Aþýk, Türk halk edebiyatýnda, aþaðý yukarý XI. ve XII. yy’ýn baþýndan beri görülen þair tipidir. Aþýðýn þairlik
gücünün, rüyasýnda pirinin sunduðu "aþýk badesi "ni içmekle ve "sevgilisi"nin hayalini görmekle kazandýðýna
inanýlýr. Halk aþýðý sözünün yerine "halk ozaný" ifadesi de kullanýlýr. Halk aþýklarý hemen her konuda eserler
býrakmýþlardýr. Bu ürünlerin önemli bir bölümü okuma yazma bilmeyen aþýklarca irticalen söylendiði için
unutulmuþ, bir bölümü de cönklerde korunmuþtur. Aþýklarýn söyledikleri þiirler yani halk þiirleri hece
ölçüsüne göre irticalen söylenir. Bu edebiyatýn baþlýca nazým biçimleri ve türleri þunlardýr:
AÞIK EDEBÝYATI NAZIM BÝÇÝMLERÝ
1- KOÞMA
Aþýk edebiyatýnda en çok sevilen ve kullanýlan nazým þeklidir. Dört dizeli kýtalardan oluþur. Dörtlük sayýsý 3-5 arasýndadýr. 11 ’li hece ölçüsüyle (6 + 5 ya da 4+4+3 duraklý olarak) yazýlýr/söylenir. 4+3 ve 4+4 kalýbýyla söylenmiþ koþmalar da vardýr. Þair son dörtlükte mahlasýný söyler. Uyak düzeni abab cccb dddb ... þeklindedir. Ýlk dörtlüðün uyak düzeni xbxb ya da aaab þeklinde de olabilir. Koþmalar genellikle lirik konularda söylenir. Aþk, güzellik, tabiat, sevgi vb. konular iþlenir. Koþmalar konularýna göre güzelleme, koçaklarna, taþlama, aðýt gibi nazým türleri içerir.
A-GÜZELLEME
Âþýk edebiyatýnda insan ve doða güzelliklerini iþleyen koþmalar. Genellikle aþýk olunan kadýn, kýz, gelin, dað aðaç, hayvan, çiçek gibi unsurlar iþlenir.
NÝL KENARINDA
Gözler elâ, dudak kiraz, bu da kim
Bir güzel gördüm ben, göl kenarýnda
Vakur duruþu var, kendine hakim
Sanki bir vahada, çöl kenarýnda
Gülünce yüzünde, gamze açýyor
Bakan herkes, kendisinden geçiyor
San ki yâr elinden, bâde içiyor
Adýný sordum ben, yol kenarýnda
O, mahmur bakýþý, çeker dideden
Leblerdir konuþan, meþki yadeden
Kokusu geliyor, beni mest eden
Sevda bahçesinde, gül kenarýnda
Aciz kalýr görse, bülbülün sesi
Yüzde dolaþýyor, o hoþ nefesi
Nasýl da yakýyor, sevda busesi
Dudak izleri var, dil kenarýnda
Böyle güzelliði, gizleyemez tül
Seni seven yiðit, bir þeyda bülbül
Saçlar dalgalanmýþ, birer gonca gül
Öbek, öbek açmýþ, dal kenarýnda
Aþk ile inlerken, sazýmýn teli
Seni seven aþýk, olmaz mý deli
Coþkuyla eserken, her akþam yeli
Saçlarý savrulur, yel kenarýnda
Aþk tavýnda güzel, çay da deminde
Buluþmak gerekir, ortak zeminde
Sevgiye susamýþ, çöl akþamýnda
Bekliyorum seni, Nil kenarýnda
Sadýk DAÐDEVÝREN
Aþýk Lüzumsuz
Sosyal Medyada Paylaşın:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir.