Ap Aziz Dede’nin son Nefesi’nden sonra, Köy Odası’nda derin bir huzur ve sükûnet hâkimdi. Görgü, canların omuzlarındaki tüm yükü almış, ruhları hafiflemişti.
I. Hizmetleri Kapama Duası (Deyişçi Hizmeti)
Dede, son görevi olan Deyişçi Hizmeti'ne, yani Cem’i bağlama ve hizmetleri kutsama duasına başladı. Bu hizmet, yoldan sapmadan, yoldan dönmeden bu hizmetleri veren tüm canlara teşekkür ve duaları içerirdi.
"Hizmeti geçen canların emekleri kabul olsun," dedi Dede. "Gözcüye, Çerağcıya, Süpürgeciye, Kurbancıya, Lokmacıya, İbrikçiye, Zâkirimize, Semahçımıza, Mürşit, Pîr ve Rehberlerimize binlerce şükran. Hakk’ın yeryüzündeki Cem'i tamamlandı."
Dede, bir elini yere, bir elini göğe uzatarak, Devriye inancını yansıtan bir niyazla duayı bitirdi:
Devran döner, gelir gider,
Yaratan bir, yaradılan bir.
Canın özü, Hakk’ın nûrudur,
Hakk Muhammed Ali aşkına, Cem’imiz kabul ola!
Hû diyelim, Hû!
Tüm canlar, Dede'nin ardından "Hû!" diyerek duaya katıldı. Bu, sadece bir söz değil, varlığın birliğine dair kesin bir ikrardı.
II. Köylünün Dağılışı ve Maddi Denge
Cem bittikten sonra, Köy Odası’nın havası yavaşça değişmeye başladı. Canlar, aynı sessizlik ve huşu içinde, ama yüzlerinde belirgin bir rahatlama ile ayağa kalktılar. Artık ibadet bitmiş, sıra Cem'in maddi hizmetini görmeye gelmişti.
Müsahipler ve Gözcüler, sessizce köy odasından ayrılırken, yanlarında bir gece önce getirilen lokmaların artıklarını da götürüyorlardı. Alevilikte lokmanın bereketi, sadece Cem'de yenilen kısmında değil, geriye kalanın ihtiyaç sahiplerine veya Cem’e gelemeyen hastalara dağıtılmasında gizliydi.
Dede, bu sessiz dağılışı izlerken, Ali'nin kulağına fısıldadı: "Bu lokmaların hepsi, Rızalık Makamı'nın meyvesidir. Cem, kapandığı an bile hizmete devam eder."
Şehirli misafir Serkan, kapıda Dede'nin elini öpmek için eğildiğinde, Dede onu durdurdu. "El öpmek değil, can. Gönül kazanmak önemlidir. Sen bu gece, kalbini kibre kapattın. Bu, bin el öpmekten hayırlıdır. Yolun açık olsun."
Serkan, sessizce kapıdan çıktı. Gözleri yaşlıydı. Şehre döndüğünde, taşıyacağı tek yük, bu Cem'in ve Dede’nin sözleri olacaktı.
III. Ali’nin Sessiz Sözü
Genç Ali, en sona kalanlardan biriydi. Dede’nin curasını toparlamasına yardım etti. Ali, bu Cem’de, şehirde aradığı her şeyi bulduğunu anlamıştı: Adalet, eşitlik, samimiyet ve bir amaç.
"Dede," diye fısıldadı Ali. "Benim de bir Rızalık almam gerekiyor. Şehre geri dönmeyecektim, ama döndüm. Orada kaybolacağımı biliyordum. Artık biliyorum; benim İnsan-ı Kâmil olma yolum, burada, bu köyde, bu ocaktadır."
Ap Aziz Dede, gaz lambasının ışığında, Ali’nin omuzuna elini koydu. "Nereye gidersen git, canım Ali, yol hep seninledir. Önemli olan bedeninin nerede olduğu değil, gönlünün hangi Dergâhın kapısında durduğudur. Sen ikrarını tazeledin. Bu yeter."
IV. Ap Aziz Dede’nin Yalnızlığı
Herkes gittikten sonra, köy odasında sadece Ap Aziz Dede ve gaz lambası kaldı. Dede, yanan Çerağ'ı üfleyerek söndürdü. Karanlık, odanın her köşesini hızla ele geçirdi. Ardından, Gaz Lambası’nın fitilini kıstı. Loş ışık, sönmeye yakın, kırmızı bir kor haline geldi.
Oda, tekrar eski, taş ve toprak haline dönmüştü. Ama içindeki mana, içeriden çıkan canların ruhunda yola devam ediyordu.
Dede, yavaşça curasını aldı, sandığın üzerine koydu. Başını dayadı ve derin bir nefes aldı. Bütün bu hizmetin yorgunluğu, kutsal bir huzurla karışıyordu.
Deyişçi Hizmeti tamamlanmıştı, ama Dede biliyordu ki, hayatın kendisi devam eden bir Cem İbadeti'ydi.