Tırtar / Tavla

“-Macar Odasýnýn müdavimi olannar
taha do(ð)rusu gayfa mencilisinin adamý olmayannar
ya oyun bilmezler de; gayfaya getmezler
ya da artýk; oðlu-damadý (y)etiþmiþlerdir de
“gayfaya gedip de
onnarý ýra(ha)tsýz etmeyen hinci,
oyun oynarlar,
cýðara Ýçeller
‘üsdüne varma, arsýz edersin’ demiþler
deliðannýlýkda olu bö(y)le þe(y)ler,
genþ onnar,
biz de genþ olduk.” deyenner

neyye dersen “o gayfaya geldi” deye
çoluk-çocu(ð)u oyundan galkýp yer veriller
onun yanýnda cýðara iþmeyenner
gayfada huzursuz olullar, yahut ku
gayfadakýnnarý huzursuz edeler.”

“-her ne ðadal “-otur! otur” dese de
cýðara iþdiðine ses etmese de
yavaþ-yavaþ ortalýkdan çekilmek,
dünya iþlerinden elini eteðini çekmek
artýk sakalý yerine gomalarý
acýk da namaza-niyaza, ahiret iþlerine
el atmalarý ðerek”

“-yok ki anasýna sattýmýn bi gayfa da(h)a
genþler birine ðederse biz de ötekine ðedelim
garþýlýklý oturup oynacan Bedel gibi amma
ele ðüne ne deyelim
caným odaya ðetmek isdemeyo aslýnda
emme nerde durayýn, nere ðedeyin
varýsa da yoðusa da meselleme
teselleme, dini hekayeler
aslý var mý yok mu, bilen mi var..
neyimiþ de bi ðün gederkene peygamber efendimiz,
Allah Allah kim görmüþ þahitlendirmiþ dee
galeme almýþ..

emme faraza gakar-dutar da eyatlý bi etiraz edersen
kýrk yerden üst ayaða gakarlar
kýrk yerinden delerler tefe gorlar
eciði-cücüðü, dünkü çocuðu
ahkam keserler
fetva verirler
onun uçun mencilisde dilini dutacan
mümkün mertebe odaya uðramacan
emme nere ðedecen..
ne edecen..”

“-insan kendi beceremese bile
Göpleðin Amadýn tavlasýný
seyretmeye doyamayo
asla teslim olmaz
neyder-eder
illa kendini vurdurur,
karþýdan bi pul daa getirir
“-yek evinden çýkmak oyunu verdirir”
a(ð)zý açýlýrsa bi!
hak(k)ýndan gelemen valla

neyimiþ; “-gýçýný satacan, þeþ evini alacan,
garþýndakýnýn; atcaa(ðý) zarý hesaplacan”
“-aðýr ganlý oynar emme
sonuna ðadar zar atýp, býkdýrýr Pala,”
“-penç-ü se, severler güzeli gencüse
.....................................................”
“-her sayýnýn bi adý var;
yek-dü-se-cýhar-penç-þeþ
çift geldimi dü ya da düþ eklenir,
dubara, düþse, düpenç, düþeþ
dü eklenmeyenlerde
hep yek, dörtcar,

hani insan bir-bire
“-hep yek” dendiðini anlayo da
dinine yandýmýn madem dört-dört gelince
dörtcýhar!
madem tavlada dört de var
peki o zaman niye cýhar”

“-get len valla sen zar dutuyon yau
altý kapýya aldýk
ne zamandýr gelmeyen þeþ geldi aþdýk
adam hemi þeþi yek atýyo
hemi vuruyo,
hemi çýkýyo
biz aþmak zorunda galýyoz,
o a(ç)þmayo
dört gapýya bize hâlâ gele
adam hanký gapýyý yapýyosa bize hep o geli(r)
adam kaçýncý çit atýyo ya
zar dutuyo(r) valla”

“-sen de dut arkadaþ
dutmadan mý atacaz”
“-dutulu da bu ðadar da olmaz ..ýna go…”
….


“-tamam benimkini ben dutuyon geliyo(r)
seni(n) kini demi ben dutuyon da gelmeyo(r)
hemi sana hiþ mi çi(f)t gelmedi
çiti oynamadan vazgeþdin mi
çit geldi arkadaþ deyip de
yengatdan atdýn mý?”

“-Sadýllah’n oyununa da heþ akýl sýr ermez
garþýndaký adam zar dutar anlarsýn
Sadýllah öyle deði
iki sahat düþünür
tabi bu arada sen zarý eline almýþsýndýr
deyelim char-se atdý ya
bu defa o’na ne ilazýmýsa o onu
mesela dutar þeþ-i se oynar
etrafdan herkeþ üst-ayaða gakar
..
“yok n’oldum öldüm char-se”
char-se onu açýða yatýrýyosa hele
ve ona da ilazým olan þeþ-i se ise,
neyder eder
etraftakileri ikna eder
þeþ-i se oynar
balkondakýnnar çeker geder..

olmadý yengatdan atar
her türlü çamýra yatar
çünkü þeþ-i se attýðýna önþe kendi inanmýþdýr
idda eder, þeþ-i se atmýþdýr
ve þeþ-i se oynar

adam da bi hýrs
bi garnýdarlýk kiyne sorma
yenilgiyi asla hazmedemez
yenmek uçu her yol möbahdýr ona
“-vay bey efendi vay
sen ne zaman aldýn altý gapýsýný
altýya yatdýydýn
al bakalým þunu eline”
“…”
“-töbossun vurdum iþde altý
al bakalým þunu eline”
sonura efendime söyleyen
hakaretin envayý çeþidi onda
onunan kimse baþedemez







gazara zarýn biri yere düþmeye ðörsün
“-evden çarþaf getir”
“-ipli zar”
“-dayýn Goca Durmuþ’da
bi iþi gatliken mesmurlu dutmaz dý”
“….”
“-bi ðün süngerinen guþ avlayomuþ
vuramamýþ aðlayo
“-bi guþ vuruvu süngeri sana vereyin” dedi
bi çekdim uçan guþa,
guþ ayanýn önüne düþdü
sonura aðlayalak
köy giriþinde garþýmdan geldi
n’oldum öldüm
“-süngerimi ver
analýðým döðcek” deye”

“-hele bi de
bunu hiþ kimse döðmemiþdir,
bu hiþ ömrü-hayatýnda
kimseden dayak yememiþdir
emme herkeþ kýrk defa dinlemiþde olsa
konu ýrakýbýnýn bi yakýný helbet,
baþar anlatmaya

“-bi ðün bu alayýmda atmýþ-dutmuþ
Belik Güneyde bunu bi yakalarsýn
“-len ......” dedim
“-gel bakayýn …..!”
baþladý yalvarmaya a(ð)lamaya
“-valla demedim, billa demedim”
basarsýn buna köteði
yer mi(si)n, yeme(z) mi(si)n
aðalayalak savýþdýrývýdým”
falan filan












“-adam yanýna almýþ oðlannarýný,
damatlarýný
anam bi gocaðarý
basmýþ bizim damý
gayýnbobam arada galdý
“bana kim derler biliyonmu
ben adamýn anasýný-avradýný …
tamam Memeda(ða) sen haklýsýn” dedim
Alla(hý)n onarcaðý
ertesi ðün Günsüzün Altýnda
hapahap , annac-annaca gelividik bununa(n)
“eee Memeda(ða) de bakalým
kim derlerdi sana”
“tamam yavrým Sadýllahým
sen haklýsýn valla billa
gurul meselemesi oldu”
!!
“-beni nasý it yerine godun
Gayýnbobamýn yanda”
“-cahýllýk o(ð)lum valla-billa”
“-hinci bi cahýllýk da ben edeyin mi ha!”
…!!?

adam her goldan saldýrýya geçiyo
emme yalan emme essah
emme takdik emme ne”
“-yoð ülen
adamýn tabiyatý bu”

“-bi de Sadýllaha ðöre;
her elde oyunun guralý deðiþir
mesela onun iþine geliyosa
“-olmaz ona dokandýn
ille o pulu oynaycan” der
hemen ertesi el kendi oynadýðý oyunu
deðiþdirmekte teretdüt etmez

“-vay beyefendi vay
anan güzel mi,
ben sana þaka etdiydim”
ya da
“-öyle bi gural varýsa oynatmasaydýn”

“-sen onu isdermezsen altý kapýya al,
o yedi atar çýkar
hatta yedi gapýya aldýysan
altý yüzlü zarýnan sekiz atar gaçar
“senin orasý gapýlý deðilidi”
nutgun dutulu valla-billa”


“-yaa abey nasý oldu bu” desen
seninen sanký alay eder
“-senin altýevi gapalý deðili di ki
sen ne zaman kaç atdýnda
gapadýn orayý” der
isdediðin gadar geriye dooru
atýlan zarlarý
oynanan pullarý say
dinledemezsin
neyi, nassý, kime annadacan
kýrk þahit bulsan
o dediðim-dedik der
sekiz atmýþ gibi devam eder
sen mars etmiþsindir
“-yok ben pul aldýydým” der
marsýný yer

olmadý bi tezvir idd(i)a dutduru
yok öyleydi, yok böyleydi
adam akýllý, gafaný gazana çeviri
sen þunu atdýn, ben bunu atdým
sen bakarsýn artýk olcaa-molcaa yok
“-get nalet osun” deyip
tavlayý gapatsan olmaycak

gavga etmeye gaksan musafir bi yandan
öte yandan valla el adama güler
“-get nalet ossun” der
bu oyun, bu izdirap bitsin deye atý-atývýrýsýn
onun sayýsý beþ oldu deye sevinelek
tavlayý gapatmaya gakarsýn
herif bu sefte de “-aða bura(sý) köy yeri
burda tavla yedi de biter” der
devam eder


















hani Yahudi ö(ð)luna tecaretin sýrrýný
“-olum salamon, satýcý ne fiyet isderse
sen yarýsýný
teklif et” demiþ de

salamon ayakkabý almaya ðedince
söz temsili adam “-on lira” dediyse
seninki “-beþ lira” demiþ
bir üç beþ adam býkýp
“-ðet nalet osun al bedava
emme gözünü seveyin bi ðet” demiþ de
salamon “-yok olmaz” demiþ
adam “-n’oldu len”
salamon “-iki dene verecen”
demiþ ya
o hesap

en acýsý da;
bana hiç sekiz gelmedi demek anlamýna
“-zar bana gülmedi ðetti
böðün ballýydýn valla” d(iy)ecek ossan
“-yok oðlum ben bu oyunu bilirin” der

hatta arkadaþlarýnýn “yenemediklerini
buna alýp geldi”klerini
sayý bile vermeden nasý(l) yendiðini
gerneþe-gerneþe
balllandýra ballandýra
sanký üçüncü beþ yýllýk galkýnma pilanýný anladan
Devlet Pilanlama Teþgilatý baþganý gibi anladýr gari.

“-bizim oðlan bunun meramýný anlamýþ
oda onculayýn atdýðýný deði(l) de
istediðini oynayoru
etrafýnada yardakçýlarýný toplamýþ
tabi hepiciði Sadýllah’dan kuyruk acýsý çekiyoru

bizim oðlanýn iþine hanký zar yarayosa
bizim oðlan ne oynarsa
“-oooooo pravvo”
seniki üsdüne-üslük
bi de gele atmayo mu
güplere biniyo
baþlayo söðüp-saymaya ga(y)ri
dinsizin hak(k)ýndan imansýz geli






seninki atamadýkça çilleden çýkýyo
“-zar dutma ”
“-dutmadan mý atacaz amca”
“-dýþardan at arkadaþ”
“-Allah Allah, al iþde atýyon
gene düþeþ”
“-elini tavlanýn içine sokma
garþýya çarpdýrt”
“-sana mübah da bize günah mý yani”
“-eciðine-cücüðüne bakma”
bizim oðlan da
“-yoð amca ben bu oyunu bilirin” dememiþ mi
“-valla herkeþ yenemediðini bana getiri!”

“-valla sen benim oðlanýn
garþýsýnda hiþ oynayamazsýn
Erdal’da, Türkay’da
tavlayyý çok iyi bili
hep sýtýraciynen oynarlar,
hep hesap-kitapla
ama Bayramýna oynamazlar
bizim Bayram’da senin gibi
zar dutmadan oynayamaz”

“-amca ben Bayram abeyi de yendim
seni damatlarýný da yeneceðimden eminim
ben de bu tavlayý eyi bilirin
benim taktiðim de bu! hep ýrakibimi
kendi silahýynan yenerin
…
ömrüne bereket bu mubareði
dayým Goca Durmuþ da
eyi oynarýmýþýmýþ
emme hacý olduktan sonura
bu mubareði “gumara giriyo
caiz deði” deye;
bi ta eline almamýþ

bana nasihatý var hatda
duþmanýyýn sila(hý)ný kuþan
yolunu-yordamýný gullan
ademoðlundan gorkma”
deye







kendi dedikleyin iþin aslý;
bizim o(ð)lan da Sadýllahýn talebesi
valla o da ondan geri ðalmaz
Þanal’a bi türlü diþ geçiremeyo
biðün baksayký
Þanal bunu gayfada bekleyip duruymuþ

Þanal’a
“-gel bakalým epap gel yau,
gelmiþ-geþmiþ ossun,….
olur bakalým be!
olur bunnar bakalým sen canýný sýkma
iki ðün sonura unudulur ðeder
yani yannýþ anlama da
senin ðibi kültürlü adama
nas(ih)at vermek deði de
aman deyen çoluk-çocuðuna da
eza-cefa etme Bizimoðlan”

Þanal guya kayfada buna yenildiðinden
bahsediyo sanýyomuþ
“-olur bizim o(ð)lan olur,
olmuþ-gelmiþ geþmiþ
sen hinci olcaklara bak
biladerim,
sýrala bakalým gara pullarý”
deyomuþ

o devam ediyomuþ
“-cahillik iþde
bi avýþ köyde neyi paylaþamayorular
gel de anna”
“-noldu abey yau”
“-demek senin kayýnna
nefes darlýðý çekiyomuþ ha”

“-nolmuþ bizim gayýnnaya yau”
“-vaa! sen duymadýn mýydý”
“-nolmuþ bizim gayýnnaya yau”
“-neyise boþ ver, yumbarla,
þeþ-i yek
sidikliðini ba(ð)ladým,
!
at bakalým”
“-nolmuþ bizim gayýnnaya yau”
“-ananýna gavga ederkene ........”
“-anamýna neye gavga etmiþler yau”
“-at hadi at,
gene gele
þunu da al bakalým eline”


“-ne gavgasý abey”
“-senin haným harmana yardým uçun köydeymiþ ya”
“-hýý ee??”
“-yengeynen anan çekiþmiþler mi ne de”
“-ee...”
“-senin gayýn peder de
anana söylenmiþ haral,
söðmüþ filen iþde
birini üçe go bakalým”
“-ee”
“-al bunu da eline, hadi at bakalým
“-…..”
“-at hadi at yau”
“-ee”
“-anan da eve gelince diþi mi kitlenmiþ ne
atýlmýþ ðetmiþ”
“-……”
“-yuvarla bakalým”
“-ee”
“-birini go bakalým”
“-boban da
basgýna varmýþ Sedetlere”
“-ee”
“-zar dutma arkadaþ”
“-len valla bu bobam yaa”
“-yumbarla kemikleri”
“-….”
“-o garýcaðz da
go hadi bakalým ötekini de
bobaný elinde zopayýnan file ðörünce
hadi birini çýk bakalým
açtýn mý demek..”
“-eee n’olmuþ yau”
“-o ara da da senin bobalýk gelmemiþ mi”
“-epap iki düþeþ atamazsan mars olu(r)sun;
..
Alla(hý)n onarcað iþde
…..
bereket versin
…
þans iþde köye taksi gelmesi deði mi
acile etiþdirmiþler
…..”
“-n’olmuþ yau”
“-düþeþ at düþeþ”
….
“-iki bir bile alýý epap”
“-ee”
“-üçüncü mars asdaným”
“-ee”
“-ne ee”
“-anlatsana yau.. …. n’olmuþ”
“-hadi geþmiþ olsun dayoðlu”

“-n’olmuþ yau”
“-ney……. ne olmuþ yau”
“-yau bizim bobalýk”
“-………”
“-anam”
………
“-gayýnnam”
……
“-anam”
“-n’olmuþ onara?”
“-yau sen demikden beri deyodun ya haný”
“-ne deyon asdaným sen”

“-yau bizinkinner”
“-n’olmuþ sizinkinnere”
“-yau demikden beri”
“-yani mesela”
“……….?”
“-yoð asdaným öyle biþiy”
“-yau...”
“-bak asdaným ben bu gayfenin
bunca yýllýk horuzuyun,
geçen gün de
hemi bizim o(ð)laný
çoluk-çocunun yan(ýn)da yenmiþsin
hemi de köyde bobama deyvimiþsin
bi da olmasýn
okey mi goçum
duymayan

valla billa köküne kiprit çalývýrýn
o anayýn kaküllerini
gelep-gelep yoldurun
bundan sonura “epap”,
“bizim olan, mizim olan” yok
…….
“-abeyy” deycen
izinimi almadan
gayfanýn eþiðinden mayýl-mayýl bakacan
Manolya Gýraatanasý’nýn
gapýsýna gelip bekleycen
ordaysam mesele yok
bi temenna çekecen
“eyvallah”





yoðusam
iþde dananýn guyruu orda gopuyo,
aðþama ðadar bekler misin
yoðusa dabannarý yaðladýðýn ðibi
benim eve ðadar gelcen
varýsam “-okey goçum” decen

yooo evde de yoðusam
gerþi onun golayý var
seni madýr etmen
peþ-peþ yengene izin kaadýný býrakýrýn
ne de olsa bobayýn hatýrý var
elimizde böyüdün sayýlýsýn
üsdünde eme(ði)miz var

“-yok yaa,
neyde bilcen lenn”
“-bak goçum,
bak asdaným
sen sen ol dikguyruklug etme
dök eteðindeki daþlarý
öykeynen gakan zaralýnan oturu”

“-neyde bilcen len”
“-bak asdaným hinci altýnda
külüsdür bi hacýmurat var de(ðil) mi
Allah gaza-bela vermesin
emme sen biðün köye gediyokan
ben hu tilafonun gulaðýný gývratsam da

“-aloo sayýn mýhtarým
ben Bülbül candarma ðaraðol gomutanýyýn
iþde hu pilakalý tomafil gaza yapmýþ” desem
bana kim suval sorar
anan düðünlerinde tef çaldýðý
cemi-cümle köylüyü
toplayýp da gölün etrafýný dolaþývýmaz mý”

“-ben de sana köye getçemi deyvimen”
“-len olum deyvimene ne nüzum var
sen köye mezbur hafta sonu getçen
gayfada yoðusan evdesindir

çoluk-çocu buraðýpda getçek deðisin
evin telefonu cövap vermeyosa
bil ki yola çýkmýþsýndýr demekdir
ondan basit ne var”
“-bazara ðetdiysem”
“-len asdaným alt tarafý bitlinin tekisin
haralda aðþama ðadar bazar bazarlacak deðisin
sen onu-bunu boþ ver..

ðözelliðine elimi öp “abey” de
sen beninen aþýk atamazsýn”
“-haklýsýn abey”
“ha! þöyle
….
imana gel kafir”
“-anam avradým osun ceyar senin yanýnda
halt etmiþ”

“-efendim”
“-haklýsýn abey”
“-ha! þöyle goçum”
.!
“-gel asdaným,
a(ð)ar olda molla desinner
iþde böyle
ne þiþ yansýn ne kebap
sen netçen elin üç o(ð)laklý beþ geçisini

“-anam avradým olsun ceyar bile
zolda zýfýr galý senin yanýnda
birinin guyruðu geþmeye görsün eline
ýrahmet okutdurusun
Ermaný Mezalýmýna”

“-…………….goçum heyy”
“-tamam abey”

“-gel hinci oynayalým”
“-galsýn”

















DÝPNOTLAR
aðýr ganlý : gereðinden çok yavaþ, cansýz, sakin
gatliken: katiyen, mutlaka
mesmur: düzenli, gereðine uygun
sünger: sapan taþý
analýk: üvey ana
ama kayýn valideye de damat tarafýndan analýk diye hitap edilir..
(bobalýk; babalýk: kayýnpeder)
aleyhimde
hapahap: beklenmedik anda burun buruna gelmek, karþýlaþmak
yardakçý : körü körüne inatla birini savunan, önde tutan
zar tutmak: istenilen sayýyý getirmek için hileli atmak, örneðin 2 ve 5’i yanlara alarak atýldýðýnda 6-1 veya 3-4 gibi avantajlý zarlarýn gelme ihtimali artýrýlýr
demin / demikden: az önce, hemen biraz önce




Yarýn "Kahve"
Sosyal Medyada Paylaşın: