Arif bir hayata marifet malzemeleri - 1 -
tacettinfidan

Arif bir hayata marifet malzemeleri - 1 -

�ns�z/Bildiri:
Arif bir hayata �ifreli baz� marifet malzemeleri sunuyorum. Bizde pek bilinmeyen, 17. As�rda ya�am�� olan, Avrupal� anonim bir dervi�in vecizelerini, (t�m say�s� ��y�z) �� ayr� k�s�mda, burada dilimize derlemeli bir �ekilde terc�me ettim.
Varsa herhangi bir hata, t�vbeler olsun, affola.

Birinci K�s�m (1 - 100)

1)
Bu d�nyada marifet gerek yol almak i�in
Bazen bin bilge yeti�mez bir ak�ll� adam olmak i�in
Bug�n bir devlet bile yetmez bir derman bulmak i�in
Her �eyin bir do�rusu, bir e�risi, buhran� ve zirvesi var

2)
Her birimizde bir �teki ikiz var, mahzundur yok ise yetenek
Zek� yetmiyor, eksik ise �zyap�da hususiyet ve kabiliyet
Zengin olsun, fakir olsun, hayat maskaral�kt�r ��r�kse bizde i� devlet
�ahs�na m�nhas�r bir kimse olmak i�in,
zek�ya ahl�k elzem, buna herkesin tabii ihtiyac� var

3)
E�er hayran�n �imdi �ok ise,
sanma ki bu tuhafiye hi� t�kenmez,
zira sen �ok ihtiyatl�s�n
Her �eyi oldu�u gibi nakledersen,
sanma ki bu takdire �ayan faaliyet
sana olan h�rmeti bitirmez,
zira sen tedbirlisin
Ya hikmetin bir �teki ikizi gizem ise?
Bil ki gizemin de dostu boldur;
o zaman, derler ki sen de yeteri kadar esrarl�s�n
Arada bir her �eye biraz ketumiyet katarsan,
demek ki sende bir miktar muallak hikmet var

4)
Derler ki, y�ce b�y�kl��n esrard�r en yeg�ne gayesi
Ecellide belki ecelsizin budur ispat� ve tecellisi (?)
Her birimiz bildi�imiz kadar�z,
Belki O�nun teknesi en zekimizdedir
T�vbe! Bilgisiz insan k�re gibidir, ama ��ks�z:
Bilgi ise; belki O’nun G�z�, G�c� ve G�vdesidir
Yaln�z, bilgide cesaret eksik ise, o �ah�sta verimsizlik var

5)
S�slenen y�rek de�il,
candan seven g�n�l y�ce sahibe caziptir denir
Pohpohlanmak istemez,
zira akl�selim insan, kendini arat�r
Minnetk�rl�k aramaz,
zira ihtiya� hissi ve umut uyand�rm��t�r
��nk�, minnetk�rl��n hat�ras� ge�ici,
umudun ise kal�c�d�r
�yle ki, nezaket ve iltifattan ele ge�en az,
itimattan kazan�lan �oktur
Derler ya,
�susak suyunu i�tikten sonra kuyuya k�� evirir!�
Yani, menfaat ve ihtiya� sa�lan�nca,
h�rmet, kabal�kla takke de�i�ir
Tatmin seviyesini tamamen doldurmadan,
umudu hep canl� tutmal�
Velhas�l, daha y�ksek mertebelerdekiler
hep sana ihtiya� duymal�
Ama bu his bir nevi k�leli�e d�nmemeli,
ketumiyetin haddini bilmekte fayda var
�htiya� hissi vas�tas�yla �mit canland�rmakta
herkese her zaman ebedi haber var

6)
Bu d�nyada hatas�z hi� bir canl� yoktur,
zira m�kemmellik tek Mevlaya aittir
Her g�n ve her an �ahs�m�z geli�mekte;
ama esas ruh gayemiz O�na ait
Varl�k sebebimizin zirvesine yakla��rken,
en iyi faziletlerimizin tamamlanmas�
yine hep Yaradana ait
Muvaffakiyetlerimiz,
iffet tad�n� ald��m�z�n i�aretleridir;
berrak d��nce halimiz ise
vicdan rahatl��m�za delalet eder,
ve yarg�lar�m�zdaki olgunlu�umuz ile
irademizin sa�laml�� sadece O�na ait
Herkesin varl�� tamamlanamaz,
zira �biraz� eksikli�in arzuhalini ispat eder,
Oysa, baz�lar�m�z hayat aleminde �ok ge� pi�eriz
Keza, tamamlanmakta olan bir insan�n dilinden hikmet akar,
o her �eyde basiretlidir,
ve sadece basiretlilerin bilinen �evresine kabul edilir;
hatta onlar onu arar
Bu adam en y�ksek zirvededir ve
galiba bu durumda Rahmetullaha ait bir icra var

7)
Muzafferiyet nefret uyand�r�r
Senden �st�nleri ma�lup etmek
hem budalal�k hem de mahvedicidir
�st�nl�k taslamak ise
�ok fena ve tiksindirici bir haldir
Hele hele �st�nlere �st�nl�k taslarsan
�htiyat b�yle bir ay�b� �rtbas etmek i�in
yegane bir avantajd�r
Mesela, g�zellik ve yak��kl�l�k
ihmalkar giysiye pelerin �ekebilir
�ans�na ve iyi bir huy vakti
sana �ncelik tan�nabilir,
Ama zek� huzurunda buna kimse tenezz�l etmez,
hele hele senden �st�nlerin aras�nda
Zira zek� muhte�em insanlar�n muhitidir;
�yle ki, senin ay�b�n onlara isyan anlam� ta��r
Onlar soylu kimselerdir ve
en faziletli vas�flarda soylu olmay� arzu ederler
Geride kalmaya tahamm�lleri yoktur,
ama yard�ma amenna derler
Nasihati tesad�fen unuttuklar�n� kabul ederken
bulamad�klar� bir nesneye rehber oldu�u kabul edilmez
Bu mutlu inceli�i bize parlak y�ld�zlar m�jdeliyor
Y�ce Yaradan�n �ocuklar�d�r o y�ld�zlar
ve O�nun p�rlantalar� olduklar� halde,
O g�ne�e asla rekabet etmezler
B�ylece, demek ki, senden �st�nlerin nezdinde
zafer almaktan sak�nmakta epey fayda var

8)
Kuvvetli h�rs ve hevesli duygulardan ar�nmak
akl�m�z�n hakk� ve en y�ksek mertebesine eri�mektir
Bu tepe, bu y�kseklik,
bizleri ge�ici ve al�ak tahriklerden korur
Kendine hakim olmaktan daha iyi bir kural yoktur
Kendi tahriklerimize h�kmetmek h�r iradenin zaferidir
Heves duygular� tabiat�m�za �art k�ld�k�a,
y�ksek mertebe nafile;
��nk� en az� en y�kseklerde bulunand�r
Rezillikten kurtulman�n tek yolu bu;
tekrar itibar edilmenin en k�sa yolu ise,
yine bu tercihten ge�er
Nitekim, tahrik edici duygular�m�z�
kontrol etmekte
[azami] fazilet denecek alametler var

9)
Irmak, akt�� yerlerin do�as�nda
kirinden temizlenir
�nsan ise do�du�u yerin ikliminde
Baz� insanlar vatanlar�na
daha �ok bor�ludur
��nk�, onun sayesinde
doru�a eri�mi�lerdir
Ama hatas�z memleket yoktur
Rakipleri ya korkudan onu �ver
Ya da kabahat icat edip
azarlar ve tehdit eder
Becerinin zaferi
i�imizdeki ulusal hatalar� d�zeltmektir
Hatta, icab ederse saklamakt�r
�zebir �ahsiyet sahipli�i
itibar g�rd�k�e
Senden beklenenden
daha az zahmet beklenir
E�er, bir insanda ailevi, mevkisel, acemi
veya ge� ya�tan gelen zaafiyetler
birle�iyorsa
veya dikkatle kusurdan
korunulmuyorsa
Tahamm�l edilemez bir ucube
varl�k bulmu�tur!
Memleketin hatalar�ndan kendini temizlemekte
yarar var

10)
Belki talih ve �n,
ya dost ya da akrabad�r
Biri maymun i�tahl� ise,
�teki daimi kal�r
Biri hasete,
�teki unutulmaya d��mand�r
U�ur arzulan�r,
ama desteklendi�i vakit
��hret kazan�l�r
�n, insan�n en iyi taraf�ndan
kaynaklan�r;
Ama her zaman devlerin
karde�i
ve hep a��r�
derecededir
Ya korkun� gaddarlar
ya da harika dehalar
yeti�tirir
K�smet hayati,
��hret takibidir
�kisini bir insanda
birle�tirmekte
marifet i�areti var

11)
Dostlu�u ve m�nasebetlerimizi
ilim okulu haline getirmeliyiz
K�lt�r, sohbet vas�tas�yla
iletilince
Dostluk,
��retmenlik
itibar�n� al�r
Zevk dolu sohbetler
ders verici bilgi ile s�slenir
Akl�selim insan,
de�i�ken zevklerden
ho�lanand�r
S�yledikleri dinlenir;
dinlediklerinden
ders al�r
Bizi biribirimize �eken �ey
genelde kendi menfaatimizdir
Ama, en y�ksek mertebedekilerden
Bilgeler bilginleri
kibir mabetleri
olduklar�ndan de�il,
�yilik ve g�zelli�in
ibadethanesi
sayd�klar� i�in ararlar
Zira onlarda d�nyevi
hikmet ve itimat
yer bulmu�tur
Sadece Y�ce G�nl�n k�hinleri
olduklar�ndan de�il;
Verdikleri �rneklerden
ve hareketlerden
bile de�il;
�evrelerinde toplanan hikmetli insanlar�n
sayesinde
k�ymet al�rlar
Yani, sana ders verecek ki�ilerle
ili�ki kurmakta epey fayda var

12)
Maddiyet ve emek:
Tabiat ve maharet;
H�nersiz ne g�zellik s�sl�
ne de fazilet tahamm�ll�d�r
H�ner �erre deva bulur,
iyili�e ilave olur sevap katar
Tabiat, bize en iyisini
vermi� ama, �ok seyrek vermi�,
Yard�m i�in maharete
m�racaat
etmek gerekiyor
Aksi takdirde
en iyi yarat�k k�lt�rs�z,
Terbiye edilmeyen
faziletlerin yar�s� ise n�mevcuttur
Yapma da olsa,
e�itimden mahrum bir ki�i cilas�zd�r
��nk�, her nevi faziletin
biraz olsun cilaya ihtiyac� var

13)
�nsan hayat�
bedhahl�k ile yap�lan
muharebenin alan�d�r
Zek� ve ariflik, yani feraset,
niyetin izlemsel de�i�imiyle d�v��r
Etti�i tehdidi yerine getirmez;
stratejik hedefi sadece ikazd�r
H�ner ile havalan�r
ve umulmad�k y�ne saplan�r
Her zaman av faaliyetini gizli tutar
Rakibinin dikkatini almak i�in
bir sebep g�sterir
Ama ans�z�n d�ner,
ve beklenilmeyen �eyin vas�tas�yla
fetheder
Keskin zek� tetikte
durumu �nceden tahmin edebilmi�se,
Tuzak kurup pusuda bekler
Her an rakibin
ifade etti�i sahte �eyin kar��t�n� sezer
Yan�ltma hareketlerini
ve hilelerini yak�ndan tan�r
�lk d�rt�ye g�ya ba� e�er,
ikinci hatta ��nc�ye bile katlan�r
Feraset art�k y�kseklere ��km��t�r
�nceden umdu�u desiseyi g�r�nce,
aldatmaya �al��r
Hilenin hilesini de�i�tirmek i�in
oyun taktiklerini de�i�tirir
Hile yapmadan hileyi doland�r�r durur
Ve hileyi d�r�stl�k vas�tas� ile aldat�r
Fakat, rakip zek�,
daimi f�rsat kollamaktad�r
Ayd�nl�ktan sa�an karanl�� ke�fetmi�
ve tetiktedir
��, mahir oldu�u kadar basit
ama gizlidir
B�ylece, oldu�u gibi g�r�nen riyas�zl�kt�r ve
Dev zehirli y�lan�n hilelerine kar�� tek �aredir
Ama Rahmetullah g�ne�inin ��k oklar�n�n himayesinde
�eytan ile daimi sava�tad�r
Bazen ikincil fikire,
bazen ilk itkiye uymakta h�nerliye galibe var

14)
Her zaman �zdek, yani t�z, esas�na yetmez
�linek, yani rastlant� gerekmektedir;
K�t� tav�r ve k�t� terbiye her �eyi bozar:
�zellikle, uslamlamay�, yani ak�ll� ve
muhakemeli bir �ekilde d��nmeyi;
�lavesinde, hakkaniyet, do�ruluk ve adaletimiz
Terbiyeli ise, her �eyi sa�lar:
Yok, hay�r, olmaz cevab�n� bile telleyip pullar,
Hakikati, sadakati, samimiyeti tatland�r�r,
�htiyarl��a bile, ananevi bir g�zellik vasf� ekler!
Yapma tarz�n�n, yani �nas�l� ve �ne surette�
y�nteminin kocaman bir rol� vard�r ili�kilerimizde
G�zel tav�r hi� �akt�rmadan �efkat sahibi olur
Davran��m�zda hassasiyet ve zariflik
hayat�m�za ne�e ve sevin� katar
Y�z�m�zdeki latif ifade ise
En zor durumlarda yard�mda bulunur
�z ve sahiden, yani i�ten iyi olmak g�zeldir tabi
Ama bunu y�ze vurup g�steremezsek, demek ki o c�zde bir hata var

15)
G��l� insanlar�n ayr�cal�klar�,
kabiliyetleri ve hayati ruhsatlar�
Ak�l sahibi kimseleri,
yani idrak galiplerini
�evrelerinde tutmakt�r
Zira bunlar, onlar� her t�r
cehalet korkusundan kurtar�r;
En zor tart��ma noktalar�nda
kayg�lar�n� g�der
Az bulunur niceliktir
hikmetli kimselerden
ihsan faydas� elde etmek
Ama bir h�k�mdar�
ihtiyaca k�le etmenin
gaddar kaprisinden sak�narak
Al��lm��n d��nda,
orijinal bir �st�nl�k
ve y�celiktir bu
Hayat�n bize ba��lad��
en g�zel bah�i�lerden biri ise �udur:
Ustal�klar�yla bize hizmet eden ama tabiiyeten
�stad�m�z, amirimiz olan kimseleri ba� tac� etmek.
Ya�am k��c�kt�r,
ama bilgi �ok b�y�k:
Ger�ek hayat yoktur bilgisiz hayatta
Ne kadar harika bir kurnazl�kt�r
�u ders almadan ��renmek!
�ok miktarda elde etmek
�ok ki�inin vas�tas�yla ...
Ve tamamen bunlar�n sayesinde
ula�abilmek bilgeli�e!
Nitekim, s�z sahibi
oluruz heyet �emberlerinde -
Hem de �o�unlu�un nam�na!
Bir o kadar da bilge
senin tavsiyelerini
dillendirir
K�hinlik ��hreti elde edersin
ger�i �tekinin eme�iyle
Ve bu candan el�i hizmet�ilerin
en iyi kitaplar� s�zge�ten
ge�irir
Dirayet,
yani hikmetin en m�kemmel �rne�ine hizmet ederler
Velhas�l, bilgeleri hizmete alamayanlar,
hi� olmazsa onlar� dost edinmelidir
Diyece�im, senin can ku�lar�n�n
hizmet el�iliklerini sa�lamakta
hikmet ilmine
hizmet var

16)
Bilgi ve iyi niyet
birlikte daimi ba�ar�n�n teminat�d�r
Bitirim ak�l sahibi bir kimse
fena bir iradeye nik�hl� ise, vay haline!
O adam, o canavar, tam do�aya ayk�r� bir hadisedir
K�t� bir irade, yani isten�, her �eyi zehirler
Bilgi ona yard�m ettik�e,
harabiyet kesin ama incelikle ve sessizce
Bu berbat y�ksekli�in tepesi u�urumdur
Oraya ��kanlar hel�k olur
Bilgi var ama duyu noksan ise
ahmakl�k �iftle�mi�tir
Bilgi ile iyi niyet evlendirilince
Ver yans�n - d�mbelek ile kemen�e!
O �ifte hayat boyu d��n dernek var

17)
Hep ayn� yolda y�r�me
Geli� gidi�ini biraz de�i�tir
Bu rakibin dikkatini da��t�r
Her zaman ilk g�d�ye uyma
Bu birbirine benzer ayn�l��
�ok ge�meden rakibin sezer
Ve tahmin vas�tas� ile
Senin tertibini k�stekler
Kanatta d�z u�an ku�u vurmak kolay
Ama sa�a sola d�n�p b�k�leni indirmek,
o kadar kolay de�il
Keza, hep sadece ikincil fikere de g�venme
�kinci defa tefrik edilebilir
Rakip hep n�bettedir
Onu atlatmak i�in �ok ustal�k gerekir
Kumarbaz, rakibinin umaca�� veya
onun istedi�i oyunu tekrar ve aynen asla oynamaz
Bazen yerine g�re
alma��k usulde hareket etmekte yarar var

18)
Kabiliyet tecr�benin;
tatbik ise kabiliyetin
eseridir
�kisi bir arada olmad�k�a,
ula��lmaz
y�ksek zirveye
S�radanl�k,
tecr�beden �ok �ey ele ge�irir
Oysa, �st�nl�k onsuz k�s�r kal�r
Denir ki: �tibar�n �creti �al��makt�r
Fiyat� d��k olan bir �eyin
de�eride �yle san�l�r
En y�ksek mevkilerde bile
bazen daha da �ok aranan �ey tecr�bedir
Oysa h�ner,
orada bazen daha da nadir bulunur
En b�y�k i�lerde
ne az ne �ok olan �eyin tercihi
En k��k mevkide
en b�y�k i�lerin faaliyeti
Tabi, bunlar c�mert bir zek�n�n mazereti
say�l�r
Ger�i, en y�kseklerin aras�nda parlamak
m�tevazide olsan,
s�radan bir yerde durmak ile uygulanmaz
Hayatta tecr�be kabiliyetin m�h�r�d�r
Tabiat ve maharet elzem,
her ikisinin e�li�e
ve birli�e
ihtiyac� var

19)
Adet olmu� gibi ��hretlilere
bir nevi u�ursuzluk
ama �nl� olduktan sonra
Onlardan umulan�
tamamen
yerine getiremediklerinden
Hakikat hi� bir zaman hayale uymaz ki
Kusursuz hayaller kurmak kolay
Ama ger�ekle�tirmek kolay de�il
Hayal �mitle e�lendirilebilir
Ama her �ey yavrudan �ok daha b�y�k
Ne kadar b�y�k veya k��k olursa olsun, fazilet
yeti�emiyor t�m beklediklerimize
Haddini a�an umursamalar�m�z
Bizi h�srana u�rat�nca
Hayal k�r�kl�� yer de�i�ir hayranl�kla
�mit tahrif edebilir hakikati
B�rak muhaf�zl�k yaps�n sana h�ner
Bir ka� te�ebb�s ba�lang��ta yeterli
Vaadin amac�n� g�stermeden tahrik etmek hevesi
ve mera��
Hakikatin daha �ok bask�n ��kmas�
gayene �ok daha iyidir
d��n�lm��ten bile daha ziyade
Hay�rs�zlara bah�i� olamaz bu kural
Ama onlarada avantajd�r buysa abart�
Ama yenilirler ortada alk��lara
Harabiyet, bir an san�l�r ki �ekilebilir
Abart�lm�� beklenti uyand�rmakta hata var

20)
Az bulunur ki�ilerin itimad�d�r kendi ya�lar�
Ama herkes hak etti�i ya�� bulamaz
Buldu�u vakit ise tam k�ymetini bilmeyebilir
Baz�lar�n�n de�eri b�rak�lm��t�r daha iyi bir devire
Her �e�it iyilik her zaman bulamaz muvaffakiyet
Her �eyin vard�r bir zaman� ve bir d�nemi
Faziletler bile uyruk alt�ndad�r modaya ve uyduya
Ama hikmet sahibinin en yeg�ne avantaj� ecelsizliktir!
E�er bu devir onun de�ilse, �teki �a�lar onun olacakt�r
Bin de�il, bir devrin adam� olmakta bile hay�r var

21)
Kurallar
mevcut
�ansl�l��a
Der ki Arifler:
’Her �ey ba��ml�
de�il f�rsata’
Muavenet
yard�m edebilir,
ama vas�tas�d�r umursama
Olur baz�lar� teredd�ts�z tatmin
ve kap�s�na var�nca �ansl�
ihtimali talihin
orada beklerler
Beklerler ki a��ls�n
Oysa di�erleri,
biraz daha u�urludur
En �nce s��rarlar ortaya,
kurnazca olsa da, vas�talar� cesarettir
Adeta, bir talih mele�ine eri�irler
Ve onun l�tfunu kazan�rlar
Sanki bir kanad�na
binmi�lerdir meziyetin
�stelik,
sanki bu niteli�in
yi�itli�indedirler
Ger�i, ger�ek felsefede
yoktur ba�ka bir hakem
bir �eyin i� y�z�n� kavramakta,
yani hariciyesinde
faziletin ve vukufun
U�ursuzluk olabilir,
ama u�ur
yoktur, yoksa hikmet!
Demek ki, �ansl�l��n bile bir sanat�,
yani marifeti var

22)
Kim ise �rfanl�,
zevkle ve zekice
ku�an�r �limlik
silah�n�
ve hazinesinde
bulunur i�e yarar
g�nl�k bilgiler
Acemi s�z etmez,
olup bitene
yarg�s� ustacad�r
Her an cebinde
bulunur haz�r cevap
Ve her an
y�z�ndedir usul
Ve her an y�ce g�n�ll�d�r
kendi hareketi
Ama her �eyi ciddiyete
koymaz,
zira epey ��reti
icra etmi�tir a��z tad�nda
ve lezzetli �akalarda
Hadiye bilgi yard�mc�s�d�r
Bazen bu, yetkin sanattan
bile, daha iyidir
e�er dayan�rsa yeterli sanata!
tabi ikramc�,
yani m�krim,
ve y�ksek ��mull�
h�r fikirli iseler
�rfan sahibi bir kimsenin
ald�� ni�an�n
hedefinde hikmet var

23)
Zaruri �artlar� bellidir olgunlu�un
�ok azd�r ancak, bir noktada zaafiyetsizi
Bazen bedenseldir
Bazen ise ruhi ve manevi
Ki b�ylece bir olas� hata ��mart�l�r,
Ve varsay�l�r her bir derde deva
Zira adam keskindir
San�r ki, topyek�n y�kselmi�tir makam�nda
ve yok der, g�rmez herhangi bir �ey noksan
Ne desek? G�rmez ki, bir noksan ta �teki noksan�!
Tek bir bulut gizleyebilir t�m g�ne�i!
Aynen b�yledir itibar�m�z
O da yamal�d�r
Ve buluverir o yamay� k�t� irade
Ve s�rekli bir �ekilde d��er takibine
Bu durumda en h�nerli beceri
de�i�tirmektir bu tahvili
Nas�l m�? s�sleyerek!
B�yle yapm��t�r eskiden ��hretliler
Krallar�n noksan�na s�s, cevher olmu� defne
Demek ki, pir�pak olu�ta her hatal�ya bir �are var

24)
Hayal g�c�n�,
yani muhayyileyi,
hep �ek kontrole
Bazen onu d�zelt,
Ama bazen ona yard�m et,
yani getir muavenet
Bu bize tamam�yla
�ok �nemlidir
Ve akl�m�z� y�neltir
en muayyen do�ruya
Hayal zulmedebilir
Sade seyirde
olmayabilir -
kendi kendine tatmin
Zira etkileyip h�kmetmek
ister hayata
Netice? O hayat, ya mutludur
ya da s�k�c�,
yani k�lfetli...
o divane muhayyilenin
do�rultu ve amac�nda
Bizi ya ho�nut ya darg�n eder kendimizle
Baz�m�za arma�an�
hep hareket cezas�d�r
Ve k�rba�la d�ver,
ecelli enayili�imizi
Di�erlerimize ise, vaadi
mutluluktur
ama macera dolu
ve ne�eli sabuklamalarda
B�t�n bunlar� yapabilir
e�er bizde noksan ise tutum
yani becerikli...
bir nevi kendine kendini kontrol
Ancak bu nitelik
onu tutabilir h�km�nde
Demek ki, hayal g�c�ne boyun e�dirmekte fayda var

25)
Bir zamanlar sanal de�erindeydi
muhavereler
�imdi art�k bunlar k�fi de�il,
yetmiyor
Hissetmeliyiz
z�mni i�areti
Bilhassa, tacizden vazge�irmek
i�in kendimizi
Zira rahat�a
kendisi anlamayan
bir ki�i
ba�kalar�na
kolayl�kla kendini anlatamaz
�teki tarafta, mevcuttur
sa�ma g�n�l ilahiyat��lar�
ve y�re�in kaplan niyetlileri
Ama bizleri en �ok ilgilendiren
ger�ekler
Ancak yar�m yamalak
s�ylenebilir
Dikkat edersek tamam� gelir manan�n
Duyarsan bir �ey ki olumludur ve lehtedir
S�k�ca tut dizginlerini -
kendi safl��n�n,
Oysa, aleyhte ise
haydi k�heylan� mahmuzla!

26)
Ke�fet, bul her adam�n d��mesini
Bu sanat�d�r iradelerini s�rmek i�in harekete
Laz�m gelen ise, ustal�ktan daha �ok,
�neri, yani azimdedir
Her ki�iye
hangi noktada
ula�abilece�ini bilmelisin
Her iradede kendine �zg� bir d�rt� var,
alma��kt�r i�taha
Herkes bir �eye tap�n�r
Baz�s� ��hrete
Baz�s� menfaate
�o�u ise, zevke ve sefaya
Marifet,
bulmakt�r
onda bu putlar�
ki ma�a konsunlar oyunda
Herhangi bir adam�n esas d�rt� kayna��n� bulursan
Bulmu�sun demektir onun irade anahtar�n�
Temel hareke-i�tahlar�n� de�erlendir
En �stte de�il, en el�ak raf�ndad�r tabiiyetinin
Daha iyiden daha �oktur fena d�zenlenen yarad�l��lar
�lk �nce, tahmin et adama h�kmeden his ve hevesi
�ltifat veya rica bi�iminde hitap et ona bir c�mleyle
Harekete ge�ir i�bu te�vikle
B�ylece, pi�ti korsun irade h�rriyetine!
�nsan vidalar�na tornavida olmakta hikmet var

27)
Nicelik de�il, nitelikte
bar�n�r fazilet
Az bulunur ve nadidedir en iyisi
Ama a��r� miktarda d��r�verir de�erini
�nsanlar�n devi bile genellikle c�cedir
Baz�s� �nemser kitab�n kal�nl��n�
San�r ki, eti daha k�ymetli beyninden
Nicelik, kendi ba��na ba� kald�ramaz aleladeli�e
Umumiyetle budur dehalar�n talihsizli�i
Her yere yerle�me hevesinde hi�bir yerde kal�rlar
Niteli�in hediyesi en y�ksek tepedir
Y�kselir destan gibi ulvili�e -
Ulvilik meselelerinde
Niteli�i niceli�e
daha fazla tercihte hediye var

28)
Ho� de�il, tats�zd�r,
Ey y�ce arif
O huzursuzluk hissin,
icraat�n ho�nut
edince kalabal��
Ama, ya� �ekercesine
tezah�rat
yapanlar tatmin
edemez
anlay��l�y�
Ger�i bukalemunlar,
sade hayraniyetin nefesinde huzur bulurlar
Tam aksine dururlar
Mevla�n�n tatl� m�jdelerine
Bu de�ildir hususiyeti
y�ksek seviyeli zek�n�n
Kalabal��n merak�nda
aramaz s�kutu zevki
Zira, cehalet alt�st
edemez mucize ve kerameti
Pespaye divaneler
g�ya ba��bo� dola��rken
Hileyi
hep g�zalt�nda
tutar
tetikte
duran hikmetliler
Hi� bir surette adili�e
f�rsat vermemekte hikmet var

29)
D�r�st adam,
do�rulu�un
mezhebine
yap��m��t�r
Ve diren�li bir ama�la
Ne kalabal��n �ehvetli sevdas�
Ne de zalimin zulm�
onu ihlal ettiremez do�rudan
Kim olacak b�yle z�mr�d�ankan�n
denkser insaf�?
Ne kadar k�t imi� hayran�
d�r�stl��n!
Herkes onu metheder �ver
Dar durumda kal�ncaya kadar takibinde
tehlike an�nda ink�r eder
Ve kurnazl�kla durumu gizler
Umurunda de�ildir etti�i sava�
dostlukla, iktidarla, ve menfaatle
zira korkar
firardan
Dirayetli adam,
makul temyize
idrakl�d�r
��kmaz,
�stlerinin ve devlet iradesinin �n�ne
Ama, daimi sabit ve a��ks�zl�ler
onlarda riayetlidir ger�e�i gizlemeye
ve aksini bir nevi ihanet sayarlar
B�yle, hazinelerindedir
diren�
Ve miktar�
daha fazlad�r
ariflikten
Bu �e�itler,
hep bir k��esindedir
hakikatin
E�er bir f�rkay�
terkederseler
Maymun i�tahl�
olduklar�ndan de�il
Zira, di�erlerinin daha �nce
yapt�� ihaneti
sebep g�sterirler
ger�e�e
Do�ru adamda d�r�stl�k
ve insaf
vard�r

30)
Olmas�n
Kerih
Mesleklerle
hi�bir i�in
Ge�ici modalardan sak�n,
sahte bir �n
getirmez
sana �anl� itibar,
tam aksine
Nicedir
hayalperestlilerin
mezhepleri
Basiretliler
hepsini terketmeli
Hikmetlilerin
reddettikleri
tats�z �e�ni,
tuhaf a��z tad�
dar kalplere
s��d�r�lm�� a�k,
cimridir
B�yleleride
eri�ebilir nama, ��hrete ve sayg�ya
Lakin, alay ve istihza
konumunda
Kalbe
girmemi�tir
onlar�n itibar�
�htiyatl�
adam meslek
edinmez ilim ve irfan�
Yanda�lar�n� mahcup
kalacak i�lerde b�rakmaz
Bunlar� s�ralama�a
l�zum yok, �oktan belirli
Yayg�n ve umumi
hor g�r�
yeterince tek tek ay�rm��
Al�n teriyle kazan�lan
en k��k i�te bile
�an var

31)
�anss�zl�k
maskaral��n
cezas�d�r
genelde
Yoktur
ondan daha
bula��c�
hastal�k
payla�anlara
Katiyen, en ufak
k�t�l��e
a�ma
kap�y�
Daha b�y�kleri
s�v��abilir
ard�ndan
H�nerlilerin en h�nerlisi
s�n�rlar�n�
bilendir
Kay�pta
b�y��nden
sak�n,
ufa��yla
yetin
U�urluya
y�nelirken
u�ursuzdan
korunmakta
hikmet var

32)
Y�ksek ve g��l�lerin
ihti�am amac�
cana yak�n
iltifatk�rl�kt�r
Budur krallar�n
fetih kural�
kazanmak
i�in k�lli iyiniyeti
En b�y�k
avantajlar�d�r
onlar�n h�kimiyet
mevzilerinin
sunduk�a
di�erinden daha fazla
iyiliklerini
Edinir dosta
yak��r
i� g�denler dostlar�n�
Ama bir tarafa
b�rak�r
baz�s�
ho�sohbeti,
Bu zor
oldu�undan de�il,
belki k�t�
yarad��lar�ndand�r
Her �eyde bunlar
tam tersidir -
il�hi keremin
�yiniyetli
denilen itibara
ermekte kutsi rahmet
var

33)
Hayat derslerinin �nemli derslerinden biri esirgemek ise, bunlardan en

�nemlisi bunu �ahsi ve resmi alanda kendimize nas�l esirgemeyi

bilmektir. D��a dayal�, bize ili�kisiz, �e�itli meslekler var, ki daimi

zaman�m�z� harcar. Bizi al�kadar etmeyen i�lerle u�ra�mak nafiledir.

�htiyatl� adam�n ba�kalar�n�n i�lerine kar��mamas� yetmez, onlar�n onun

i�lerine kar��mas�na dikkat etmesi ve olas� zararlar�n� �nlemesi

gerekir. E�er bir insan kendini her �eye y�k�ml� g�r�yor, ama neticede

kendine olan mesuliyeti eksiltiyorsa, ne orada ne de buradad�r.

Dostlarla da b�yledir, yard�mlar� suistimal edilmemeli,

verebildiklerinden daha fazlas� beklenmemelidir. �frat�n hemen hemen

her �e�idi zaildir, �zellikle �ahsi ili�kilerde. Hikmetli itidal en

iyi tarzda herkesin iyiniyetini ve itibar�n� vikaye eder, yani korur.

Zira, bu vas�ta sayesinde kibarl��n ender nimetleri m��k�lpesent

nitelikte y�pran�p gitmez. B�ylelikle, kendi dehan�n �zg�rce se�ti�i

intihab� korur, kitaba ge�memi� huy tad� besleyen �rf ve �detlerine

kar�� g�nah i�lemezsin. Keza, bazen ileri gitmekte bazen geri

�ekilmekte hikmet var.

34)
En �nde gelen istidat atiyesi en g��l� vasf�m�z� ��renmektir. Bunu

yeti�tirip terbiye ettik�e gerisinin gelmesine muavenet etmi� oluruz.

Herkes herhangi bir hayat amac�nda ilerleyebilir. Tabi, e�er en

kuvvetli niteliklerinin ne oldu�unu bildikleri takdirde. Farket senin

�zel �ahsi kabiliyetlerini, ve dizginlerini eline al. Baz�m�zda yarg�

g�c� m�mtazd�r; baz�m�zda yi�itlik. �o�unluk ise, genellikle kendi

do�al istidad�na zorbal�k eder, ve neticede hi� bir �eyde �st�nl�k

kazanamaz. Hayal k�r�kl��na u�rad��m�z vakit, en derin hislerimizin

samimi olmayan iltifatlarda haybeye gitti�inin nedenlerini zaman bize

�ok ge� bildirir. En kudretli taraf�m�z� bilmekte h�kimiyet niteli�i

var.

35)
T�m maskaralar�n ak�beti ak�l noksanl��ndan d��t�kleri kederdendir.

Bir �eyin yar�s�n� bile g�remezler. Kendi kay�p ve kazan�lar�n�

g�remediklerinden, gayretleri buna g�re daha k�s�tl�d�r. Baz�s� az

ithal ettiklerini epey b�y�t�r oysa �ok zengin bir �eyden pek az gelir

sa�lar, yani durumu hep yanl�� bir terazide tartar. �o�u sa�duyular�n�

kaybetmez, zira kaybedecek bir �eyleri yoktur. Akla yak�n dikkat ile

g�zlenmesi gereken konular vard�r, bunlar akl�n en derin �ukurlar�nda

korunmal�d�r. Ak�ll� bir adam her �eyi en derinden d��n�r, ama bir

farkla, meselenin en �z�ne, en zoruna, en �ok e�ilir. Sand��ndan

daha fazla bir miktar olabilece�inin fark�ndad�r ve takdir eder. �yle

ki, onun kavray�� kapsam� anla��n yarg�lama evham�na kadar uzan�r.

D��nmek laz�m, ama en �nemli �eyi en �ok d��nmekte yarar var.

36)
Huyuna epey dikkat etmelisin. Seksen ya��nda doktor olmak isteyen

ki�i, ayn� ya�ta, yani vakti ge�tikten sonra erdemin kap�s�nda

m�r�ldanan bir hasta, bir g�nahk�r gibidir. Becerinin zirvesi, onu

beklerken bile, �ans�na nas�l rehberlik yapman gerekti�ini bilmekten

ge�er. Zira, en uygun anda kullanabilmek i�in, beklerken, ona yeti�en

bir �eyle u�ra�mak elzemdir. �ans bir f�rsatt�r ve kendine �zg� bir

vakit diliminden s�zer gider, ama �ark� hesaplanamaz, ad�mlar� ise

gayet d�zensizdir. K�smetin elveri�li ise, c�ret ve cesaretle at�l ve

ilerle, zira talih yi�ide m�ptel�d�r, ve belki di�il oldu�undan olsa

gerek ki, gen�lere daha �ok �zen verir. Fakat, e�er �ans�n iyi

gitmiyorsa, b�rak, yol ver ve geri �ekil, b�ylece �anss�zl�k y�ld�z�na

�ifte bereket sa�lamazs�n. Hayatta ileri ve geri giderken daima

�ans�n� iyice tartmakta hay�r var.

37)
�stihza, i�neleyici ve k��mseyicidir, ama insan ili�kilerinde en b�y�k

incelik noktas�na i�aret eder. Adam�n huyunu denemek i�in bazen envai

�e�it alaya tabi tutulur, ve bu vas�tayla �o�u kez kalbinin en ince ve

en delici mihengine ula��l�r. Ama, istihza �e�itlerinin en k�t�leri,

yani k�t� niyetle ve k�stah�a yap�lanlar�, k�skan�l�k zehirine bulanan

ve t�m hislerimizi zehirleyenlerdir. Bu beklenmeyen k�v�lc�mlar sevgi

ve sayg�y� tamamen yakar yok eder. Bunun en ufak bir kelimesiyle

vurulan bir ki�i, onun �st�nleriyle ve onun mertebesine eri�emeyen

ki�ilerden art�k sak�n�r ve uzak durur. Ra�bette sand�� bu k�t�

niyetli k�t� s�zden ruhen sars�lm��t�r. �te yandan, olumlu istihzalar,

insan itibar�n� teyit edip ona yard�mc� olmas� amac�nda yap�lanlard�r.

Ama, en ustal�kla g�nderilenler en ihtiyatl� bir �ekilde alg�lanmal�,

yani sa�g�r� �ng�r�y�, �ng�r� sa�g�r�y� destekleyebilmelidir.

Burada, �errin bilincinde olmak, adeta bu bilgi vas�tas�yla kendi

kendini korumak gibidir, ��nk� beklenen yani tahmin edilen bir mermi

her zaman hedefini �a��r�r. Hazne d�kkan�nda istihza eksik olmas�n,

ama nas�l t�ketilece�ine dair ihtiyatl� olmakta fayda var.

38)
Kazan�ta �ans�n� alt�st edecek tamah� dizginle. T�m ustalar b�yle

hareket eder. Ne zaman geri �ekilmek gerekti�ini bilmek en cesurca

yap�lan bir taarruz kadar de�erlidir. Eline yeterli miktarda kazan�

ge�timi, at cebine hepsini. Uzun vadeli talih hep ��phe uyand�rm��t�r,

ama kesintilisi daha emniyetli kalm�� ve daha de�i�ik bir lezzettedir,

mesela tatl�ya ek�i kat�nca, muvaffakiyet mayho� tad�n� al�r. Talih

ne kadar y�ksek bir birikime eri�irse, ziyan tehlikesi bir o kadar

yana��r. Aya��n bir kayarsa, b�t�n kazan�lar�n yerle bir olur. Bazen

servetin �ehvet ve arma�an� k�sa vadelidir. Zira servet, �o�unlukla

kaprisli, herkesi uzun vadeli ta��ma sabr� ise s�n�rl�d�r. Talihine

��kret, gelir vadesini ecelli hayat�n gibi de�erle, bunda en doyurucu

m�ddet zenginli�i var.

39)
Do�an�n t�m eserleri bir olgunla�ma noktas�na y�nlendirilmi�tir. Oraya

var�ncaya kadar de�erleri artar, ama nihayetinde al�al�p bozulur, yani

yozla��rlar. Vard�klar� yerde kendi de�erlerine herhangi bir ek katk�

gerektirmeyen �ok az sanat eseri bulunur. Her �eyin en lezzetlisi en

olgunla�m�� olan�d�r, ve insanda bu nevi dirayet, ondaki �zel tad

niteli�ine tekab�l eder. Ne herkes buna sahiptir ne de herkes buna

caziptir. Zek� meyvelerinin olgunla�ma noktas� mevcut; ama har� ve

m�badele de�erlerini ��renmek laz�m, zira bunda b�y�k fayda ve �ok daha

b�y�k hikmet var.

40)
K�resel hayranl�k kazanmak y�cedir, ama bundan b�y�� d�nya �ap�nda

sevilmektir. Biraz� do�al yarad�l��tan ileri gelir, ama dahas� marifet

usul�nden geli�ir. �lkincisi temel atar, ikincisi o temele bina kurar.

�yle ki g�zel g�r�nselerde, p�r�l p�r�l parlayan k�s�m ve paylar�n

ehemmiyeti yetmez. Hakk�nda iyi kanaate var�l�rsa, iyi niyet kazanmak

kolayla��r. �stelik, tavr�n nazikse kar�� tarafta nazik duygular

�retirsin; ellerinde, s�zlerinde ve amelinde iyilik yaparken,

seveceksin sevilmek amac�nda. Nezaket, siyaset sihirbazl�� gibidir

me�hur �ahsiyetlerin aras�nda. �nce ellerini amellerine yerle�tir,

sonra y�nelt kaleme ve kitaba: Kelimeler hep k�l��lar�n ta gerilerinde

yer al�r; zira, iyi niyetin m�ellifler aras�nda kazan�lmas� �artt�r,

��nk� bu ebedidir. Hayranl�k kazanmak g�zel, ama sevip sevilmekte iyi

niyet ve sevap var.

41)
Abart�l� s�zlerden sak�nmak �ok �nemli bir ihtimam amac�d�r.

B�ylelikle, ne hakikate hakaret ne de ortada bizim anla��m�zdan d��en

vasat bir d��nce izlenimi kal�r. Abart� yarg� israf�d�r ve ki�iyi s��

bilgili veya tats�z huylu biri gibi g�sterir - yani yanl�� alg�

kaydeder. �vg� hareketli bir merak uyand�r�rken, arzu ve hevese yol

a�ar, ama pahas� de�erine uymazsa, ki umumiyetle b�yledir, beklenti

hileye isyan eder, tavsiye eden ve tavsiye edilen, bunun hesab�

noksand�r alg�s� verirse, tahmin kendine bir nevi intikam tahlili

kopar�r. Sa�g�r�l� ve hikmetli bir kimse, her i�inde ihtiyatl�d�r.

Yanl��l�k yapacaksa, yetkisinden de�il, onun herhangi bir ihmalinden

do�mas�n� tercih eder. Ola�an�st� �eyler pek nadir oldu�undan, ne b�y�k

ne k��k, ne az ne �ok olan de�erlemeler akla daha uygundur. Abart�,

adeta yalanc�l��n bir okul dal� gibidir. Sayesinde, tatl� dilinin

sayg�nl��n� kaybedersin, ki bu b�y�k bir kay�pt�r. Ama, ayn� zamanda,

d�nya g�z�nde ve kendi idrak yetkin de talan olur, bu �tekinden daha

b�y�k bir kay�pt�r. Dikkat: Etrafta, abart�da hile bar�n�r alg�s� var.

42)
�st�nl��n gizem kuvveti kurnaz hilek�rl�k de�il, f�tri, do�u�tan gelen

iktidar g�c�d�r. Herkes buna teslim olur ama esas nedenini bilmeyerek;

ger�i, tabiat�nda tan��t�� s�rl� zindelik bu belirtinin aynas�d�r. Bu

t�r amirane ruhlar�n liyakat haddi krallarla, yarad�l��lar�ndaki

ayr�cal�klar ise, aslanlarla k�yaslanabilir. Esinledikleri h�rmet ve

itibar vas�tas�yla, herkesin akl�na, fikrine ve kalbine girer, b�ylece

onlara bu nimetleriyle ��k tutar, iktidar olup hizmet ederler. E�er

di�er nitelikleri m�saade ederse, devletin en ba�ta gelen muharrik,

yani harekete getiren, nesnesi ve arac� olmaya lay�k do�mu�lard�r. Bu

insanlar, en basit bir el, kol, veya ba� hareketiyle, yani ufak bir

jest sayesinde bile, rakiplerinin uzun ve tumturakl� s�ylevlerinde

telkin ettiklerinden �ok daha fazla miktarda faailiyet icra ederler.
Do�u�tan kumandan olanlar var.

43)
Ak�nt�ya kar�� y�zerken hata etmemek imk�ns�z bir �ey, tehlikenin ta

i�ine d��mek ise �ok kolay: Bunu sadece Sokrates �stlenebilir.

Ba�kas�n�n g�r��ne ihtil�f etmek ona hakaret gibi alg�lan�r, ��nk� bu

onu k�namak ve su�lu ��kartmakt�r - uyanan tiksinti �iftle�ir, b�yledir

kabahati bulunan �eyin ve onu �venin y�z�nden. Hakikat az�nl��a ait bir

nitelikte, hata hem s�radan hem de yak��ks�z, yani m�stehcendir. Arif

insan, damlardan tepelerden ba��ran ki�ili�i ile tan�nmaz; ��nk�

b�ylesi, kendi sesiyle r�zgar estiremez: Aksine, etti�i laf umumi bir

hata sayesinde n�ktelenir - ne kadar kendi deruni d��nceleri onu ink�r

etsede. Basiretli, ihtiyatl� adam, ayk�r� d��mek kadar yalanlamaktan da

ka��n�r: Tenkit ve itham ilan�na sahip oldu�u halde, kimseye ilan

etmez. D��nce h�rd�r, ona kar�� zorlama yap�lmaz ve yap�lmamal�d�r.

Yap�ld�� vakit, hikmet sahibi kimse, sesini kald�rmaz ve �ekilir

ortadan. Ama, kendine geri ��kmaya m�saade ederse, ancak �rt�l� bir

�ekilde, g�lgelik kuytu bir yerde, ve birka� m�nasip ki�inin aras�nda

kalmay� daha uygun bulur. Az ki�iyle �ok d��n, �ok ki�iyle az konu�;

hep en se�kin ki�ilerin akl�yla d��n, ama s�k�a en b�y�k kalabal��n

dilini seslendir; i�te bunda edep ve hikmet var.

44)
Kahramanlar� m�nasip bulmak kahramanl�k niteli�i ta��r. Gizemi ve

harc� do�al bir mucize gibidir. Ak�llarda ve y�reklerde do�al bir

h�s�ml�k yarat�r: O kadar etkilidir ki, m�stehcen, yani cahil

terbiyesizler tak�m�, bundan adeta bir b�y�c�l�k veya sihir kokusu

alg�lar. Fakat, sayg� ve itibar yerine oturunca, takibinde iyi niyet

gelir, hatta bazen �efkat ve sevgiye de eri�ilir - kelime t�ketmeden

ikna eder, zahmet etmeden kazan� sa�lars�n. Bu s�cakkanl�l�k ve

duyguda�l�k, yani bu sempati, bazen faal ve aktif, bazen ise pasif, ama

her ikisi e�it bir �ekilde ise saadet bah�eden, mutluluk getiren, �ok

sevindirici; �o�ald�k�a, daha da y�ce ve daha da ulvidir. Bu arma�an�,

bu istidad� tan�mak, fark etmek ve ondan faydalanmak �ok b�y�k bir

maharettir. Do�an�n bu l�tfundan noksan olduk�a, ne kadar gayret

edersen et, yetmez, kudret miktar�n hi� ona k�fi gelmez. �ok ak�ll�

insanlara sayg� duymakta maharet niteli�inin �ok g�zel gizemleri var.

45)
Kurnazl�� kullan, ama k�t�l�k amac�nda olmas�n. Bundan ne zevk almal�

ne de �v�lmelidir. Her �eyin yapmac�k olan� hi� olmazsa s�r gibi

tutulmal�, mesela kurnazl�k gibisi, zira bu en �ok nefret uyand�rand�r.

Hilekarl�k ve aldat�c�l�k bazen epey ra�bettedir, onun i�in dikkatimiz

ona g�re art�r�lmal� ama belli etmeden; yoksa durum itimats�zl�k ve

intikam hislerini uyand�r�r, taciz ve can s�k�nt�s�na sebep olur,

nitekim tahmin edilenden �ok daha fazla k�t�l�klere yer verir. Hayatta

her an dikkatli ve ihtiyatl� tarzda hareket etmek en istifadeli ve en

faydal� oland�r: Hikmet niteli�inin bundan daha b�y�� ve bundan gayr�

ispat� bulunmaz. Herhangi bir i�te, becerinin en y�ksek seviyesi

y�r�tme vaktinde belli olan ustal�k marifetinde ger�ekle�ir. K�t�ye

kullanmamak �art�yla, kurnazl��n da had ve hudutlar� var.

46)
S�k s�k kendimize ki�isel ili�kilerde ho�lanmad��m�z �eyleri ho�

g�r�r�z ve adeta bunlara izin veririz, hatta birini iyice tan�mad��m�z

halde. Bazen bu yarad�l�� halimiz se�kin ki�ilere bile, genelde bu hal

kaba da olsa, bir nevi isteksizlik, bezginlik veya tiksinti duyar.

Dirayet, yani iyi duyu ve iyi sezi, bu duyguya hakim olmam�z� sa�lar.

Zira bizden �st�nlerden ho�lanmamaktan daha b�y�k haysiyet k�r�c� ve

ay�planacak ba�ka bir �ey yoktur. B�y�k adamlara duydu�umuz sempati

bizi y�celtirken, onlardan ho�lanmamak ve onlar�n ki�iliklerini

hazmetmemek, bizleri en al�ak seviyelere d��r�r. ��imizde

y�kselebilmek i�in dirayete ihtiyac�m�z var.

47)
��tibar Hesapla�malar�n�� feshetmek, sa�g�r�n�n, yani tedbirlilik ve

tutumlulu�un, en ba�ta gelen ama�lar�ndand�r. Y�ksek kabiliyetli

insanlar�n i�inde haddini a�ma, yani a��r�ya uyma halleri, par�alanm��

ve birbirinden uzak tutulmu� durumdad�r. B�ylece, aralar�nda uzun bir

mesafe vard�r. Bu adamlar, ihtiyat�n ta ortas�nda durduklar�ndan,

zamanla, ve sab�r vas�tas�yla, bu ters had mesafelerinin aralar�ndan

onlar� k�r�p ge�erler. Bu gibi �eylerden sak�nmak onlar�n aras�ndan

sa� salim ��kmaktan daha kolayd�r. Bizim muhakeme kabiliyetimize s�nav

verirler. Bunun i�in, onlardan sak�nmak, onlar� kendi muhitlerinde

fethetmekten daha iyi bir se�enektir. Bir onur meselesi bir ba�ka onur

meselisini takip edebilir, neticede rezilli�e yol a�ar. Do�al ve

ulusal e�ilimleri kolayca bu t�r y�k�ml�l�klere elveri�li olan insanlar

var ve olacak. Ama ak�l ��nda y�r�yenler, bu meseleleri uzun uzun

d��nmeleri gerekir. Belan�n �zerine y�r�memekteki cesaret, onu

yenmekten daha b�y�k ve daha faydal� niteliktedir. B�yle olas� bir

vesilenin f�rsat�na kurban olacak bir ahmak oldu�u vakit, kendine bunun

bir ikincisi olmaya izin verme. �eref, onur, itibar, ��hret vesair

meselelerinde, hesapla�maktan sak�nmakta da bir hikmet var.

48)
�ok dikkatli ve esasl� i� yapan bir ki�ili�e sahip ol. Bunun �ne

kadar�,� t�bi ki�iye ba�l� bir �ey. Ama miktar�, dahiliyende, yani

kendi i� taraf�nda, hi� olmazsa en az hariciyendeki kadar, yani

d��ndaki kadar olmal�. D�� cephesi epey s�sl� yarat�klar mevcut,

aynen bir ev gibi, �n taraf� saray gibi s�slenmi�, ama i� taraf� ufac�k

ah�ap bir kul�be! Bu t�r insanlara tak�lman�n bir selamdan ziyade

hi�bir ehemmiyeti yoktur; onlar sana tak�ld�� vakit, sohbetleri can�n�

s�kar, herhangi bir mevzuyu delik de�ik eder g�t�r�rler. �lk selamdan

sonra caka satmaya ba�larlar, ve �ok ge�meden her �ey biter;

sohbetlerindeki kelimeler d��nce bahar�na eri�mez, aksine adeta bir

sessizlik mezar�na g�m�l�rler. Ger�i di�er ki�iler bunlar�n

muhabbetine talip olabilir, zira onlar gibi sathi, yani d�� intibalar

alemindedirler. Aralar�nda ihtiyat sahibi ve ak�ll� bir kimse bulmak

zordur. ��nk�, b�yle biri, onlarda hor g�r�ye m�stahak ve m�sait bir

malzemeden ba�ka bir de�er harc� bulamaz. �htiyatta hikmet var.

49)
G�zlem ve yarg�: Bunlara sahip bir kimse h�kmeder; ama h�kmedilemez.

En engin derinliklerin sesine ula��r; g�r�n��e dair bir ak�l hekimidir.

Bir insan� g�rd�� anda anlar ve onun en derin tabiat�na ait �nemli

hususlarda yarg� sahibi olur; birka� izlenim vas�tas�yla adam�n en

sakl� i� hatlar�n� okur. Keskin g�zlem, ince anlay��, mant�k ve

muhakeme ile yap�lm�� mana ��karma vas�talar�yla, hemen hemen her �eyi

ke�feder, fark�na var�r ve idrak eder. Hayatta, h�kmeden ama

h�kmedilemeyen bilgi alimleri var efendim, hep var.

50)
Katiyen kendine duydu�un sayg�y� kaybetme, ama bu a��r� bi�imde

olmamal�, yani kendine laubalilik yapmaktan sak�n. Kendine �z

duygulara kulak ver; ki bu, senin d�r�stl��n�n esas �l�� sanca��

olsun, d�� yapt�r�m ve dayatmalara kar��t �z-yarg�na mutlak bor�

kals�n. Yak��ks�z ve uygunsuz �eylere �zen verme; ki buda, herhangi

bir d�� amiraneden korktu�undan de�il, kendi izzetinefsine daha �ok

itibar etti�inden dolay� ileri gelsin. Bu tedbire riayet ettik�e,

hayali veya ger�ek bir hayat ve ruh ��retmenine ne tikel ne de t�mel

anlamda yo�un bir ihtiyac�n kalmaz. �frat ve tefrit haricinde, kendine

olan sayg�da d�r�stl��n �l�� sanca�� var.

51)
�yi bir �eyi nas�l se�ece�ini ��ren. Ya�am�n en b�y�k k�sm� buna ait.

Bu, tatl� dil ve do�ru yarg� sahibi olmay� zorunlu k�lar, ama

tatminine, ne ak�l ne de al�nan dersler yeterlidir. Tercih olabilmak

i�in, tercih etmek gerekir, bunun i�in iki �ey laz�m: Birincisi, tercih

etme ihtimalinin y�ksekli�i, ikincisi, en iyi se�ene�i bulmak.

Bereketli ve mahir, muhakemesi jilet gibi keskin, �ok tahsilli ve

harika denilebilecek derecede g�zlem sahibi kimseler bile, herhangi bir

se�enek tercihi ile kar��la�t�klar� vakit, tamamen pusulay� �a��r�rlar.

En k�t�s�n� se�iverirler! San�rs�n ki, kendilerini bilerek yanl��

se�ene�e do�rulttular! Demek ki, varsa, bu maharette Yukar�lardan

b�y�k bir hediye var.

52)
Katiyen ��n� s�nd�rtme! Basiretin, yani tutum ve tedbirin, en b�y�k

ama�lar�ndan biri mahcubiyete d��memektir. Bir insan�n ger�ekten asil

kalpli oldu�unun i�areti budur, zira y�ce g�n�ll�l�k ate�i kolayl�kla

s�nd�r�lemez. ��nk� sevgi, ruhun en iyi huyudur, ama onunda her ifrat�,

yani �l��y� a�mas�, basireti i�inden zay�flat�r. A��zdan ta�mas�,

itibar� tehlikeye d��r�r. Bu nedenden, kendine o kadar b�y�k ve usta

bir ki�i olmal�s�n ki, en �ansl� yahut en ters ko�ullarda bile,

herhangi bir �ey senin so�ukkanl�l��n� rahats�z ederken, itibar�n�

zedelemesin; aksine, sayesinde heybetine rehber olarak �st�nl��n�n

k�ymetini daimi art�rs�n. Sevgide basiret var.

53)
�al��kan ve zeki olmal�s�n. Zek�n�n yava��a icat etti�ini gayretli

�al��kanl�k y�r�rl��e koyar. Acele, ahmaklar�n kusurudur; zira, en

�nemli noktay� bilmedikleri halde, ona g�re haz�rl�k yapmadan i�e

ba�larlar. �te yandan, arifler ise, genellikle erteleme, geciktirme,

a��rdan alma, ve nafile oyalanma sebeplerinden ba�ar�s�z kal�rlar.

�ng�r� m�zakere do�urur, ama eylemin ihmalinde, amel, �o�u kez gereken

yarg�y� bo�a s�r�kler. Ger�i, s�rat, en g�zel k�smetin annesidir.

Hi�bir �eyi yar�na b�rakmad�ysan, bug�n �ok i� ba�ard�n diyebilirsin.

�Acele et ama yava��a,� bo�una s�ylenmemi�tir; yani, i�bu z�tl�kta bir

hikmet var.

54)
Di�lerini nas�l g�stermek gerekti�ini iyice ��ren. Yabani tav�anlar

bile �l� aslan�n yelesini �eker. Cesaret �zerine �aka yok. Bir kere

yol verdinmi, ikincisine mecbur olabilirsin; ve b�ylece en sonuna kadar

devam eder. Nihayetinde, bu sonu�ta ba�ar�l� olabilmenin pahas� ilk

�nce yapman� gerektiren gayret ve zahmetten �ok daha fazla zor olur.

Manevi cesaret maddiyeti ta�ar; bir k�l�� gibi ihtiyat k�n�nda haz�r

bulundurulmal�d�r. B�y�k bir yerin kalkan�d�r; manevi namertlik birden

�o�unun maddiyetini d��r�r. Bir s�r� ki�i tan�nm�� ve �st�n niteli�e

sahip olmu�tur, ama y�reklerinde yi�itlik eksik kal�nca, cans�z birer

hayat ya�am�� ve tembellikleri kendi mezarlar�n� kazm��t�r. Arif Do�a

ak�ll�ca ar�da bal�n�n tatl�l��n�, ama sokunca, i�nesinin keskin

ac�s�yla bir araya getirmi�tir. Manevi cesarette hikmet nimeti var.

55)
Sab�r �eyiziyle donat�lm�� asil bir y�re�in ni�an ta�� hi�bir zaman

acele etmeyen ve hi�bir zaman anl�k duyguya yenilmeyene ba��lanm��t�r.

Ba�kalar�n� y�netmek istiyorsan, ilk �nce kendine sahip ��kmal� ve

kendine h�kmetmelisin. F�rsat merkezine varmadan �nce zaman�n daire

�emberinden ge�men gerekir. Ama�lar�na yeterli baharat katarken, ve

vas�talar�n�n olgunla�mas�n� beklerken, arif bu �artlarda hakk�n�

muhafaza eder. Zaman�n bastonu ve koltuk de�ne�i Herk�l��n demir

�oma��ndan daha etkili ve daha g��l�d�r. Zaten, Y�ce Tanr�, de�nekle

de�il zamanla usland�r�r. �Ver bana zaman�, ben iki ki�i

mahiyetindeyim,� diyen atas�z�, �ok yerinde bir s�zd�r. Talih birinci

�d�l�n� sab�rla bekleyenlerine arma�an eder! Hep sab�rda selamet

hikmeti var.

56)
Her an’� akl� ba��nda bir insan gibi ya�amal�; canen �abuk ama aceleci

de�il, verdi�i �evk mutlu, �evik ve ne�eli bir �ocuk gibi olmal�. Bu

canl�l�k ve tamamen uyan�kl��n sayesinde sende tehlike korkusu veya

olas� talihsiz bir kaza endi�esi bar�namaz. �o�umuz �ok d��n�r�z ama

sonunda yine de yanl��l�k yapabiliriz; oysa, di�erlerimiz, hi� �nceden

bir d��nce hesab� yapmadan ama�lar�na eri�irler. Do�al olarak en acil

durumda en iyi �al��abilen insan �e�itleri mevcut, ve yarad��lar�nda en

aksi durumlardan diren� g��lerini y�kseltebilecek genelde nadir nitelik

vasf� bulunur. Bunlar her �eyi rastgele becerebilen devler gibidir,

ama zerre kadar da olsa, �nceden bir �ey ak�llar�na tak�l�rsa, ve

�zerinde biraz d��nd�kleri vakit, hemen hemen yapt�klar� her giri�imde

ba�ar�s�z kal�rlar. Ak�llar�na bir kere bir �ey d��erse, ya hemen

an�nda d��er ya da hi� oralara u�ramaz: Onlarda i�i daha y�ksek bir

mahkemeye devretme gibi bir yetenek pek bulunmaz. Ger�i s�rat hep

alk��lan�r ve tezah�rat g�r�r, ��nk� ola�an�st� bir istiap, yani

yetenek ve kabiliyet haddini kan�tlar, tabi bu ancak zeki bir yarg� ve

tutumlu bir hareketin sayesinde ger�ekle�ir. Akl� ba��nda, so�ukkanl�

ve �evik olmakta hepimize hayati fayda var.

57)
Yava� ve Emin: E�er iyi ise, en erkeni en k�fi derecede olsun. �ok

h�zl� bir �ekilde yap�lan bir i�, �ok �abuk bozulabilir. Ebedi

kalabilmek i�in ebedi miktarda haz�rl�k yap�lmas� elzemdir. Sadece

fazilet sayg�n say�l�r; sadece se�kin ba�ar� davaya daimi dayan�kl�d�r.

Engin zek� ecelsizli�in biricik temelini te�kil eder. Her �eyin en

pahal�s� en k�ymetlisi say�l�r; tabi, en k�ymetli madenler en a��r

olanlard�r. S�rat h�z�nda tedbirli olmakta hay�r ve h�rmet var.

58)
Kabiliyetini herkesin �n�ne sermeye l�zum yok. Gerekli olandan daha

fazla g�� kullanma. Gereksiz yere bilgi veya g�� masraf� yap�lmamal�.

Maharetli �ahinci, av pe�inde ancak ava uygun ve yeterli say�da ku�

u�urur. E�er bug�n g�steriye haddinden fazla �eyler konursa, yar�n i�in

g�sterecek pek bir �ey kalmaz. Her zaman g�z kama�t�racak ve hayran

edecek bir orijinallik emaresi haz�r�nda bulundur. Her g�n taze ve

yeni bir �ey g�stermek beklentiyi ve �midi canland�r�r; ayn� zamanda,

kabiliyet s�n�r ve k�s�tlar�n� giz tutar ve �rter. Kendini etraf�ndaki

ki�ilere g�re ayarla ve ba�da�t�r. Adam�na g�re hareket et. Bunda da

epey hay�r ve h�rmet var.

59)
E�er Talih derg�h�na girerken, �nce zevk ve �ehvet kap�s�ndan girersen,

sonra keder ve ac� kap�s�ndan ��kaca��n kesindir; ayn� �ekilde, sonraki

�nce, �nceki sonra oldu�u takdirde, netice duruma g�re uygundur. Onun

i�in i�in nihayetine kafa yor, ve ak y�zl� ��k��a, giri�teki alk��

tezah�rat�ndan �ok daha fazla �nem ver. Genel olarak topluca,

�anss�zlar�n ak�beti ba�lang��ta �ok ba�ar�l� olduklar� halde, sonunda

feci durumlara d��meleridir. �nemli olan giri�te haddinden fazla

pespaye alk�� almak de�il, ki bu neredeyse herkese nasip olabilir,

esas�nda daha �nemlisi ��k��ta duyulan genel duygudur. Hayatta tekrar

sahneye �a�r�lma m�kafat�na lay�k duyulan his �ok az ki�ilere

ba��lan�r. Talih, herhangi bir ki�iye kap�ya kadar �ok nadir e�lik

eder: Geli�inde i�tenlik ve hararetle ho�geldin dese de; sonunda

s�ratle ve ��m��cesine ayr�lmakta olan misafirini kap� d��ar� eder.

��ine iyi ba�la ve iyi bitir, bunda hay�r ve u�ur var.

60)
Baz�lar� arif, irfan ve hikmet sahibi bir bilge gibi do�mu�tur. Ve, bu

do�al yarad�l�� avantaj� sayesinde, hisselerine d��en payda daha

�imdiden galip bir maneviyatla, hayat derslerine e�ilirler. Ya�land�k�a

ve tecr�be sahibi olduk�a, ak�llar�da olgunla��r, b�ylece sa�lam bir

yarg� kudretine ula��rlar. Sa�g�r�y� yanl�� yere sevk etti�i i�in,

kaprisli �eylerden nefret ederler; bilhassa, katiyet gerektiren ve

�nemli i�leri ele alan devlet meselelerinde. Bu t�r insanlar devlet

idaresinde ya rehber yahut d�men ba��nda gemi kaptan� olmay� hak

etmi�tir. Hikmet sahibi kimselerde sa�lam yarg� kudretinin gerekli

miktar� var.

61)
Pekal� �eylerin aras�nda muazzam ama seyrek bir nitelik bulunur. En �nde gelen bir �ey olmad�k�a yukar�ya do�ru onun pe�inde ko�an b�y�k bir adam da olmaz. Aleladelik, s�radan oldu�undan, pek alk�� toplamaz. G�zide bir yere konan y�ksek bir mevki sahibi olmak, se�kin ki�iyi kaba, s�radan ve g�r�lt�l� kalabal�ktan ay�rt eder, ve se�ilmi�lik ile makamland�r�r. Al�ak bir vazifede se�kin olmak ufac�k bir �eyi kocaman g�rmek gibidir; dolay�s�yla, rehavet artt�k�a ihti�am ona g�re azal�r. Y�ksek mevki b�y�k i�lerde muhte�em bir niteli�in heyecan verici takdirini ta��r ve iyi niyet kazan�r. Herkeste pekal� olan bir �eyde herkese m�mtaz olma mertebesinde ihtimal var.

62)
Baz�lar� kendi zek� kabiliyetlerini kulland�klar� al�ak ve adi fikir ara�lar� sayesinde kan�tlama�a y�nelir. Bu �e�it tatmin doyumu tehlikeli, yani muhataral�d�r, ve mahvedici cezay� hak etmi�tir. Bir k�hyan�n mahareti, efendisinin y�celi�ini hi�bir zaman al�altmam��t�r. B�t�n yi�itlik istifade ihti�am� as�l faile tersinir, ger�i ilaveten t�m kabahat ile birlikte. Nam ve ��hret sadece esas vekillerle i� g�r�r. Demez ki, �Bunun iyi, onun k�t� bir hizmetk�r� var idi," ancak, �Bu iyi bir sanat��yd�, ama �u �tekisi k�t�yd�,� diyebilir. Ona g�re, muavinlerini iyi se� ve s�k� bir s�navdan ge�ir, zira seni ecelsiz k�lacak olan �an ve �eref �nvan�n� itimaden onlara emanet etmen gerekecek. M�mk�n ak�l aletlerini en iyi �ekilde vas�taland�rmakta ustal�k ve hikmet h�neri var.

63)
�yilikseverler aras�nda birinci olmak m�mtaz, yani �st�nl�k, olu�udur, ki bunda da en iyisi olmak iki misli k�ymetlidir. Oyuncular e�it oldu�unda en �nce harekete ge�en b�y�k bir avantaj �ans�na malik, yani sahiptir. Kimbilir ka� ki�i hakiki Z�mr�d�anka, yani �l�ms�zl�k sembol� olarak kabul edilen ve Arabistan ��llerinde ya�ad�� farzedilen �ok g�zel bir ku� olurdu, e�er bu ilk �ans onlara nasip olsayd�! O ilk gelenler ��hretin as�l miras��lar�d�r; di�erleri sadece k��k karde�in�n �dene�ine talip olur; bunlar ne yaparlarsa yaps�nlar, d�nyay� papa�andan ba�ka bir �ey olduklar�na asla ikna edemezler. Deh�larda farzedilen beceri kabiliyeti en �st kademeye bir yol bulabilir, ama basiret, yani tedbirlilik - sa�g�r� ve tutumluluk, sonuna kadar onlara e�lik eder. Hikmet sahibi kimseler, uygulad�klar� yepyeni te�ebb�s vas�tas� ile isimlerini alt�n sayfal� kahramanl�k defterine yazd�r�rlar. Heyhat, baz�s� ithali ufak olan �eylerde birinci olmay� en b�y�k yi�itlikte ikinci olmaya tercih eder. �yilikte birinci olmakta en y�ksek hisse arma�an� var.

64)
Endi�eye uzak durmal�d�r. Akabinde �ok g�� eyden pa�ay� kurtar�r, b�ylece rahatl�k ve mutlulu�un ebesine kavu�uruz. Yard�m� olabilecek bir takdirin haricinde, ne k�t� bir haber ver ne de o haberin m��terisi ol. Baz� adamlar�n kulaklar� tatl� pohpohlama �vg�leriyle doldurulmu�tur; di�erleri ise ac� rezalet sanc�s�ndad�r, ger�i daha ba�kalar� g�nl�k hayatlar�nda s�k�nt�s�z, sanki pan zehiri eksik Mitridat gibi, asla onsuz ya�ayamazlar. Ne kadar yak�n ne kadar k�ymetli olursa olsun, bir ba�kas�na ge�ici de olsa zevk verebilmek i�in, kendini hayat boyu s�rebilecek bir kedere haz�rlay�p teslim etmeni gerektiren herhangi bir hayat kural� yoktur. Sana nasihat eden ama kendisi meselenin uza��nda duran bir ki�iyi ho�nut edebilmek i�in, kendi �anslar�n� katiyen ya�ma etmemelisin. Hele hele, her ihtimalde ve her meselede ona yap�lan iyilik sana k�t�l�k olacaksa, her zaman en ge�erli say�lan kural �udur: En iyisi, sonra ve nafile bir �abada sana bula�aca��na, o ki�i �imdicek hak etti�i �st�rap cezas�n� kendi ba��na �eksin. Ku�ku ve endi�eden ka��nmakta hay�r ve hikmet var.

65)
Terfi etmi�, y�celtilmi� ve y�kselmi� a��z tad�na ve lezzetine sahip ol. Bunu aynen ak�l idrak gibi e�itebilirsiniz. Tam ve dolgun bilgi arzuyu kabart�r keyfi art�r�r. Asil bir ruhu onun farkl� �e�ni y�kseklik makam�ndan tan�yabilirsiniz: Zira, harika bir zek�y� tatmin eden herhangi bir �eyin harika olmas� gereklidir. B�y�k i�tah b�y�k lokmayla doyurulur; �li ruhlar� ancak al� �eyler tatmin edebilir. Kendi yarg�lar�nda en cesurlar� titrer; en iyisi bile kendi g�venini kaybeder. �lkin en �nemli olan �eyler pek azd�r; buna g�re takdire �ayan olabilmeleri i�in b�rak nadir kals�nlar. �li�kilerimiz �e�nimizi e�itmeye kabildir: En y�ksek �e�ni ile irtibat kurmak ise en b�y�k �anst�r. Ama her �eyde tatmin olmamay� etkilemez: Zira bu, ahmakl��n zirvesidir, ve donki�otluktan daha ziyade sahte ve yapmac�k tav�rdan kaynaklan�rsa daha tiksindirici ve daha i�ren�tir. Kendi d��lemsel hayallerini tatmin etmek amac�nda, baz�lar� nafile Tanr��dan ba�ka bir d�nya ve ba�ka �lk�ler yaratmas�n� diler. A��z tad�n� y�celtmi� bir ki�ide nadir bulunan idrak e�itiminin belirtisi var.

66)
Takdire �ayan �eylerin nihayetine ve iyi biti�lerine dikkat ediniz. Baz�s� zaferinden daha ziyade, herhangi bir oyun (ma�) kar��la�mas�n�n zorlu�una sayg� duyar. Oysa d�nyan�n takdiri, ba�ar�s�z bir neticenin itibars�zl��yla, daha �nceleri umursad�� sayg� seviyesini bo�altm��t�r. Galip gelenin izah� ise l�zumsuzdur. D�nya, uygulanan �l��lerin detay�n� �nemsemez; sadece var�lan iyi veya k�t� neticeyle ilgilenir. Sonu�ta, ama�lad��n� kazan�rsan hi�bir �ey kaybetmezsin. Vesilesi epey olumsuz olsa dahi, iyi bir sonu� neticesi her�eyi �rter ve s�sler. B�ylece, e�er son neticenin sana ayk�r� bir sonu� do�uraca��n� farkedersen, bazen sanat�n kurallar�n� a�man ve onlar� ihlal etmen, genelde hayat sanat�na ilave olan k�s�mlar�n bir �teki par�as�n� ger�ekle�tirdi�inin ispat�d�r. �yi neticede h�ner hesab� var.

67)
Hemen hemen her �ey �tekilerin tatminine ba�l�d�r. M�mtaz olu� sayg�ya, bat�dan esen hafif ve �l�k bir meltemin �i�eklere verdi�i hayat nefesi gibidir. Baz� �a�r�lar var ki, di�erleri daha �nemli olduklar� halde itibars�z kalm��, oysa onlar evrensel bir sayg� kazanm��t�r. Bir �nceki, herkesin g�zlerinin �n�nde takip edilirken, evrensel be�eni elde eder; �tekileri ise, daha nadir ve daha k�ymetli olduklar� halde, tan�nmam�� ve idrak edilmemi� kal�r, onurland�r�lm�� ama alk��lanmam��lard�r. H�k�mdarlar aras�nda en ��hretlileri fatihlerdir. Zira fatihler, cenk�i, fetih�i ve b�y�k adam �nvan�n� kazand�klar�ndan dolay� hep alk��lanm��t�r. Kabiliyetli insan, herkesin bildi�i ve insana yararl� oldu�u belli olan �eylerde, kan�t do�rultusundaki �a�r�y� tercih eder. B�ylece, evrensel se�men taraf�ndan �l�ms�zle�tirilme�e hak kazan�r. �Kan�t Belirt� �a�r�s�n�n i� sesleni�ini ye�lemekte hikmet var!

68)
Haf�zadan ziyade, zek� vas�tas�yla yard�m halinde bulunmak daha iyidir. �nceki sadece hat�rlama ihtiyac� kaydeder, oysa sonraki fikir icab eder. �o�u ki�i herhangi bir i�i tam zaman�na uygun bir vakitte yapmakta ��enir, ��nk� bunun fark�nda de�ildir; bir dostun nasihati bu gibi zamanlarda onlara avantaj imk�n�n� g�rmelerini sa�layabilir. Zek�n�n en b�y�k arma�anlar�ndan biri kabiliyet yeterince tam an�nda gerekeni takdim etmektir: Bunun haricinde �o�u �eyler icra faaliyetinde eksik ve ba�ar�s�z kal�r. Miktar� her ne kadar olursa olsun, zek�n�n ��n� payla�, ancak sende yok ise, ba�kas�ndan rica et, �ncekini ihtiyatla, sonrakini hevesli bir �ekilde icra et. Bir ipucundan ba�ka bir �ey g�sterme; bu incelik ve ustal�k �zellikle �ok zaruridir, zira dikkatini �ekti�in ki�iye dokundu�u vakit merak�n� uyand�r�r. En �nce sadece bir tad�ml�k bir �ey vermelisin, bu k�fi gelmezse, �zerine biraz daha ekleyebilirsin. E�er o �Hay�r ya da Yok� gibi d��n�yorsa, �Evet� cevab�n� aramaya ba�la. ��te beceriklili�in s�rr� burada bar�n�r. Bunun en basit izah� ��yledir: Gayret etmedik�e ve bu sebepten dolay� �o�u �eyler elde edilemez. Hat�ra kumbaranda �ok �ey var, ama zek� arac�nda muavenet hayr� var.

69)
Her t�r al��lm�� ve s�k�a rastlanan genel d�rt� �e�idine yol verme. Kendini hi�bir zaman ba�kalar�n�n intiba etkisinde b�rakmayan bir ki�i, i�te o b�y�k bir adamd�r. �ahsi-derinlemesine-d��nme hikmet mektebidir. Kendi z�t konumunu, yani i�timai mevkiinin bilincinde olmak ve buna m�saade etmek, �teki a��r�ya maruz kalsada, esas amac�nda, tabiat ve sanat gibi, iki kar��t ve a��r�ya ta�an �izgilerdeki muhitlerin en g�zel ve en uygun orta noktas�n� bulmakt�r.
Kendini bilmek ve tan�mak kendini geli�tirmek ve d�zeltmenin tek ba�lang�c�d�r. Baz� o kadar vah�i tabiat tipleri var ki, ya birinin ya da bir �tekinin etkisi alt�nda kalm��lard�r. Ve bunlar�, kendilerine has e�ilimlerinin yerine de�i�mi�lerdir. Bunlar, bu t�r ahenksizlik ve uyumsuzluk sebebinden dolay�, adeta y�rt�k par�alara ayr�lm��, ayk�r� tutars�z y�k�ml�l�klere tabi kalm��t�r. Bu ifrat, yani bu a��r�l�k, onlar�n sadece irade kudretini y�kmaz; b�t�n yarg� g��lerini kay�ba u�rat�r, neticede arzu ve bilgi aksi istikametlerde �eki�ir durur. Alelade d�rt�lere yol vermemekte hikmet var.

70)
Nas�l reddetmek gerekti�ini ��ren. Ki�i her �eyde veya herkese yol vermemeli. Ona g�re, nas�l reddetmek gerekti�ini bilmek, nas�l raz� olmak gerekti�ini bilmek kadar �nemlidir. Bu, �zellikle mevki sahibi ki�ilerin hal vaziyetidir. Her �ey �nas�l� sorusuna ba�l� kal�r. Bir adam�n �Hay�r - Olmaz� dedi�ine, bir ba�ka adam�n �Evet� dedi�inden daha fazla sayg� duyulabilir: Zira, s�slenmi� �Hay�r - Olmaz� - hayal g�c� eksik kuru bir �Evet�ten� �ok daha doyurucudur. Baz� insanlar�n dudaklar�ndan �Hay�r - Olmaz� kelimesi hi�bir zaman eksik olmaz, ve bu sebepten yapt�klar� her �ey tats�z kal�r. Onlarda �Hay�r - Olmaz� hep ilk �nce gelir, bazen her �eye ra�men yol verdikleri vakit bile, ac� m�jdeci olduklar�ndan dolay�, de�i�ikli�in adama herhangi bir faydas� olmaz. Senin reddetme hakk�n kurus�k� fi�ek gibi patlamaya muhta� de�il: B�rak hayal k�r�kl�� ve takibindeki h�sran derece derece insin. Ayn� zamanda ret cevab�n nihai olmas�n; zira bu, itimat ve ba��ml�l�� ortadan kald�r�r: B�rak, birazda olsa bir umit baharat� yerinde kals�n, ki ret ve imtinay� hem birazc�k yumu�ats�n hem de bir o kadar teskin edebilsin. B�rak, b�rak kibarl�k ve nezaket yapamad��n� telafi etsin, ilavesinde zarif kelimeler amellerinin bo� kalan yerlerini doldursun. Evet ve Hay�r �ok �abuk s�ylenir, ama �st�nde d��n�lmesi gereken epey sebepler b�rak�r. Nas�l reddetmek ve nas�l raz� olmak gerekti�ini bilmekte hikmet var.

71)
Teredd�t etme, bocalama, karars�z olma: �ktidar�ndan veya �zentinden kaynaklanan hareketlerin sak�n anormal olmas�n. Kabiliyetli adam en iyi niteliklerinde her an sabit ve sa�lamd�r, hi� sars�lmaz; ayr�ca, g�venilirli�inden dolay� sayg�nd�r. E�er de�i�irse, bunun iyi bir sebebi vard�r veya �zerinde iyice d��nd�� i�indir. Davran�� idaresinde de�i�im nefrete tabidir. Baz� insanlar�n g�n� g�n�ne uymaz, onlar her g�n bir ba�kad�r; zek�lar�, ard�ndan iradeleri ve k�smetleride durmadan de�i�ir. Onlara d�n�n beyaz� bug�n�n siyah�d�r: bug�n�n �Hay�r - Olmaz�� yar�n�n �Evetidir.�
Yalana kendi itibar ve itimatlar�n� yerle�tirirler, ve b�ylece herkese kar�� itimat ve itibarlar�n� imha ederler. Sabit nitelikte hay�r ve hikmet var.

72)
Azimk�r, kararl�, sebat ve metanet sahibi, kuvvetli, yi�it ve cesur ol.
K�t� �ekilde uygulanan tasla��n zarar� karars�zl�kla
tasarlanandan daha azd�r. Mesela, akarsuyun akarken yapaca�� tahribat,
barajla hapsedilenden daha az zararl�d�r. Gayelerinde �yle zay�f �yle
sebatsiz insanlar var ki, hep ba�ka ki�ilerin talimat�na muhta�t�r,
ger�i bu durumlar� �a�k�nl�ktan kaynaklanmaz, ��nk� yarg�lar�
�effaft�r, bu halleri sadece hareket icab�na duyduklar�
sel�hiyetsizliktendir. Zorluklar� ke�fetmek epey h�ner ister, ama ordan
bir ��k�� yolu bulmak, ondan daha fazla beceri gerektirir. Arada
di�erleri var, ki hi� bir zaman dar bir yere, bir bo�aza konmaz. �effaf
yarg�lar� ve azimk�r �ahsiyetleri en y�ksek �a�r�lara haz�rd�r;
zek�lar� en ince kabuk ucunu dilimin neresine s�k��t�rmalar�
gerekti�ini hemen bildirir, kararl�l�klar� ise bunu nas�l yerli yerine
koymay� g�sterir. �ok ge�meden her �eyin dar�ndan ba�ar�yla ��kar, bir alanda herhangi bir hareketi bitirir bitirmez, hemen bir ba�kas�na ge�meye haz�r durumdad�rlar. Talih servetine ni�anlanm�� olduklar�ndan,
kendilerine kesin ve olumlu ba�ar� �anslar� temin etmi�lerdir. Azimk�r
olmakta hikmet ve hay�r var.

73)
Falsolar�n� kullan, onlardan istifade et. Ak�ll� insanlar zor durumlardan i�te b�yle ��kar. Esprili zeki bir s�ze m�racaat ederek, sayesinde en �apra��k ve i�inden ��k�lmas� g�� veya imk�ns�z bir durumdan kendilerini sa� salim kurtar�rlar. Havai ve hayali bir hi�bir�ey vas�tas�yla veya bir tebess�m �reterek ciddi herhangi bir m�naka�adan s�yr�l�rlar. Bu sanata b�y�k liderlerin �o�u iyice yerle�mi�tir. Raz� olmamak gerekti�inde, ba�ka bir �eyden bahsetmek �o�u kez al�nacak en kibar tutumdur. Bazen anlamamak en y�ksek anlay��n ispat�d�r. Hatalar�ndan faydalanmakta hikmet var.

74)
Sak�n merd�mgiriz, yani mizantrop olmay�n. Do�rusu, en vah�i hayvanlar bile en kalabal�k yerlerde ya�ar. �tibarlar� davran�� tarzlar�n� de�i�tirenlerin, kendilerine itimatlar� olmayanlar�n, hatalar� yanlar�na var�lmaz, eri�ilemez olduklar�ndand�r. �nsanlara kar�� asabi davranarak onlar�n iyi niyetini kazanmak asla m�mk�n de�ildir. Bir noktada gururla k�stah�a m�nasebetsizlik yapmakta olan bu mizantrop canavarlardan birini sahnede seyretmek ibretlik bir manzarad�r. Onlara ba��ml� ve yard�mlar�na muhta�, onlarla konu�up ha��r ne�ir olmaya mecbur olan talihsiz ki�iler, huzurlar�na erdikleri vakit adeta sab�r ve korku silahlar�n� ku�anm�� bir kaplan ile d�v��meye �nceden haz�rlanm��lard�r. Bu ki�iler mevkilerini tutabilmek i�in ya�c�l�k yaparcas�na herkese kendilerini sevdirebilmi� olabilir, ama bu f�rsat� ellerine ge�irdikten sonra, bu sefer kendilerine tazminat �ekme �abas�nda hepsinin hat�r�n� k�rarlar. Erdikleri mevki kurallar�na g�re herkese eri�ebilir olmal�d�rlar, ama art�k gururdan veya dalaktan g�bekleri ve g��sleri �i�mi�tir, kimsenin hat�r�na tenezz�l etmez ve kimseye ho� g�r� g�stermezler. Bu t�r adamlar� medeni bir �ekilde cezaland�rman�n �areleri ��yle s�ralanabilir: onlar� kendi kendilerine terk etmek; d�zeltilmelerini uygun zaman f�rsatlar�ndan uzak tutmak; kendi ��karlar�na m�nasip herhangi bir ili�kiden mahrum k�lmak; elveri�li bir ba�ka durum f�rsat�ndan ise �ans�na istifade etmelerini tamamen �nlemektir.
Bu ceza uygulamas�n�n vas�tas�, alt kademelerde iyi uygulanmad�� takdirde �ok tehlikeli ve gaddar olsa da, genelde iyicil bir �dedikodu� i�lemi diye adland�r�labilir. Manen bu vah�i adam� kendine hapsetmek, akl�na onu daimi tedirgin edecek hatalar�n� tekrarlayan �r�mceksi kuruntular kurarak icra edilir. Nihayetinde, dedikodu �r�mcekleri durmadan hoplar ama �s�rmaz, ger�i hi� de rahat b�rakmaz. Bir bakars�n, adam bir daha tamamen uslan�ncaya kadar, kendi evinden bile d��ar� ��kmaya c�ret edemez! Sonu�: Vazife faal haldedir! Sonra gelen? Ahl�k terbiyesi!
Bu t�r �er sevab�nda bile bir nevi hay�r hikmet var.

75)
Kendinize �lk�sel, yani �deal bir Kahraman Se�in! Ama onu taklit ederek de�il, ona imrenerek hareket edin. B�y�kl��n �rnekleri var, yani ya�ayan onur ders kitaplar� mevcut. Herkesin akl�nda, hep g�z �n�nde tutmas� gereken bir reis olsun; onun pe�inden taparcas�na gitmek i�in de�il, kendini ileriye mahmuzlamak, daha do�rusu, kendini daimi te�vik etme amac�nda kals�n. B�y�k �skender, Akhilleus�un �l�p g�m�ld�� i�in g�z ya�� d�kmedi; onun yerine kendi haline s�zland�, zira ��hreti daha b�t�n d�nyaya yay�lmam��t�. Kalpte hi�bir�ey ba�ka birinin ��hretini duyurmakta olan bir bandonun boru sesi ve onun ��nlamas� kadar ihtiras uyand�rmaz. K�skan�l�� bileyen benzer nesne, aynen c�mert bir ruhu da besleyendir. B�y�kl��n hikmetli �rnekleri var

76)
Her zaman her durumda �aka yapmay�n. �rfan, yani bilgelik, ciddi meselelerde belli olur, ve katk�s�z n�ktedanl�ktan daha �ok sayg� g�r�r. Her zaman �aka, latife ve alaya haz�r olan bir kimse, hi�bir zaman ciddi �eylere haz�r de�ildir. Hep ya �aka ya da yalan s�yleceklerini umduklar�ndan dolay�, adam�n herhangi bir s�z�ne kimse inanmaz, zira onlarda bir palavrac� intiba�n� b�rakm��t�r. Senin yarg�l� bir tarzda konu�tu�unu farkedemezler, akabinde sende yarg� kabiliyeti noksan san�l�r. Ard� arkas� kesilmez bir �aka �ok �abuk lezzetini ka��r�r. Kurnazl�k itibar�n� ele ge�iren epey insan var, ger�i bunun sayesinde mant�kl� bir ki�i olduklar�n� varsayan itimad� kaybederler. �akan�n ufac�k bir vakti ve saati var, fakat gerisinin tamam� ciddiyete ait kalmal�d�r. Yerinde ve zaman�nda �aka yapmak fena de�il, ama ciddiyette daha �ok hikmet birikimi var.

77)
Adam�na g�re hareket et; mamafih her adamda gerekirse her �eye malik bir ki�ilik sahibi oldu�unun alg�s�n� b�rak: yani istedi�i �ekle girebilen eski bir deniz tanr�s� gibi tedbirli, alimlerle alimle�mi�, evliyalarla evliyala�m�� ol. Herkesin onay�n� kazanmak y�ksek bir sanatt�r; zira, onlar�n iyiniyetinden geni� ve umumi bir ittifak elde edilir. Ki�inin ruhsal durumunu dikkatle an�nda oku, her birine adam�na g�re �en veya ciddi bir tarzda kendini saat gibi ayarla. Onlar� adeta bir rehberi takip ediyormu� gibi takip et, imk�n dahilinde kurnazca de�i�iklikleri tefsir et ve cil�la. Ba�kas�n�n yard�m veya deste�ine ihtiyac� olan kimselere bu vazge�ilmez sanat zaruri bir sanatt�r. Ger�i her i�ini hep nas�l yapmas� gerekti�ini bilen bir ki�i olmak �ok b�y�k bir beceri sahipli�i gerektirir. Bunda sadece kurnazl�klar�nda evrensel h�ner ve bilgilerinde evrensel d�hilik bar�nd�ranlar hi� bir s�k�nt� �ekmez. Adam�na g�re hareket etmekte maharet var.

78)
Aptallar hi� d��nmeden kap�dan i�eriye do�ru hemen h�cum ederler; yani budalal�k her zaman g�z�pek ve c�retlidir. ��te onlardan t�m ihtiyat uyar�lar�n� �alan benzeri ayn� safl�k, ba�ar�s�zl�klar�ndaki ay�b�n b�t�n anlam�ndan onlar� mahrum eder. Ama sa�g�r�, m�zakere, yani d��n�p ta��nma vas�tas�yla sokulur. Habercileri ihtiyat ve umursamad�r; ayn� zamanda, ancak tehlikesiz bir �ekilde ne kadar ilerlenebilece�ini ke�fettikleri vakit, daha da ileriye do�ru yol al�rlar. �leriye do�ru yap�lan her h�cum ihtiyat sayesinde tehlikeden kurtulmu�tur, ger�i bazen bu sonu�ta talihin de parma�� var. Derinli�inden ��pheliysen att��n her ad�m ihtiyatl� olsun. Ariflik ihtiyatla ileriye do�ru ilerleme kaydederken, �nlem tedbiri t�m sahaya hakimiyet sa�lar. G�n�m�zde, insan ili�kilerinde ku�kulan�lmayan derinlikler mevcut, bundan dolay� her ad�m�nda �nder ad�mlar atmal�s�n. Hikmetlilerde te�ebb�s sanat� var.

79)
�en bir �ahsiyet iktidar�na sahip ol. Il�ml�, yani bunun en orta �ekerlisi kusur de�il, muvaffakiyettir. Ne�enin bir taneci�i bile her�eye en uygun miktarda baharat katar. Bazen b�y�k adamlar da e�lenceye kat�l�r, b�ylece herkesin sevgisini kazan�rlar. Lakin, bu t�r �eylerde her zaman sayg�nl�klar�n� her ihtimale kar�� korurken, onlar katiyen edep s�n�rlar�n� a�mamal�. Di�erleri ise, kendilerini zor durumdan en �abuk �ekilde yine bir �aka ile kurtar�rlar. �aka olarak e�lence diyar�nda kabul etmen gereken �eyler var, ger�i senden ba�kalar� belki bunlar� a��rba�l� ciddiyet hesab�nda g�r�r. Kolay yat��r, kolay affeder; teskin edilmesi m�mk�n bir duyu sahibi oldu�unu g�sterdi�inde, bu herkesin kalbini bir m�knat�s gibi fiilen senin y�r�ngene �eker. �en bir �ahsiyet iktidar�na sahip olmakta hikmet, ayn� zamanda �ahsiyetine sayg�n istifade �ans� var.

80)
Bilgi sahibi olmak i�in �zen g�ster. G�z�n g�rd��yle de�il, bilgi ile ya��yoruz. Bizden ba�kalar�na verdi�imiz itikat sayesinde biz de burada bir varl�k vaziyetindeyiz. Kulak ger�e�in b�lge kap�s�d�r, ama ayn� zamanda yalanlar�n da �n kap�s�d�r. Hakikat genel olarak g�z ile pek nadir g�r�l�r, kulak ile pek nadir duyulur; �zellikle uzaktan, do�al safiyeti bize pek nadir ula��r; ama, hep s�zge�lerinden ge�ti�i kimselerin il�ve ettikleri ruhsal durumlar�n�n katk�s�n� ta��r. Duygular neresine dokunursa dokunsun, sadece kendi renkleriyle onu boyarlar, bazen olumlu nitelikte, bazen ise tam tersy�z�nde. Hakikat her zaman iktidar� d��a vurur, bundan dolay�, �vmekte olandan ihtiyatla al, ger�i ay�playandan daha da �ok ihtiyat gayretiyle kabul et. Ona s�z sahibi bir ki�inin ise niyetine dikkat et, iyice ilgilen; daha gelmeden �nce, onun sana hangi ad�mlarla, hangi mevki basama�� zerinden gelmekte oldu�unu ��ren. Yans�may�, yani derinlemesine d��nme kabiliyetini serbest b�rak, ki abart�y� ve yanl��l�� tahlil edebilsin. Bilgi sahibi olmakta hikmet var.

81)
Zek�n� hep yenile�tir. Z�mr�d�anka�n�n ayr�cal�� budur. ��hretle birlikte, yetene�in ya�land�k�a geli�ip b�y�me �deti vard�r. Ger�i bayat �detler itibar�n� zay�flat�r, ve yenile�mi� aleladelik �o�u kez ya�lanan en y�ksek se�kinli�in ��n� karart�r. Bundan dolay� yi�itlikte, deha da, talihte, hepsinde - hep tekrar ve yeniden, yepyeni do�maya �al��. G�ne� gibi her g�n taptaze tekrar y�ksel, �a��rt�c� yepyeni bir hediye gibi sergilen. Arada bir, parlay�p ayd�nlatmakta oldu�un sahneyi de�i�tir, ki art�k eski kalan muvaffakiyet sahnelerinde senin yoklu�un hissedilsin, zira b�ylece ayn� esnada al��lm��n d��nda olan kendi orijinal kudretlerin yenilerinde sana alk�� kazan�r. Hikmet ��n� daima tazelemekte hay�r ve h�rmet var.

82)
Ne iyisini ne de k�t�s�n�, hi�bir�eyi la��ma d�kme. Bilgelerden biri, b�t�n fazileti �cevher-i ortalama� dedi�i bir deyime indirmi�, yani her �eyin karar�, ikisi ortas�, ideal olan �eye. Portakal�n suyunu s�k, �ok ge�meden tad� ac�ya ka�ar: ifrata do�ru zorlan�rsan, her t�r a��r�l�k yanl��l��a d�n��r. Zevkte bile, zevkin haddinden fazlas�na yer verme. �ok gizemli d��nce gibi, o da orda �ok s�k�c�d�r. E�er ine�i �ok sa�arsan, s�t de�il kan �ekersin. Cevher-i Ortalama denen prensipte hikmet var.

83)
Kendine, b�y�k say�lmayan ve kolayca affedilebilir hata hakk� tan�. Bu �e�it dikkatsizlik �o�u kez en b�y�k yetenek tavsiyenamesidir. Zira, k�skan�l�k s�rg�ne-g�nderme talimini yapar, en kibar� en zehirlisidir. M�kemmeliyetin kusursuz olu�unu, kusur sayar; nitekim herkeste m�kemmel say�ld�� i�in, herkesi k�nar ve su�lu ��kar�r. G�ya a��kg�zd�r, ama Zeus�un y�z g�zl� o�lu Argus gibi, b�t�n g�zleri noksanl�ktad�r: bu onun art�k en yeg�ne tesellisi olmu�tur. Kabahate sorumlu tutulmak, �im�ek �akmas� gibidir; en y�kse�i vurur. Kabul veya do�rulama ifadesinde, b�rak ara s�ra Homeros ba��n� bir a�a�� bir yukar� yahut bir yandan �teki yana sallas�n, cesaret ve idrak ihmalini birazda olsa teskin etsin - sa�g�r� hari� tabi - b�ylece, k�t� niyet silahs�zland�r�ls�n, ya da hi� olmazsa kendi zehirini da��tma ihtimali engellensin. Ecelsiz taraflar�n� kurtarmak i�in, bu �ekilde sendeki pelerini k�skan�l�k boynuzlar�n�n �st�ne as�p, orada b�rakacaks�n. Kendine merhamet etmekte hay�r var.

84)
D��manlar�n� kullan, d��manl�ktan kendine bir istifade pay� ��kar. Bir �eyin nas�l tutulmas� gerekti�ini ��renmelisin, mesela elini kesmemek i�in, b��a�� keskin taraf�ndan de�il, sap�ndan tutars�n, bu seni herhangi bir kazadan korur. D��manlar�nla varaca��n ili�kilerde bunu kural haline getirdi�inde, en ge�erlisidir. Ak�ll�, Arif bir adam, d��manlar�ndan ald�� istifadeden, aptal birinin dostlar�ndan �ald�� istifadeye kar��l�k, neticede kendine ondan �ok daha fazla fayda temin eder. �o�u zaman, d��man�n k�t� niyeti da�lar boyu s�k�nt�lar� yerle bir eder, b�ylece seni o zorluklarla aksi takdirde y�zle�mekten kurtar�r. Pohpohlama, nefretten daha tehlikelidir, ��nk� o, �tekinin silme amac�nda oldu�u lekeleri sadece �rter. Arif, k�t� niyeti, iyilikseverlikten daha sad�k bir aynaya �evirecektir. Ve bahsedilen hatalar� ya kald�racak ya da d�zeltecektir. Rakiplik ve K�t�-niyet birbirlerine kap� kom�usu olduklar� vakit, ihtiyat�n muvaffakiyet f�rsat� pekal� �artlar alt�nda hayattad�r. D��manlar� taraf�ndan b�y�kl�kleri icra edilen �ok ki�i var.

85)
Hayat�nla sak�n kumar oynama, kazan� katiyen senin olamaz, sonu�ta ��phesiz hep kumarhanenindir; zira o tezg�h, seni zenginle�tirmek yerine, ceplerini bo�altmak i�in kurulmu�tur! �ok kullan�ld��ndan dolay�, fazilet se�kinli�inin yeg�ne hatas�, ihtimal dahilinde suistimal edilebilece�ini ummamakt�r. Herkes ona g�z dikebilir, oysa o herkesi yan�ltabilir. �anss�zl��n en b�y�� hi�bir kimsenin yarar�na nail olamamakt�r; bunun hemen hemen en k�� ise, kendine az, ger�i di�er herkesin yarar�na daha �ok �al��makt�r. Bu basama�a erenler adeta kazand�k�a kaybederler, ve nihayetinde �nceleri onu sevenlere art�k can s�k�c� kal�rlar. Bu kumarbazlar, her �e�it fazileti, her �e�it �st�nl�� y�prat�r; daha �nceleri az�nl�ktan kazand�klar� sayg�y� kaybettikleri gibi, kaba kalabal��n aras�nda bile ancak itibars�zl�k elde edebilirler. Bu ifrat�n �aresi dehan� orta derece seviyesine indirmektir. �stersen �st�nl��nde fevkalade ol, ama te�hirinde al��lm�� bir tav�r tak�n. Bir me�ale her ne kadar �ok ��k sa�arsa sa�s�n, yand�k�a, nihai s�n��e yakla�maktad�r. Kendini az ve seyrek g�sterdi�inde, her taraftan �ok daha fazla sayg� ile m�k�fatland�r�l�rs�n. Ger�ek fazilette ifrat de�il, iffet ve tevazu var.

86)
Rezaleti �nle! Soka�a d�k�len b�y�k kalabal��n aras�nda olas� epey k�t� niyetli ak�l sahipleri geziniyorsa, ahalinin g�zlerinde seni dile d��rmek i�in daima f�rsat ararlar. Yay�ld�� takdirde, tek k�t� bir haber bile, senin nam hakk�na leke s�rebilir, bu lakap sana yap��t�� vakit: Vay haline! �tibar�n tehlikededir. Genel olarak, bu t�r itham sende g�ze �arpan bir kusur yahut g�l�n� bir �zelli�ine i�aret ederek yap�l�r, ger�i dedikoduya sebep olur. Bazen bunlar ki�isel k�skan�l�ktan umumi itimats�zl��a il�ve edilen k�t� niyetlerdir. B�y�k bir itibar� yok etme amac�nda dillerinden zehir ak�tanlar, a��k�a su�layacaklar�na, k��msemenin kolayl��na ba�vururlar. �tibars�zl�k kayd�na d��mek kolay, ��nk� herhangi bir ki�inin k�t� oldu�una inanmak zahmetsizdir: ama kendini aklamak o kadar kolay de�ildir. Bundan dolay� arif, bu gibi talihsizlik kazalar�ndan uzak durur, ve gayretli ihtiyat�yla, edebe ayk�r� bir rezalet olas�l��na kar�� hep n�bettedir. Tashih etmek, yani d�zeltmek yerine, bunu �nceden �nlemek �ok daha kolayd�r. Rezalete kar�� her an her yerde n�bette bulunmakta hikmet var, selamet var.

87)
K�lt�r ve Zarafet (Zariflik, �ncelik): �nsano�lu vah�i, yani medeniyetsiz bir barbar gibi do�ar, ve yaln�z k�lt�r sayesinde kendini hayvanl�ktan daha �st�n bir seviyeye kald�r�r. Bundan dolay�, adam� adam eden k�lt�rd�r; oysa y�kseklik seviyesi, adaml�k haddine ba�l�d�r. Bu ger�e�in idrak�na tevecc�hen, antik Yunanl�, d�nyan�n �teki kavimlerine barbar �nvan�n� verebilmi�ti. Cehalet �i� ve hamd�r; k�lt�re bilgiden ziyade, ba�ka hi�bir�ey bilgi kadar katk� yapamaz. Ama bilgi bile zarafet haricinde adi ve kaba kal�r. Ger�i sadece zek�m�z zarif olmamal�, yan�s�ra arzular�m�z ve hepsinin �st�nde sohbetimiz ona il�velenmeli. Baz�lar� i� ve d�� niteliklerinde do�al olarak zariftir; mesela d��ncelerinde, hitap ettiklerinde, giydikleri giysilerde, ki bunlar, onlar�n ruh kabu�u say�l�r, ger�i h�ner ve kabiliyetleri o ruhun meyvesidir. �te yanda, di�erleri her�eylerinde o kadar m�nasebetsizdir ki, kendilerine has �st�nl�kleri bile, tahamm�l edilemez ve barbar bir arzu i�inde, gerekli zarafet ihtiyac�n� kar��layamad��ndan lekelenmi�tir. K�lt�rl� ve zarif bir adamda, adaml��n hikmet ve hay�r� var.

88)
B�rak ki, Davran��n Asil ve Zarif olsun. Bir b�y�k adam davran��nda asla k��k olmamal�. Her �eyin en ufak detay�na katiyen tecess�s etmemeli, hele hele tats�z meselelerde. Zira, her�eyi bilmek �nemli oldu�una ra�men, herkesin her�eyini bilmek gerekli de�ildir. Bu t�r davalarda ki�i c�mert ve efendi bir adam ki�ili�iyle hareket etmeli, davran�� sayg�ya de�er ve efendiye yak��r bir �ekilde olmal�d�r. Devlet y�netiminin gayet b�y�k bir g�rev k�sm�n� formaliteyi �o�u kez g�rmezlikten gelmek, aleladeye epey �nem vermemek ve s�zde yukar�dan seyretmek gibi �eyler te�kil eder. Akraba ve dostlar�m�z�n aras�nda, hatta d��manlar�m�z�n aras�nda bile, pek �ok �eyler farkedilmemi� gibi kalmal�. L�zumundan fazla olan her miktar, b�t�nen can s�k�c�d�r, �zellikle can s�k�c� olan �eylerde. Can s�k�c� bir konunun �st�ne pervane olup etraf�nda dola��p durmak bir nevi deliliktir. Umumiyetle diyebilece�imiz �udur: davran��nda her adam kendi y�rek ve anlay��na uygun tarzda hareket eder. Asil ve kibar davran��ta hay�r ve hikmet var.

89)
H�nerde ve yetenekte, yarg�da ve e�ilimde kendini tan�. Kendini ��renmedik�e kendine sahip olamazs�n. Y�z�m�z� g�steren aynalar var, ama akl�m�za ayna yok. B�rak ki dikkatli d��nce sana dair �eylerde vekil s�fat�nda hizmet edebilsin. D��a vuran g�r�nt� unutuldu�u vakit, i�tekini d�zeltmek ve tamamlamak i�in s�k� dur. Zek� g�c�n� ve maslahat yetene�ini ��ren. M�racaat edebilmek i�in cesaret kuvvetini imtihan et. Akl�n� her�eyin engelinden ar�nd�r ve kendi temellerini iyi koru. Kendini tan�makta, bu yolda hayat boyu y�r�mekte, erdem hikmeti var.

90)
�yi bir hayat s�r. Hayat� iki �ey s�ratle sona erdirir; bunlar, ahmakl�k ve ahl�ks�zl�kt�r. Kimisi erdemli hayat�n� kaybeder, ��nk� onu ayakta tutacak ak�ldan mahrumdur, ger�i di�erlerinde irade yoktur. Nas�l erdem kendi kendine ba��lanan bir arma�an ise, �er de aynen o kadar kendi kendine verilen bir cezaland�rmad�r. Ki�i �ok s�ratli bir hayat pe�inde ko�uyorsa, adeta bu hayat� hayali �iftle�tirmi� bir anlamda s�rd�r�r. Erdemli bir hayat hi�bir zaman �lmez. Ruhun disiplini bedenine nakletmi�tir, ve iyi bir hayat sadece niyetinde de�il bedensel uzant�s�nda da, s�resi iyice uzun oland�r. Burda uzun bir Hayat�n S�rr� var.

91)
E�er basiretinde ��pheliysen herhangi bir �eye katiyen i�ba�� yapma. Bir i� halinde o i�i yapan kimsenin akl�ndan ba�aras�z kalaca��na dair herhangi bir ��phe ge�iyorsa, onu seyredenin de akl�nda oldu�unun en kesin kan�t�d�r, bilhassa bu seyirci ayn� zamanda bir rakip ise. E�er bir faaliyetin en kritik durumunda yarg� g�c�n, vicdan�n elvermemesinden ileri gelen bir tak�m teredd�tler hissettiyse, daha sonra serinkanl� derinlemesine d��nd��nde, ahmakl��n bir �rne�idir diye ay�playacakt�r. Basiretin, yani sa�g�r�n�n ��pheli oldu�u bir yerde, faaliyet tehlikededir. En iyi tedbir, bu gibi �eylerden uzak durmakt�r. Hikmet, tahmin ihtimallerine tamamen itimat etmez; her zaman g�n ortas� ak�l ��nda y�r�r. Tasavvur ve idrak edilir edilmez, yarg�n�n ay�ba mahk�m etti�i bir te�ebb�s, nas�l ba�ar�l� olabilir ki? ��erideki muhakemeden oybirli�iyle ge�en �nergeler, �o�u kez �anss�zl��a u�ruyorsa, bocalamakta olan bir yarg�da ve teredd�tl� bir ak�l muhasebesinde �stlenenlerden neler bekleyebiliriz? Her an adeta berrak bir ��len vaktinin zihin ��yla hareket etmekte hikmet var.

92)
Diyece�im, her�eyde insan bilincinin s�n�r�n� a�an Deney�st� �limin pe�inde ol. Takibine ne kadar gereksinim verirsek, ona g�re bizim mevkilerimizin y�ksekli�i ve say�s�da daha �ok artar; dolay�s�yla, her faaliyetin ve her s�ylevin ilk ve en �st�n kural� ��yle izah edilebilir: ’bir gram hikmet bir ton kurnazl�ktan daha k�ymetlidir.’ En emin yol budur, ger�i hak etti�i tezah�rat� elde etmeyebilir. Hikmetin itibar� �nl�l��n en nihai zaferidir: Arifleri tatmin etmek yeter, zira onlar�n yarg�s� ger�ek ba�ar�n�n mihenk ta��d�r. Deney�st� �limde hikmet itibar� var.

93)
�st�nl�kleri �ok olan bir adam, �ok say�da adama e�ittir.
Zevk duydu�u hayattan �evresine pay hissesi vererek hayatlar�n� zenginle�tirir. �st�nl�klerdeki �ok y�nl�l�k hayat�n �ok tatl� bir zevkidir. Her�eyin iyisinden kazan� ��karmak b�y�k bir sanatt�r; ve insan en y�ksek seviyeye eri�ti�inde, Do�a, adeta onu kendisinin soyut bir kopyas� gibi yapt��ndan dolay�, b�rakta Sanat, onun zek� ve �e�nisini e�iterek kendine has k��k bir evren olma �ans�n�da ihsan edebilsin. �ok y�nl�l�kte sanat marifeti var.

94)
Kabiliyet derecesinin kapsam�n� gizli tut. Herkes taraf�ndan h�rmet edilmek istiyorsa, Arif, bilgi ve kabiliyetlerinin kuyu dibinden ��nlar gibi y�kselmesine m�saade etmez. Onlardan bilgi edinmenize izin verir ama onlar� idrak etmenize m�saade etmez. Hayal k�r�kl��na d��memesi i�in, hi� kimse onun kabiliyet boyutlar�n� bilmemelidir. Onun t�m derinliklerine inme f�rsat� katiyen hi� kimseye verilmemi�tir. Y�celikleri her ne kadar b�y�k olursa olsun, kabiliyetlerinin seviye derecesi, tamamiyle ��renilmesine kar��t, hakk�nda yap�lacak tahminler ve ��pheler �ahsiyetine �ok daha h�rmet uyand�r�c�d�r. Yetenek seviyeni gizli tutmakta hikmet var.

95)
Beklentiyi hep canl� tut. Daima kar��t�r ve hareketlendir. En fazlas� en �ok vaat versin, ve en b�y�k faaliyetler daha da y�celerinin m�jdecileri olsun. B�t�n �ans�n� tek bir zar f�rsat�ndan al�nacak netice ihtimaline yat�rma. Beklentinin israf edilmemesi i�in, kudretine itidal getirmek b�y�k bir h�ner gerektirir. Beklentide umut hikmeti var.

96)
En y�ksek sa�duyu, yani a��z s�k�l�� ve takdir yetkisi, sa�g�r�n�n, yani tedbirlilik ve tutumlulu�un temeli, ak�l muhakemesinin ise y�ce taht�d�r: sayesinde, �ok az bir masrafla epey ba�ar� kazan�l�r. Bu, yukar�dan bah�edilen bir hediyedir, birinci ve en iyi nitelikli oldu�undan dolay�, varl��na ithafen dua edilmeye m�stahakt�r. Tam bir z�rh tak�m�n�n as�l k�sm�d�r, ve o kadar �nemlidir ki, onun yoklu�u ki�iyi kusurlu b�rak�r, halbuki di�er nitelikler sadece nitelik miktar�yla, yani az m�d�r yahut �ok mudur, sorusuna taliptir. Hayat�n b�t�n faaliyetleri onun uygulama durumuna ba�l�, hepsi onun muavenetine muhta�t�r, zira her�ey vukufa bor�ludur. En g�venlisinden ho�lan�lm�� olanla birle�tirilmi� bir halde oldu�undan, sa�duyu, en mant�kl� gidi�ata do�ru y�nlenen do�al bir y�nsemeden �ekillendirilmi�tir. Sa�duyuda hikmet var.

97)
�tibar� bul ve muhafaza et. ��hretin intifa hakk�, yani menfaatlanma hakk� budur. Sadece g�zide kabiliyetlere eklenmi� oldu�undan, itibar� elde etmek gayet pahal�d�r; zira aleladelik ne kadar umumi ve s�k�a rastlanan bir �eyse, itibar ona nazaran en nadir bulunand�r. Ele ge�irildi�i vakit, kolayl�kla muhafaza edilir. Bir hayli yerine getirilmesi gereken �devler bah�eder, ama c�mertli�i bunlarla s�n�rl� kalmaz. Y�celtilmi� kuvvetlere yahut ulvi semalardaki faaliyete bor�lu oldu�undan, b�y�k bir nevi h�rmete do�ru y�kselir, akabinde bir nevi Ha�metmeabl��a bile hem teslim hem de mahsul olur. Buna ra�men, ancak sa�lam bir nedene dayal� olan itibar kal�c� bir �ekilde nihaidir. �tibar kazanmakta hikmet hay�r� var.

98)
Niyetlerini �ifreli bir �ekilde yaz. �efkat hisleri ruhun kap�lar�d�r. En elveri�li ilim onlar� tebdili k�yafet etmekten ibarettir. �skambil k��tlar�n� a��k�a muhafazas�z oynayan bir ki�i, neticede kaybetme tehlikesini pekal� peki�tirmi�tir. �kaz tedbirine tekrar ne�redilebilmek amac�nda saklanan ihtiyat ayr�cal��, hakk�nda bilgi edinmek isteyen m�tecessis�nlerle muharebe etmelidir: dolay�s�yla, m�rekkepbal��’n�n politikas�n� evl�t edin. A��z tad�n�n g�zelliklerini bile sak�n belli etme, zira di�erleri ya onlara kar�� tav�r �retebilir ya da pohpohlama arac�yla onlar� senin aleyhine kullanabilir. Niyetlerini �rt�l� bir tarzda bildirmekte hikmet var.

99)
Hakikat ve G�r�nt�: Envai �e�it �eyler g�r�nd�kleri gibi ge�er giderken, esasen (ne) olduklar� gibi de�ildirler. �ok az ki�i i�eridekini g�r�r; oysa, �o�u ki�i d��ar�dakine daha �ok �zenir. E�er do�ru sahte ve k�t� ise, do�ru olmak yeterli de�ildir. G�r�nmeyen �eyin k�ymetini idrak ve takdir etmekte hakikat hikmeti var.

100)
Yanl�� g�r�� hariciyesinde, ger�i arif bir M�sl�man ve filozof bir nedim gibi hareket et, ve bu adamlar�n faziletlerine vaki ol. Tabi sadece onlar gibi g�r�nerek de�il. En az�ndan bile olsa, onlarda var olan, oysa sende var olmayan de�er k�mesini varm�� gibi g�sterme. Bug�nler, felsefeye pek kulak as�lmayabilir, ama her zaman arifleri ba�l�ca ve en �ok al�kadar eden bir ilimdir. D��nme sanat� daha �nceki b�t�n itibar�n� art�k kaybetmi� durumda say�l�r. Ama bir zamanlar, en b�y�k imparatorluk meclisleriyle tan��t�r�lm��t�r: h�k�m saraylar�nda epey vakit ge�irmi�, lakin �imdi o mevkilerde herhangi bir yeri yoktur diye d��n�l�r. Yine de hala o, erdemli ruhun ger�ek ho�nutluk sebebi, d��nce dolu anlay�� yetisinin hakiki g�das�d�r. Zira evvelden beri, ’hile’ nesnesinin ne oldu�u, onun sayesinde ke�fedilebilmi�tir. Ariflerde inan� ve felsefe hikmeti var.

Sosyal Medyada Paylaşın:

tacettinfidan Şiirleri

En Çok Okunan Şiirleri

Hilâl... William Wordsworth Ahlâk O bir aşk ki hükmediyor ve yaşıyor daimen düşüncemde TİMURLENK... Edgar Allan Poe Dolunay... Thoreau Arif bir hayata marifet malzemeleri - 3 - Arif bir hayata marifet malzemeleri - 1 - Bir baba nasihati Çok yaşa Türkiye! Arif bir hayata marifet malzemeleri - 2 -

Anasayfa

Şiirler

Yazılar

Forum

Nedir?

Kitap

Bi Cümle

İletişim

Arif bir hayata marifet malzemeleri - 1 -