Öteki Soruşturmalar

Latin Amerika ve dünya edebiyatının önde gelen isimlerinden J. L. Borges, çok sayıda yazarın üslubunu, tekniğini ve edebiyat hakkındaki düşüncelerini neredeyse tek başına değiştiren, eserleriyle çağımıza damgasını vuran bir şair, öykü ve deneme yazarı. Formenter Ödülü’nü aldığı 1961’den bu yana giderek artan bir hayran kitlesi kazanan, defalarca Nobel Ödülü’ne aday gösterilen Borges, Poe, Kafka, H. G. Wells, Valéry, Mallarmé ve daha birçok yazardan etkilendi ve kendini her şeyden önce bir okur olarak gördü.
“... bizler büyülü bir kitabın satırları, sözcükleri ya da harfleriyiz ve bu bitimsiz kitap dünyada var olan tek şey; daha doğrusu dünyanın ta kendisi.”
J. L. Borges
Borges’in ilk kez 1952’de yayımlanan Öteki Soruşturmalar’daki denemelerin büyük bölümü, yazarın önceki on üç yılda Buenos Aires’teki Sur dergisine ve La Nación gazetesinin edebiyat ekine yazdığı yazılardan oluşuyor. Borges denemelerini ilk kez 1925 yılında, Inquisiciones - Soruşturmalar adlı kitapta bir araya getirdiğinde yirmi altı yaşındaydı; sonradan aşırı duygusal ve dogmatik avant-garde karalamalar olarak nitelediği bu derlemenin yeni baskılarını yasaklamış, hatta şahsen kitapçıları dolaşarak eski baskıları satın alıp yok etmişti. Bu açıdan bakıldığında Öteki Soruşturmalar ilk kitabın devamı, Borges’in alçakgönüllü ifadesiyle bir ‘hatalı sonuçlanmaya mahkûm yeni denemeler’ derlemesi olarak nitelenebilir. Ama ‘öteki’ sıfatı ‘farklı’ hatta ‘karşıt’ gibi anlamlar da içerdiğinden, bu başlık aynı zamanda, kitapta ele alınan konuların, genel kabul gören görüşlerin dışındaki yönleriyle işlendiğini de gösteriyor. Borges bu kitapta, Coleridge, Cervantes, Hawthorne, Valéry, Wilde, Shaw ve Kafka gibi edebî şahsiyetleri inceliyor, bir dünya dilinden, rüyaların doğasına, intiharın aklanmasına, zamanın çürütülmesine, Joseph Conrad’a, Ömer Hayyam’a, kadim Çin’den modern İngiltere’ye kadar birbirinden çok farklı konuları, kendine özgü zarif üslubuyla, kitabın başlığının ima ettiği anlam çeşitliliğini kapsayan bir bakış açısıyla yorumluyor.