harman sonu boyacýlar; her kazana ayrý renk koyup renk renk boyarlardý gelin tacý olacak ak tavuk tüyleri ýstarda heybe, yün yastýk olacak yünler yumak ya da gelep ipler kazanda kaynatýldýktan sonra çelenlere serilirdi o günlerde çalýlýklar, çelenler, yerdeki-duvardaki taþlar hatta eller mavi, kýrmýzý yeþil sarý renk - renkti
bizim Hacý Halil Aðða susmuþ hacý basmacý coþmuþ; eli erdiðini gomuþ arada bir hacýhanýma, damada olmadý gelingýza sormuþ hu gelingýzýma, hu damat o(ð)luma hacý hanýma, dünüre, dünür hanýma keþmiþ, biçmiþ, yýðmýþ tezgaha
bazýlarýný da sarýp sarmalayýp “herkeþe teþ(h)ir olmaz, sadacana senin gibi mühim doslara tafsiyye” ettiklerini de yan tarafa bazýlarýný da dezgahýn altýna. göz alýcý ne varsa, desteleyip, sarmalayýp, paketleyip koymuþ
gözleri felfecir , dili “ha-þa” “sümma(ha)þa” okumuþ masa üstünde çentikle olmadý el ayarý, göz gararý, kesmiþ-biçmiþ koymuþ..
“-gaynanaya fistan , gaynataya gömlek hacýhaným apla’ya ma(h)sýs dastar, çar, fistan, önecek hacým sana da illa bi dakým elbise gerek el içine çýkýyorusun; sen bana burag, neneceen” diyerek
lazým olan-olmayan aklýna ne geldiyse hýsýmlara, akrabalara bebelere, gayýnnara, görümcelere, baldýzlara yakýnnara, büyükannelere, evlerdeki dedelere “el içine çýkýlacak Hacým, lazýma baha ermez” Halil aða sustukça “-ehemmimi, mühimime tercih etmek ilazým” iþimize gelse de, gelmese de” Hacý susmuþ………. basmacý gonuþmuþ “-Hacým.. Ahiret gonþum Hecaz arkideþim evelallah!!! has-öz gardaþdan eleri can gardaþým”
“-“hacý”lýk bir humayýn gibidir ahiret gardaþým neye dersen eyatlý bi güneþ çalsa ilekelenir” …….. “-eyisi mi sen beni diðne gözel Hacým”
yükte hafif, pahada aðýr Halil Aðða susmuþ ister-istemez helbet Hecaz arkadaþýnýn bir bildiði vardýr “-iyi ki” demiþ, içinden adam “Hecaz arkadaþým var deðilise neüz-i billah bunlar akýla gelmez, biz bu iþin içinden çýkamazdýk Allahýn sevgili guluymuþuz vesselam Hacýnýn dediði gibi “lazýma baha ermez”.” .. basmacý devam etmiþ.. “gonþu akýla gelmez bayramda, düðünde eyi kiyne gelmiþiniz bu naçiz gul Hecaz arkedeþine” .. “yolu bilene gýlavýz gerekmez, emme biz n’olcaz Senin uçun ne iþe yaracaz ve lakin danýþmak gerek bi iþleri bilene ne demiþler; arab eli öpmeynen, dudak gararmaz sen bilmen sizin gasaba kaç hane emme baða sor, sayayýn iciðinden cücüðüne”
Hacý Basmacý; “Haccý Hallil Aðða”nýn düðün tedariðini natamam tamamlamýþ kendinde bulunmayaný saðdan-soldan getirterek “bu zamanda böyle dostluk mu var”mýþ herkese illa bir Hecaz arkadaþý gerek
Yalavaþlý; kendince bir sürü hesap-kitap etmiþ eski yazýyla yazmýþ yeni yazýyla çizik çekmiþ.. guya epey bi tenzil etmiþ.. ikram izzet etmiþ enivemiþ Halil Aða "gelinliði bari kiralasak" diyecek olsa "-ne! sen napýyon yau gelinniði kiralaycak adamýn bu galite yerde ne iþi vaa(r) arkideþ! Allah Allaaahhh tevbe suphanallah.. orda dur bireþ" !……………
"-Allah Allaaahhh töbossun olmaz Hacý yau sen ne dimeð isdeyyon yauu heç olcek þey mi arkideþ ben demad-o(ð)luma, elin galdýrdýðý gelinniði gulladýrý(r) mýyýn heþ" demiþ
Halil Aða "-þu varýdý hacým" demeye kalksa “-ben gözel gelinnime eski þey mi gullandýracan bee” sonura hacýnýn gulaðýna eðilir, "-destur ver hacým, münafiklið itmeee.” .. orda bi dur senin bildiðin gadak, benim unutduðum (v)maa(r) biþiy biliyoz ki! deyoruz þurda yahu Allah Allaaahhh vallahi ve billahi Mü’min gardaþýmýn hayrýna senin eyinniðine emme ve-lakin illa!!!” !!!? olmadýk bir azametle hiddetlenir.. “-dediðin gibi bi tedarik görceðsen ged!!… .. get baþga yerden al arkideþ” .. “-benim malýma.. garezim mi var len …. düðün dediðin ömürde bi tefa sen beni diðne ele bakma hacým üþ gün sonura ilaf-söz olur, daþ yerinde aðýrdýr, aðýrýkane yeyniceklik etme .. vesveseye gark olup da, kör þeytana uyma neneceen sen beni diðne arkideþ ..
leen baða bak.. yoðusam seni..ha! Hacý Abla mý fiþdekleyyoru acýba! ö(y)le biþi varsa bak, obal da boynuna beni günaha sokma, neme gerek hu üþ günnük dünnada dirliðine müsepbip olmeyen buva!”
“-sen, gel ben Hacý arkideþini, ahret gonþunu diðne hincikinne(r) asri, zamane… ?? zaman sana uymaycak, sen zamana uyacan hacým zaman bizim zamanýmýz de(ð)el gari onnarýn zamani, iki gün sonura baþ kakýncý olur nemi(e)nazým” .. “-Allah m(uh)afaza sen bana gulak ver sakalýný yerine goy güccük hesabý boþ ver çiðlik etme yahu! he hacým! he benim ahiret gonþum, Hecaz garýndaþýmm baya bildiðin va(r) ya? has-öz gardaþlarýmdan elerisin töbossun"
Halil Aða; "-hacým þu gerekmez hemi de da(h)a bunun arkasýndan gelen va(r)" derse "-emme yaptýn sen benim ahretliðimsin, böðüne böðün sen.. sen benim bitecik ahiret gonþumsun orada da görüþecez inþa-Allah sennen … ne-u zü billah, hekmetinden söval olunmaz i(n)þaallaaahh..
ne dediyk! dii sen benim Dünna-Ahret gardaþýmsýn damat da benim oðlum-evladým sayýlma(z) mýýý evvel-Allahh canýmdan can sayýlý(r), hemide candan ulu, candan eleri, canýmdan datlý! bunna(r) dova edecek bize ikiðün sonura bunna(r) baþga kimimiz va(r) leen arkamýza bakmadan arkada goyup getceek ulen! münafiklið etme eyy Allahýn sevgili gulu
kýrkbin kerre maþþallah tühh! tüh! maþþallah suphanallah hu çapýt uçun mu düþünüyossun eh! madem ö(y)le deyosun; gönnün hoþ ossun, de bakalým bee o da bizden oluve(r)siin, heþ olmaz olu(r) mu? helal osun bu(v)aa ha hacý arkideþden de kâr etmeyiverelim lafý mý olu(r) hacým evlat bunnaaa(r) evlat iki gözümüzün nuru maþallah tûh tûûh suphan Allah" ………
“-sen ki Cenab-ý Rabb-il Aleminin mübarek topraklarýna yüz sürmüþ Cenab-ý Hakk Teala Celle Celalüh Haziretlerinin mübarek sevgili bi gulu olalak hu fakir haneyi zeyaret ederek, bizi düþünmüþ, bizi arzý etmiþsin helal rýzýk kapýmýza þeref vermiþsin
Allah-ý Azimüþ-Þan da senden irazi ossun Rabbim Tealallaahh; Yövmil Gýyametde seni de cennetlik mü’min kullarýna ilhak eylesin i(n)þallah… … evliyalarýn, velilerin, veliyullahlarýn yüzü suyu hormetine lutfet elinden öpeyin mubarek insan þükür sana gözel Irapbým Teal-Allah þefaati Ya Resulullah bereket-i Halilullahh, Þefaati Resullah Halil-irbem bereketi ver gözel Irapbým Allah’dan i(n)þaallah”
"-hacým þu hesabý!” "-ne! sen bana paramý teklifat ediyon len çýk þurdan, get baþýmdan get baþka iþini gör münafýk fasýk gullar gibi hesap ha! o ne yauu sana da mý hesap dutacaz gönünden ne goparsa bizi ki peygamber bazarlýðý müslüman get! get baþga iþini gör get þurdan."
velev kii Hacý Aðða üç gün sonra gittiyse, hecaz arkadaþýna bi çalým, bi azamet "-ne! çýk len þurdan senden para isteyen mi va(r),
aðýr misafir Hacý Basmacý, maaile Hacc’ýn faziletlerini anlatmýþ odada-pacada kahvede, düðün evinde her önüne gelene bin azametle teselleme getirmiþ Hacý Hallil aðða’lý elbette baþ köþeye gurulmuþ atmýþ, üfürmüþ, savurmuþ, haram-helal, fayýz hususunda eski köylüye yeni adet buyurmuþ her þey dediði gibi olmuþ þükrün bini bi para nurlara garkolmuþ..
Hacý Halil Aðða! düðünden sonra çýkmýþsa haþa huzura basmacý selamý almadan daha hesap muhabbete, muhabbet boðulmuþ “davþan ganý çay”a
bi soluklanma arasýnda Hacý Halil aðða “-hacým þu bizim he…” demeye kalksa “-yau arkideþ ne eviyossun” sonra hiddetle bir illallah "-fe! suphan-Allah töbeler töbossun Ya-Rabbim, Ya! Resul-Allah Allahým!, sen bana sabýr ver Ya-Rabbim, cýk.. cýk.. cýk! get len þurdan, münafýk!! ne biçim adamýþýn yauu töbee töbe
her zamanki gibi hediye me(v)simin masýlýyna bizim Hacý Halil aða bir ay sonra tekrar varmýþsa; “-bre ðidi çay etiþdirin Hacý Amcanýza” her zamankinden büyük "-hacým hu sepedi boþaldivirin” “-Allah senden iyrazi ossun ………..” “-bi de þu bizim hesap" basmacý aðzýna dýkmýþ lafý basmýþ kalayý "-çýk!! çýk! þurdan derhal bi daha da gelme! haneme yüzümü göremezsin vallahi! ve billahi ne bu alemde ne ayhiretde tercih ederin olmadýðýn cehendemi … üçden-dokuza þert osun hakkýmý heylal etmen.. iki c(ih)anda ya hu! el bana ne demez len bizim dostluðumuz paraynan mý sen beni, bu fukara kul hecaz arkadaþýný taniyememiþsin herhal bizim dosluðumuz bazara gadar deel mezara gadardýr evel-Allah!!!.. sana göre öyle deðilise çýz üsdüme derhal biz seninen hu fani dünyada arkideþ gerçek dünyada gonþu olcez inþallah
onun uçu a(ð)zýndan çýkaný kula(ðý)n duysun ulen! gula(ðý)ný eyi aþ(ç), eyi diðne senin teklifatýn nedir sen ne demeð isteyon vetandaþ üþ guruþa tenezzül eden münezzehtir yoldaþ, arkideþ, gardaþ
ha-þaaa, sümma(ha)aaþþþaaa! hu senin bana yaptýðýn cayiz midir hacý aðða ürüsva mý edecen beni elaleme hordan gören-duyan el ne demez adama benim de her Alla(hý)n gulu gýdak haysiyetim, þerefim, el içinde etibarým böyük tacirler yanýnda gredom ma(r) evelallah..
get þurdan gardaþým yaa haddinden ziyade erezil etdin bee Allah indinde hesabýný sorarýn vallah yau senin yapdýðýn maazallah garacahillig deðil de nedir Ý(n)þallahu Teala duymazdan geli(r) de günah yazmaz deðilisee yövmül gýyamete gadak ezap duyarýn ma’az Allah” ..
her gittiðindeki gibi altý ay sonra gene elinde sepedine köyde ne yetiþiyosa o günün behrinde hacý basmacýnýn huzuruna vardýðýnda gene ayný teraneler gelsin çaylar, gitsin kahveler hal-hatýr.. muhabbetler atýlmýþ-savrulmuþ mangalda kül Halil aðada hal kalmamýþ
her defasýnda sepet-sepet meyva bin temenna selamla davþan ganý çayla iadeten birkaç parça basma hesabý görmeye yanaþmamýþ asla Halil aða ne zaman varsa Köyden kalkýp vardýðýnda Yalavaç’a arkadaþsýz gitmemeli Hecaz’a
Halil Aða “-bismillah” deyip çayýný bile karýþtýrmadan daha bu defa iþi halletmeye kararlý “-Hacým” demiþ ama.. … ters ters bakmýþ, hitdetle gaþlarýný çatmýþ gene Hacý Basmacý beklemiþ.. bekletmiþ Halil aða bu defa kesin her zamankinden sert bir azar iþiteceðinden emin bir kalay daha haketmiþ ama basmacý bu defa sesini yükseltmemiþ..
yumuþacýýýýk “-ne ulen münafýk.. ulen ne lafdan anlamaz ahretliksin sen yahu he.. hýý!! de bakalým ne! buyur..”
"-Hacým ölüm olur, zulüm olur” “buyur” Allahýn emri yarýna çýkcamýz ne malim hesabý görüp helalleþelim" dediðinde dee;
munis bir sesle kucaklamýþ Hecaz arkadaþýnýn sakalýný okþamýþ iki omzundan tutup karþýsýna almýþ baþýný omzuna olmadý diðer omuna yaslayýp kucaklamýþ omuzlarýný býrakmadan gözlerinin içine deri-derin bakmýþ
“-bismillaaahhh” … "-ulen..!! …
"-ulen..!! gapýmýzý çaldýn, eyvallah, bereket yaðdýrdýn, þükür! Rabbil Alemin’de senin ömrüne bereket yaðdýrsýn.. Ýnþa-Allah!! Ýnþaalla-u Teala her iki dünyan da nura gark ossun”
“-sen de Ýnþallah hacým” deyoru, Halil aða.. yutkunuyoru gözleri doluyoru “-inan bu hesap beni huzursuz ediyoru” deyoru hazýr kimse yoðukana.. þu hesabý bi görsek! ha!!”
“-bismillaahh.. eyi madem.. pekey.. madem ýsrar ettin.. gel bakalým da! len sanada mý hesap dutacaz, münafik göynünden ne goparsa ýrafýk “hunu müynasip gördüm, göynümden bu gopdu de” eyvallah gerisinden bana nee.. sana neee!!”
Halil Aða geldiðine piþman, o(ð)laný everdiðine de(ð)el emme urba uçu Yalavaca geldiðine bin piþman neytse nafile Sücüllü’nün yolunu dutmuþ her seferinde birkaç parça bez boþ sepetinde ..
bir, üç, beþ! n(ih)ayet iki sene sonura Halil Aða er vakit kapýyý çalýp, "hacým bak Allahýn adýný anýyorun hesabý görmeden töbossun getmen mahçup oluyon valla yauv uykularým gaçýyo" der demez, bizim basmacýnýn canýna tak etmiþ "-ne! sen hesap mý deyon” “-..” “-....”
“-gel görelim hacým … gel otur..” .. “-gel bakalým hacým höyle annacýma bakalým-bakalýýým bizim kara kaplýya"
açmýþ -eski yazýlý - goccaman kara kaplý defterin eski sayfalarýný "-Bismillahirrahmanirrahiym!" … "-ahret gardaþým hacým" böðün dünya yarýn ahret böðün mübarek gün cüm!a gelelim senin urba hesabýna gara gaplýnýn ak sayfasýna eveeet………, evvet !! Sücüðüllülü gadim dosd Haci Halil Að!ða!" cem’an "-binüçyus liyra!"
benyinden ataþ fýþkýrmýþ senin Halil Aðanýn "-ne!" demiþ "-hacým neyttin sen Allah-lillah aþkýna ben üç yüz bile yoktur deyodum" "-aldýðýmýz alt tarafý bi düðünlük urba"
Yalavaþlý, Hacý Basmacý hiddetle çatmýþ gaþlarýný eðmiþ çehresini .. … … … bir müddet beklemiþ ne nefes alýnmýþ, ne renk verilmiþ
"-Haci Efendiiiii" demiþ beklemiþ, “-…” beklemiþ tekrar "-Hac(i) Efendi" demiþ, ……… "-biz seninen peygamber bazarlýðý etdik." “-..” "-düðün ediyon, durumun sýkýþýktýr dedik dile goley bi hakkýn ikki sene de bekledik, …
onuna-bununa selam göndermedik abýkata vermedik, istida, olmadýk pusula ona keza? bi günden bi ðüne gapýný de(v)þirmedik yolunu çevirmedik "hacý bizim hesap" demedik."
“-..”
"-o ðün deviz þu fiyetti böðün bu fiyet habarýn var mý senin ektisattan bu çark nassý dönüyo zannediyon e(n)flasyon va(r), memlikette eflasyon. sana verdiðim fiyetten alýp yerine goyyameyon ben arkideþ sen ne deyon"
"-eh! artýk bizim de canýmýza yetti sen de birez mer(ha)emet et, canýna okuyoru milletin bu ektisat ee… annayýþ gösdert gari zaten iþle(r) kesat, !!!
sana göre iþler ayna çal-çal oyna deðil mi yaa!! senin umurunda mý Yalavaþlý basmacý hacý aða boninin mühleti geþmiþ, ona keza baþga ödemelerimiz de vaa caným burnuma ðeldi vallaha yete(r) gari yau yete(r)! Alla(hý)n aþgýna ………….” “-.” “…………….”
“-bu ðadar da olmaz amma!” “-……” "-bak arkýdeþ burasý bi tecarethana burada her biþþey para! öde!” “-…” “-öde, deðilse icra galdýrýyýn valla heciz endiriyin hem valla hem billa me(v)zu tecaret oldumuydu plensipimden þaþman benim annayýþým bu feriþtahýmýþ annaman bobam mezerden gakcek diðnemen Hacý Aðða"
Halil Aða, düþünmüþ, "-senet yok, sepet yok desem Allah mafaza, harcandý geyildi, aldýklarýmý iade etsem aradan bunca zaman geçti eskidi”
de! de(ye)cen senin Býkkanýn Halil namý diðer Hacý Halil Aða
tö(v)be gadim dost Hacý Halil Aðða böyle düðün edivimiþ hacý arkadaþý basmacýnýn sayasýnda!
“-gari hinci Allah! duþmanýma dahi böyle basmacý üsdelikde Yalavaþlý, hemi de hacý arkadaþý böylesi dost hele hele gadim dost vermesin” deye dova ederimiþ
Terziler Ovasýndan yedi dönüm yer satmýþ taksitden filan vazgeçmiþ, hesabý gapatmýþ. “-vahtýyla bi dönüm yer satsam oynaya galgýya düðün ederdim” derimiþ ne bi da(h)a hacý arkadaþýnýn yanýna ðetmiþ ne de bi daha o sokakdan, geþmiþ ne de hacý da olsa basmacýlara etibar etmiþ
Sn Hasan Çelikli’den derlenmiþtir 1999.
DÝPNOT:
havut otu: hasýr, hasýr otu Hicaz: Müslümanlarýn Hac bölgesi basma: pamuklu bez, basmacý:manifaturacý devrisi yýl : ertedi yýl devreden yýl.. müteakip yýl dastar: Sücüllü’ye özgü beyaz pamuklu dokuma baþ örtüsü, çember þampuan meþrupa / maþrapa: kulplu tas, su tasý cukcuk: sürahi (su boþaltýrken cukcuk diye ses çýkardýðýndan olmalý Gelingýz / gelinkýz : gelin olacak ya da yeni gelin olmuþ kiþinin niþanlýsý ya da eþinin ana-babasýna göre adý velfecir: göz, (kurnazlýkla) ýþýl ýþýl parlayan göz fistan: kadýnlarýn (omuzdan ayaða kadar uzunlukta) giydiði tek parça basma entari önecek/önlük: belden aþaðý önü kapatan(60x90) düz çizgi iþlemeli dokuma diðne : dinle yeðnicek:hafiflik,düþük iþ diðne: dinle, kulak ver caiz(Arapça): uygun, münasip, yerinde, geçerli sayýlan rüsva: toplumda ayýplanmýþ, rezil olmuþ kimse erezil etmek / irezil etmek: acýnacak hale getirmek, rezil etmek katýn katýn: kat-kat, katbe kat fazlasýyla eski yazý: Arap harfleri urba;düðün için alýnan elbiseleri ifade eder Kadim: çok eski, ezelden beri Peygamber pazarlýðýnda taraflar karþý tarafýn teklifini kabul eder, bir itimat söz konusudur boni / bono : senet mühlet / müddet : vade
Resim Yörük Ali Efendi Sn Muhammet Güzel’in dedesi Cennet Mekan Olsunlar
Sosyal Medyada Paylaşın:
İbrahim Çelikli. Åžiirleri
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.