olur.Psikoanalizin kurucu Avustur’yalı Psikoanalist Siğmund Freud insanı-kişiliği şu üç bölümde açımlar ve izah eder.

İd, Ego ve Süperego.
Şu şekilde yorumlayip geliştirebilirim.
Merkezinde İd’in olduğu bir doğaya sahip her insan id’in üzerinde şekillenen bir egoya sahiptir.Ego İd’in birazdaha gelişkin halidir.İd; çıplak hayvansallıktır.Ego;Konuşmayı ağlamayı,gülmeyi en önemliside düşünmeyi bilen ve düşündüğünü pratikleştirebilen bir yapıdır. Ama her konuda bencil ben merkezci,kendini esas alan gelişmiş bir hayvansallıktır.
İnsanin insanlaşması toplumsallıkladır.Toplumsal var oluş içinde üretirken sarf ettiği emek sayesindedir.Toplumsal oluş ve yaşam zorunlulugu egonunda üzerinde onuda kontrol eden bir üst benliğe yol açar.Üst benlik-SüperEgo aslında toplumsal benliğin kişilikteki gerçekleşmesidir.Süper ego insanın toplumsal yanını ifade eder.
İd havyanca doğa olurken Ego (Benlik);Terbiyeye mecbur edilen,sınırlanan prangalanan ve belli bir hizaya çekilen id oluyor.Süper ego ise; sınırlanan prangalarla yürütülen egoya estetiklik kazandıran toplumsal birlikte yaşama zorunlulugunun sağladıgı uygar kişilik düzeyidir.Hayvanca olan İd, Ego ve Süperego gömleğini giyme zorunlulugu sonucu belli bir insanlaşmaya ulaşır.
Hayvansal doğaya sahip iki canlı karşılaştığında çatııp dövüşürken,İnsanlaşma yolunda iki gömlek giyen iki İd karşılaştığında birbirine ’Günaydin-Nasılsınız ? diiyecek bir gerçekliğe dönüşür’.
İnsan doğasını şöyle bir şemayla ifade edebiliriz.
İnsan doğasının Realitesi

İd Ego Süper Ego
(Alt Benlik - Hayvansal Öz) (Benlik- İnsansal Biçimsellik) (İnsanin Toplumsal Boyutu)

Bu açıklamalardan sonra empatiyi ele alabiliriz.
Empati : Kişinin kendisini karşısındakinin yerine koyması,ona göre karşısındakine muamele ve yaklaşım gösterme gücü ve seviyesini anlatır.Yani karşıdakini kendi yerine koyarak ona göre ilişkileneceksin.Uslubuna yaklaşımına bakışına ona göre yön vereceksin.Empatik yaklaşım karşındakinde kendini görmeyi emrettiğinden yaklaşımını insancıllaştırır.Doğru-Adil-Eşit-Saygılı-Sempatik bir yaklaşım zorunluluğu ortaya çıkar.Zira kişi kendisine böyle yaklaşılmasını arzu eder.Empatik yaklaşım demekki yüksek bir insanlaşmanın olduğu yapılarda olasıdır.Zira o gelişmiş bir süper egoyu ifade etmekdedir.Süperegosu gelişmiş olmayan bireyden (yani toplumcu yanı gelişmemiş olandan) empatik yaklaşımı beklemek doğru olmaz, mümkünde değildir.
Şimdilerde en çok kullanılan siyasal kavramların başında demokrasi kavramı gelmektedir.Demokrasi kişiye indirgendiginde demokrat olmaya tekabül eder.Demokrat olmanın özü ise veya demokrat olmaya açılan ana kapi ise empati kapısıdır.Empati kuramayan insan demokrat olamaz ve demokratlaşamaz.
Demokrat olabilmek için güçlü bir empatik seviyeye empatik olabilmek içinde gelişkin bir toplumsal benliğe (yani süperegoya)ihtiyaç vardir.İd’den Ego’ya,Ego’dan Süperego’ya giden gelişim yolu eğitimden geçer.Demekki demokrat olabilmek öyle oldum denince olan birşey,bir kendiliginden oluşum ve düzey değildir.Tamamen bir kendini eğitme ve ögrenme olayıdır.Yeterli bir tarih bilinci,felsefe,coğrafya,biyoloji,sanat,evren bilinci olmaksızın geniş ufuklu olmak olanaksızdır.Geniş bir düşünce gücü olmadanda empati kurarak yaşam bütünselliği içinde davranmak imkansızdır.Bunların yokluğu son tahlilde kişide demokrasi yoksunluğu-Demokrasi fukaralığı olarak ortaya çıkar.Bu durumda en çok ego kendisini konuşturur.Ego müthiş bir bencilliktir.Siyasa’ya yansimasi despotik ve traniktir.Üste,güçlüye karşı boyun eğmeci alta ve güçsüze karşı müthiş bir bastırmacıdır.Çünkü ego az gelişmiş hayvandır.Az gelişmiş hayvansal doğada ise kendini konuşturan hayvansal alemin yasaları ve kanunlarıdır.Yani orman kanunları ve kurt kanunudur.

Bugün insanlığin daha çok ihtiyaç duydugu şey,daha çok eğitim ve öğrenme,empati kurabilmek için daha fazla süper egodur.Bu;demokratik kişiliklerin oluşumu anlamına gelir.Demokratik topluma giden yol,her bireyin demokratikleşmesinden geçer.Toplumun yapı taşları birey ise,bireyler demokratikleşmeden böyle bir demokratik toplum düzeyinede ulaşılamaz.

Tarih : 16 Mart 2011 Doğan Karaağaç