Ana dil: Aynı ülke vatandaşlarının kullandığı ortak dildir. (TÜRKÇE)

Ana dili(anne dili): Bir insanın doğumuyla birlikte içinde bulunduğu topluluktan ve ailesinden öğrendiği dildir. (Örneğin: İç anadolunun çok büyük bir kesiminde Annaç=yamaç, karşı. Yadırgı=yabancı, el. Kele=Ayol, yahu, ) gibi.

Şive: Yaşanılan yöreye göre farklılık gösterir. Yaşadığın çevreden öğrenilir. (Örneğin: İstanbul geliyorum derken, Erzurum gelirem, Keskin(genellikle köyleri) geliyrim, Trabzon geliyrum) der.

Ağız: söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili. (Bir yörede ‘’Çay doldurayım mı’’ diğer bir yörede ‘’çay katayım mı’’ başka bir yörede ‘’çay dökeyim mi’’. dir.

Şiirlerimin bir çoğunda kendi yöremin Ana dili, şive ve ağızlarını kullanmaktan büyük bir keyif alıyorum.

KELE
(Azıcık dedikodu)

Bağıra çığıra sesim gısıldı,
Heç kimseler cuvap vermiyir kele.
Boğünnerde suratı bek asıldı,
İrebeç odunu gırmıyır kele.

Topallıyır herhal gene boğuşmuş,
On denesi bir araya yığışmış,
Bizim it’in huyları da dağişmiş,
Yalını vermezsem ürmüyür kele.

Ekmek evirirken yahmış Şerife,
Gırıdıp duruyu süslü Zarife,
Kezzik neye darıldıysa herife,
Üzümü bandırıp sermiyir kele.

Uzun Iraz yitirmiş de eşşeği,
Aramaya getmiş bayır’aşşağı
Irgatlıh supası gimi uşağı,
Bi dakga yerinde durmuyur kele.

Sayhı millonerler gimi duruyur,
Acer gelin gırıdarah yeriyir,
Gendini nağadar yuğsek gorüyür,
Vallaha kimseyi gormüyür kele.

Abbas gılavlanmış* emmi gızına,
İki dene tel dahdırmış sazına,
Geçennerde sürme almış gozüne,
Alıp da bi kerle sürmüyür kele.

Bağa doğru ayah yalın yerimiş,
Toprahları sağa sola kurümüş,
Sülo’nun avradı eyi kirimiş,*
Samannığa bile girmiyir kele.

Ne dediyse Lemziyenin keloğlan,
Ağnatmıyı gumasının çiloğlan,
Kusüp getmiş ik’evlinin del’oğlan,
Bir gun hallarını sormuyur kele.

Ne kermeyi bilir ne de tezeği,
Ne kirik* biliyir ne de buzağı,
Yırtıh pırtıh gocasının gazağı,
Elinden gelip de örmüyür kele.

Gullü’nün inadı her gun dutsa da,
Anasına gızıp erken yatsa da,
Ervani nağadar tembeh etse de,
Gışlıh turşusunu gurmuyur kele.

İhsan ŞOLA (Ervani)

Kele: Daha çok kadınların kullandığı
ayol, yahu, anlamlarına gelen ünlem.
(TDK Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü- derleme sözlüğü)
Kirimek: inatlaşmak.
Kirik: Yeni doğmuş eşek yavrusu
Gılavlanmak: tav olmak, gönül düşürmek