KAHRAMANMARAŞ’IN KURTULUŞUNDA PAZARCIK KUVA-YI MİLLİYE CEMİYETİ’NİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Tarihçi değilim. Konunun uzmanı değilim. Zaten bu yazıda, bazı tarihi bilgileri kısaca yazmakla birlikte, asıl olarak, Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinde bir Kuva-yı Milliye Anıtı yaptırılması hususuna dikkat çekeceğim.

Evet, Kahramanmaraş’ın kurtuluşun sene-i devriyesine yine yaklaştık. İki gün sonra, Kahramanmaraş’ın kurtuluşunun 93. yılını kutlayacağız. Kutlamak deyince, bu hususta da birkaç kelam etmek isterim. Nerde, eski Kurtuluş Bayramı törenleri ah nerde! Heyecan kalmadı şimdilerde. Kutlamalar günler hatta, haftalar öncesinden başlardı. Davulcular tutulurdu. Davullar, zurnalar eşliğinde, başta keçe külah, ayakta şalvar çeteler sokaklarda gezer, eğlenirdi. Çocuklara da çete kıyafeti giydirilir, onlar da sokak sokak gezdirilirdi. Bir başkaydı eski Çete Bayramları. Şimdi kalmadı o ruh ve heyecan. Şimdiki kutlamalar sanki göstermelik gibi. Zaten kutlamaların göstermelik olduğu, her hâlinden belli. Kurtuluş Bayramı’na iki gün kaldı, Kahramanmaraş sokakları bomboş.

Neyse, asıl meselemiz bu değil. Gerçi bu da önemli de, bu yazıdaki meselemiz ayrıdır.

Bu yazıda, önce Kahramanmaraş’ın kurtuluşunda Pazarcığın rolü ve önemini anlatacağım. Bu hususta kaynağım Tarihçi Halil Arık’tır. Sonra da, Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesinde bir Kuva-yı Milliye Anıtı talebimiz var. Bunu da bu yazı ile talep ediyoruz. Bu yazım, Kahramanmaraş Valiliğine, Pazarcık Kaymakamlığı’na ve Pazarcık Belediye Başkanlığı’na bir dilekçe gibi de görülsün.

Pazarcık İlçesi coğrafi konum olarak Kahramanmaraş Merkezinin güneyinde set gibi durmaktadır. Zaten Kahramanmaraş’ın kuzeyi dağlarla kaplıdır ve Kurtuluş Savaşı günlerinde o mıntıkada yol yoktur. Gaziantep ve Adana tarafından gelecek olan düşmana karşı Pazarcık bir kale gibi durmaktadır. İşte bu konumundan dolayı, Kuva-yı Milliye tarafından Pazarcık bir üs olarak kullanılmıştır. Maraş’ın Fransızlarca işgal edildiği haberi alınır alınmaz, Kılıç Ali Paşa, iki mitralyöz, piyade ve süvariden oluşan müfrezesini Pazarcık’a göndermiştir. Pazarcık işgale uğramadığı ve Antep ile Maraş arasında önemli bir stratejik merkez olduğu için burada karargâh kurulmuştur. Pazarcık’ta üst kuran Kılıç Ali Bey, kendisini Elbistan’da bir heyetle ziyaret eden Batumlu Ali Efendi ile görüşerek kısa zamanda teşkilatlanmanın tamamlanmasını istemiştir. Maraş Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Başkanı Komiser Arslan Bey’i de çağırarak gerekli talimatları vermiştir. Pazarcık’ta da derhal bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuş ve bu cemiyetin başına da Batumlu (Muhacir) Ali Efendi atanmıştır. Bu cemiyetin merkezi olarak kullanılan konak Batumlu (Muhacir) Ali Efendi’ye aitti. Bu konak şu an mevcut olmasa da, yeri Bağdını Sağir Mahallesinde belirli bir şekilde özellikle yaşlı kimseler tarafından bilinmektedir. Mesela, bu konağı Babam Mehmet Sandal hatırlamaktadır. Kendisine sordum ve Yılmazcanların Petrolünün yanındaki bir alanı işaret etmiştir. İşte bu alana ve Pazarcık – Malatya Asfaltının sağına bir Kuva-yı Milliye Anıtı dikilebilir ve bu anıt Doğu’ya giden otobüs, otomobil ve diğer araçlarla seyahet edenlerce de görülerek Milli Şuurun her zaman canlı kalmasına hizmet edebilir.

Evet, şu açıktır ki, Pazarcık Kurtuluş Savaşı’nda çok önemli ve çok stratejik bir görev üstlenmiştir. Pazarcık halkı yediden yetmişe Kurtuluş Savaşı’nda yararlılık göstermiştir. İşte bundan dolayı, TBMM’nin 23.05.1926 tarihli oturumunda Pazarcık Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri Kurtuluş Savaşı’nda gösterdikleri üstün hizmetlerden dolayı “Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası” ile şereflendirilmiştir. Yazımın sonunda, Pazarcık Kuva-yı Milliye Cemiyeti Üyelerini tek tek ismen sayacağım ve Ruhları şad olsun diyeceğim. İşte o kahramanlar: Başkan: Batumlu Ançeloğlu Muhacir Ali Efendi,
Üyeler:1.Tilkiler aşiretinden Kara Silo Ağa, Atmalı Aşireti Reisi Paşa Yakup Hamdi, Sinemilli Aşireti Reisi (Halil) Tapo Ağa, Göynük Çerkezlerinden Uzun Yusuf Ağa (şehit olmuştur), Büyük Nacar Köyü’nden Kara Ali Ağazade Hasan Efendi, Beşenli Cuma Kâhya, Ufacıklı Köyü’nden Mahmut Ağa’nın oğlu Büyük Mehmet Ağa, Ufacıklı Köyü’nden Ali Ağazade Ali Efendi, Helete (Düzbağ) Köyü’nden Mahmut Ağa’nın oğlu Büyük Mehmet Ağa, Helete (Düzbağ) Köyü’nden Hocazadelerinden Büyük Salman Ağa, Helete (Düzbağ) Köyü’nden Vakkasoğlu Salman Çavuş, Pazarcık Savcısı Abdullah Beyazıtoğlu,
Jandarma Kumandanı (Teğmen) Mehmet Ramazan Efendi, (Konya Seydişehirli)
Ziraat Bankası memuru Alim Efendi zade Muhlis efendi (Şimdiki soyadları Bilginer’dir)
İskilipli olan Muallim Mehmet Fevzi (Cebe), Helete Köyü Jandarma Karakol Kumandanı Hafız Mehmet Efendi, Nüfus Kâtibi Mülazimzade Mehmet Sait Efendi.

Günümüzden 93 yıl önce işgalci düşman kuvvetlerine karşı birlik ve beraberlik içinde omuz omuza verilen mücadele ile kazanılan Kurtuluş Bayramı tüm Kahramanmaraşlılara ve Pazarcıklılara kutlu olsun. Dilerim Pazarcık İlçesine bir Kuva-yı Milliye Anıtı yaptırılır.


Ahmet SANDAL