Şehir Araştırmaları Merkezi’nde Yerel Dergiciliğin Önemi

• 24 Mayıs 2012 Perşembe 23:45:36

Şehir merkezlerinde o şehri tanıtmak üzere çıkan dergiler, çok olmasa da arada bir çıkar, destek bulunduğu sürece yayınlanır, durur. Hatta şehirlerde durağanlaşan dergi çıkarımı ilçelerde daha yaygındır. Özellikle beldelerin tanıtımında, turizme yönelik çalışmalarda dergi, kalıcı olma yönüyle ve okunurluğu sebebiyle en ideal olan iletişim aracıdır.
Dergi yayıncılığı zamanla okurda, okuma ve araştırma isteği uyandırır. Böylelikle kişinin doğduğu, yaşadığı yeri tanıma arzusu artar. Belki farkında olmadığı birçok hususu, bu yolla araştırmaya, araştırmakla öğrenmeye başlar. Konularına göre dergi farklılıkları olmasına rağmen, o beldenin el sanatlarını, musikîsini, folklorik yönlerini, tarihî değerlerini, eserlerini, edebî yönlerini böylelikle daha iyi kavrar. Böylece yerel dergilerin sayfalarında kalan birçok önemli makale ve haber, zaman içinde değer kazanır.
Günümüzde özellikle hava yolu taşımacılığında yolcunun bir-iki saat ile sınırlı ülke içindeki seyahatinde ücretsiz sunulan dergilerde ele alınan konulara bakıldığında geçmişten esintilerin sıklıkla görüldüğü sayfalarda, kişinin geçmişe adeta bir yolculuğa çıkartılması, kişinin geçmişiyle yüzleştirilmesini amaçladığı gibi, ele alıonan konularla ülkenin tanıtımı esas alınır.
Bu kısa açıklama sonrası Şehri Araştırmaları Merkezi konusuna yeniden dönelim. Şehirleri, ilçeleri, beldeleri tanıtan ve çoğu kısa ömürlü olan kimi dergiler, yerel dinamikleri harekete geçriemediği için kapanır. Kapanan bu dergiler de Şehir Araştırmacısı için oldukça önem arz eder.
Genelde sahaflara düşen ve meraklısı tarafından takip edilen, edinilen bu tarz dergiler, tarih, kültür ve sanat alanında kimi zaman, kitapların konuus olabilecek denli bir öneme sahiptir.
İşte kapanan dergilerden sonra bir nisyanla karşı karşıya kalındığı zaman, dergiler için yitikler arasına karışma mukadder olur, kaçınılmaz olur.
Binlerce sayılık dergiyi bırakın da bir şehre dair onlarca sayılık birkaç dergiyi, kapanışından bir-iki sene sonra bulamazsınız. Bu yitikler arasına karışan ve zamana karşı yenik düşen kimi dergiler, kütüphanelerin fazla uğrak yerlerinden olmayan süreli yayınlar kısmına hapsedilir. Bazen kitaplıkların unutulmuş bir köşesinde tesadüfen bulunur ve dergi çıkaranların ilk sayfada belirttikleri o şevk, coşku, heyecana tanıklık eder, dergiyi okuyan. Derginin unutulanlar kervanına katılmasından dolayı kişi, ne denli üzülmüşse de derginin tek sayısına bile yeniden sahip olmakla o denli sevinmiştir.
Dergilerin temini yolunda öncelikle dergiyi, dergileri çıkaranları bilmek gerekir, onların mirasçılarını tanımak lazımdır ve uzun, meşakkatli araştırmadan sonra korunmuşsa, atılmamış ise dergilerin yıllardır açılmayan kapakları, ilk çıktıkları zamanki heyecanla yeniden gün ışığı görür:
-Dergiyi çıkardık çıkarmasına, sahipleneni olmadı.
-Dergimiz yayınlanırdı, ücretsiz dağıtırdık. Kimse memnun kalmazdı. Onların işi gücü cemiyet haberleri. İşimiz çocuklarının sünnet düğününü birkaç fotoğraf ve yazıyla vermek değil. Kilolarca takı altında rahat edemeyen gelinlerinin fotoğraflarını yayınlamak, olmadı, asla.
-Biz, düşüncenin dergisiydik. Bizim için fikir önemliydi. Biz, bunu sekiz sayı sürdürdük, sıkıntılar çektik. Baktık ki sahip çıkan yok ve batacağız. O zaman kepenkleri indirdik.
-“Dergi” denince bir tuhaf olurum. Şehrin tarihini, kültürel yapısını, edebî zenginliğini, mimarî özelliklerini araştırdık. Bizden önce yapılanları bir araya getirdik. Kanaatim o ki her şehirde bir dergi olmalıdır. Lakin aynı şehride yaşayanlar, hemşehri iken, dergide düşman kardeş kesilirler. O kendi yazısını ister bu kendi yazısını. Bakarsınız, kavga sonrası küskünlükler artmış ve dergi maddî sıkınıtı içinde. Reklâm veren olmuyor, dergiyi gönderirisin, parası gelmiyor. İnsan, o zaman “Ben, bu dergiyi cebimden daha ne zamana kadar yayınlarım?” sorusuna cevap bulamıyor.
Günümüzde dergilerle tanıtımın yerini dah çok sanal ortamlarda siteler almış, durumdadır. Bunu reddetme oldukça zor. Fakat bir Şehir Araştırmaları Merkezi’nde daha önce yayınlanmış dergileri bir araya toplamak gerekir, onların teminine çalışmak lazımdır.
Kimi Kaymakamlıklar senede bir, kimi okullar senede bir kaç kez, kimi odalarla işletmeler üç ayda bir dergi-bülten çıkartır.
Şehir dergilerini önemli kılan ve Şehir Araştırmacısı için cazib hale getiren en ömnemli husus, bu tarz dergilerde yayınlanan bazı makalelerin kitaplarda yer almayışı ve unutulmuşluğudur. Çok eski bir fotoğraf, bazen biyografisi yazılan bir şahsın tanınması bazen yıkılan bir yapının inşâsı bazen de tarihe tanıklık eden bir mekânın belgesi olabilmektedir.
Şehir Araştırmacısı, Şehir Araştırmaları Merkezi için yayınlanmış her alandaki dergileri temin etme mecburiyeti içindedir. Yılları bulan sayılarıyla dergiler olduğu gibi, kimi zaman tek sayı kalmış dergileri de fotoğraflayarak sanal ortama taşımalı, çıktılarını alarak, aynı ebatta ciltlemelidir.
Bir şehrin hususiyetini öğrenme için, Şehir Araştırmacısı bir dedektif sorumluluğuyla dergiler, şehri konu alsın almasın, o şehirde çıkan dergilerin tümünü, bültenleri bir araya getirmeli ve merkeze kazandırmalıdır.
Şehir Araştırmaları Merkezi kurulduğunda araştırmacının hangi dergiyi, gazeteyi, belgeyi, fotoğrafı Merkez’e teslim etmiş ise bu yayının, belgenin zedelenmeden, tahrip edilmeden son sayfasına not düşülerek adının, soyadının yazılması bir görevdir.
Bu vefa borcu olmasa, bir şehrin dününden bugününe uzayan çizgide her şeyi ile ilgilenmek kolay mıdır? Hem şehir araştırmacısı, kimsenin memuru değildir, kimsenin etkisinde görmez, kendisini. Bunun için bizce araştırmalarda bulunan he rşehir araştırmacısı muhteremdir.
Ey okur, kitaplığında doğduğun ya da yaşadığın şehre ait bir dergi varsa, dediğimiz biçimde dergiyi okuyunuz. Farklı bakışla yeni birşeyler bulacağınızı göreceksiniz, bu mümkündür. Çünkü bakmakla görmenin arasındaki farkı fark edeceksiniz.
Yaşadığınız şehrin insanına Şehir Araştırmaları Merkezi teklifini açıklayınız. Taraftar bulur mu bulmaz mı, bu düşüncemiz? Taraftar bulmuş ise ve siz, bu yönde çalışmaya karar vermişseniz, bizim projenin bir hayal olmadığına kendimizi inandırma yönünde katkı sunarsınız.
Bilmeniz gerekir ki Şehir Araştırmaları Merkezi, bir hayal değildir. Milyonlarca Liranın projelere harcandığı dönemde, bizce tarihe, kültüre, sanata, edebiyata, kısaca bir şehri şehir yapan değerlere en kolay yoldan, en sağlıklı biçimde ulaşmanın yolu, “Şehri Araştırmaları Merkezi” biçiminde şekillendirdiğimiz projedir.

Açıklama: Şehir Araştırmaları Merkezi başlıklı diğer çalışmalarımız sanal ortama taşınmıştır.