İSMET İNÖNÜ'YE KARŞI İTHAMDA BULUNULAN İKİLİ ANLAŞMA

• 20 Ocak 2012 Cuma 22:59:26

İSMET İNÖNÜ’ YE KARŞI İTHAMDA BULUNULAN İKİLİ ANLAŞMA

Dr. Sadık Özen

"GELİŞİM SANAT KÜLTÜR MERKEZİ" nin Kurucsu ve Yöneticisi Sayın Türk Öğer Koç’un "MADDEYİ TANIMAK" isimli kitabının tanıtım gününde yapılan söyleşi sırasında; konuşmacılardan Araştırmacı Yazar Yılmaz Dikbaş konuyla hiç ilgisi olmadığı halde, eline geçen her fırsatta yaptığı gibi, bu kere de Büyük Devlet Adamı İsmet İnönü’ye karşı son derecede çirkin bir ithamda bulunmuştu., Konuşması sırasında, gerçeklere aykırı olarak, İnönü’nün 1949 yılında yaptığı ve altında imzası bulunan ikili anlaşma ile Türk Milli Eğitimini ABD’ninvesayetine bıraktığını ileri sürdü.. Aynı yazar I. Konyaaltı Kitap Fuarı’nda yaptığı konuşmasında da ay ithamda bulunmuş ve İsmet İnönü’yü ihanetle suçlamıştı.
Bu asılsız iddialar yanında, gerçek durumu bilemeyen bazılarının "Hain adam" sözleri, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ten sonra en çok saygı duyduğum ve hayranlık derecesinde bağlı olduğum bu büyük insana karşı yapılan bu çirkinliği içime sindiremedim. Yapmış olduğum araştırmada bu tür söylemlerin gerçek olmadığını saptamıştım. Açıktan yapılan bu saldırıya daha fazla tahammül gösteremedim ve itirazda bulundum. Böylece aramızda nahoş bir tartışma yaşandı.

Sayın Türk Öğer de bir Araştırmacı Yazar olarak, temin ettiği 27 Aralık 1949 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış bu anlaşma metnini Facebook’ta paylaştı. Kendisine en derin teşekkürlerimi sunuyorum.

Sözü edilen bu anlaşma metnini 27 Aralık 1949 tarikli Resmi Gazete’de yayınlanış şekliyle aşağıda bulacaksınız.

Önyargılı olmayan, kötü niyet taşılayan ve okuduklarını iyi anlayabilen kişiler için bu belge konuya önemli derecede açıklık getiriyor.

Sayın Öğer’in kitabındaki "Maddeyi Tanımak" olgusunun gerçek anlamı ve değeri; bu belgenin iyi okunması, iyi yorumlanması ve iyi değerlendirilmesiyle, önemi kanıtlanmış olarak bir kere daha ortaya çıkıyor.

ABD ile Türkiye Devleti arasında yapılmış olan bu anlaşma nedeniyle; Milli eğitimimizin ABD’’nin tekeline bırakıldığını iddia ederek İsmet İnönü’ye "Hain" damgası vuranların, bu anlaşma metnini okuduktan sonra, asıl hainin kimler olduklarını anlayacaklarını umarım.

Bu anlaşma, Türk Milli Eğitimini ABD’nin vesayetine bırakılmasıyla ilgili olmayıp, ABD’de öğrenim ve araştırma yapmak isteyen Türk öğrencileri ile aynı şekilde Türkiye’de öğrenim ve araştırma yapmak isteyen Ameriken öğrencileri için hazırlanmış, karşılıklı yardım esasına dayanan ikili bir anlaşmadır. Bu anlaşmanın tartışılacak yönleri olabilir, ama asla Büyük Devlet Adamı İsmet İnönü için bir ihanet belgesi olamaz. Ayrıca iddia edildiği gibi anlaşmanın altında İsmet İnönü’nün imzası da yoktur. Üstelik bu anlaşma, şimdilerde olduğu gibi yapılan bazı gizli ikili anlaşmalar niteliğinde olmayıp, TBMM’nin onayına sunulmuştur ki, o dönemde artık tek partinin hakimiyeti söz konusu olmaktan çıkmıştı ve Mecliste Muhalefet Partileri de bulunmakta, en küçük ve basit melelerde bile büyük tartışmalar çıkmaktaydı.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında imza edilen İkili Anlaşma

"ABD – Türkiye ikili Anlaşmanın tam metni Resmi gazeteden alınmıştır. Kanun No: 5596 Kabul tarihi: 13/3/1950 fakat atıf olarak 27 Şubat 1946 tarihinde Kahire’de imza edilen ikili protokol üzerine kuruludur. Planlanması anlaşılıyor ki 1946 lardan da öteye gitmektedir. Bu geniş kapsamlı planlamanın özeti 2. dünya savaşı sonrası ülkesine götüremediği savaş malzemesi artıklarının en iyi şekilde değerlendirilmesi ve yeni dünya paylaşım stratejisinin alt yapısının kurulmasıdır. Genelde bu kanunun 5.maddesine ilgi duyuluyor ama her maddesi ayrı bir ilginç konuyu içeriyor." Türk

Öğer Koç

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında imza edilen Anlaşma gereğince temin edilen paraların kullanılmasına dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında imzalanan Anlaşmanın onanması hakkında Kanun

Kanun No: 5596 Kabul tarihi: 13/3/1950

Madde 1 — Türkiye Cumhuriyeti ’Hükümeti* ile Amerika –Birleşik Devletleri Hükümeti arasında 27 Şubat 1946 tarihinde Kahire’de imza edilen Anlaşma gereğince temin edilen paraların kullanılmasına dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında 27 Aralık 1949 tarihinde Ankara’da imza edilen Anlaşma onanmıştır.

Madde 2 — Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3 — Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.

15/3/1950 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümti arasında 27 Şubat 1946 tarihinde Kahire1 de imza edilen. Anlaşma gereğince tâmim edilen paraların kullanılmasına dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında Anlaşma Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti;

Eğitim sahasında yapılacak temaslarla bilginin ve meslekî istidat sahiplerinin daha geniş mikyasta mübadelesi suretiyle Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri milletleri arasında karşılıklı anlaşmayı daha ziyade inkişaf ettirmek arzusunda bulunduklarından;

79 uncu kongrece kabul ’edilen 584 sayılı kanun ’.ile muaddel 1944 tarihli Birleşik Devletler Emval Fazlasına Mütaallik Kanunun 32 (b) faslının Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanının emval fazlasının •elden çıkarılmasından ’iktisap ’edilen herhangi bir ecnebi hükümet parası veya para kredilerinin bazı eğitim faaliyetleri için kullanılması zumumda mezkûr hükümetle bir anlaşmaya girişilebileceğini derpiş eylemekte olduğunu mütalâa ederek; ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında 27 Şubat 1946 tarihinde Kahire’de İmza olunan Anlaşmanın f(ki aşağıda «Kredi Anlaşması» ismiyle anılmıştır) 1 dncd faslı ahkâmı gereğince Amerika Birleşik Devletlerinin herhangi bir sene zarfında, herhangi bir tarihte, veya saman zaman, tediye tarihinde hesap edilen faiz de dâhil olmak üzere, "Kredi Anlaş masının ahkâmınca verilen kredi gereğince o tarihte ödenmesi matlûp hakiye yekûnun yarısına kadar herhangi bir meblâğın veya meblâğların resmî rayiç üzerinden Türk Lirası olarak tediyesini istiyebileceği ve bu suretle talep olunan Türk Lirası meblâğlarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında hususi bir hesaba yatırılarak, diğer maksatlar meyaninda kültür, eğitim ve İnsani gayeler için kullanılabileceği tasrih edilmiş bulunduğunu nazarı itibara alarak, Aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır:

Madde — 1

Türkiye’de Birleşik Devletler Eğitim Komisyonu ki aşağıda «Komisyon » ismiyle anılmıştır, namı altında bir komisyon teşkil olunacak ve bu komisyon işbu Anlaşmanın hükümleri dairesinde Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temin edilen paralarla finanse edilecek olan eğitim programının idaresini kolaylaştırmak için .ihdas ve tesis edilmiş bir teşekkül olarak Türkiye ’Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri tarafından tanınacaktır. Bu Anlaşmanın 3 üncü maddesinde derpiş olunan hüküm müstesna alım ak üzere, komisyon, işbu Anlaşmada tesbit edilen gayeler için tahsis edilen paralar ve para kredilerinin istimal ve sarfına mütaail Mk hususlarda Amerika Birleşik Devletlerinin dahilî ve mahallî kanunlarından muaf bulunacaktır. Bu paralar Türkiye Cumhuriyeti dâhilimde yabancı bir hükümete alt emval1 olarak telâkki olunacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından dŞhu Anlaşma gereğince temin edilen patralar, muaddel 1944 taatfhîi Birleşik Devletler Emvai (Fazlasına Mütaallik Kanunun 32 »(fe) faslında tasrih edildiği veçhile, aşağıda tesbit e dillen şartlar ve hadler dairesinde, sairdeki –maksatlar için, komisyonun, veya Türkiye Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümetleri arasında takarrür edecek herhangi diğer bir teşekkülün emrine amade kılınacaktır:

1. Türkiye’de kâin okul ve yüksek öğretim müesseselerinde Amerika Birleşik Devletleri vatandaşları tarafından veya bunlar namına yapılacak tahsil, araştırma, öğretim ve şair eğitim faaliyetlerini veya [ıNcfsi Birleşik Devletler, Havali, Alaska ¡(Aleutian Adaları dâhili), Puerto Rico ve Virgin Adaları haricinde] kâin Birleşik Devletler okul ve yüksek öğretim müessesele-rinde Türkiye vatandaşlarının tahsil, araştırma, Öğretim ve sair eğitim faaliyetlerini, nakliye, tahsil ücreti, maişet ve öğretimle ilgili diğer [masrafların tediyesi ,de dâhil olmak üzere, finanse etmek veya;
2. ’Nefsi Birleşik Devletler, Havali, Alaska .(Aleutian Adaları dâhil"), Puerto Rico ve Virgin Adalarında kâin Birleşik Devletler okul ve yüksek öğretim müesseselerine devam etmek arzusunda bulunan Türkiye vatandaşlarının, bu müesseselere devamları Amerika Birleşik ’Devletleri vatandaşlarını ve ftm kabîl okul ve müesseselere devam imkânlarından mahrum kılmamak şartıyle, seyahat imkânlarını temin etmek.

Madde — 2

(Komisyon, yukarda zikredilen gayelerin temini için, işbu Anlaşmanın 10 uncu maddesindeki hükümler dairesinde, bu Anlaşma İle derpiş edilen "gayenin tahakkuku zımnında,’ aşağıda sayılanlar da dâhil olmak üzere, lüzumlu "biletimle salâhiyetleri kullanabilir:
1. Komisyon veznedarını veya komisyon tarafından tensip edilecek diğer bir şahsı, mezkûr veznedar veya diğer şahıs namına açılacak banka hesaplarına yatırılmak üzere, para tesellümüne mezun kılmak. Veznedarı veya bu suretle memur kılman şahsın tâyini Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı tarafından tasvip edilecek ve tesellüm edilen paralar Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakam tarafından tesbit edilecek bir depoziter veya depoziterler nezdinde yatırılacaktır, ’
2. İşbu Anlaşmada teshit edilen -şart ve kayıtlar dâhilinde, işbu Anlaşma ile kabul edilen gayelerin tahakkuku için, tedîyat yapılmasına, para bağışlarında bulunulmasına ve avans verilmesine Komisyon veznedarının veya komisyonca tensip edilecek diğer bir şahsı salâhiyattar kılmak.
3. Muaddel 1944 tarihli Amerika Birleşik Devletleri Emval Fazlasına Mütaallik Kanunun 32 faslında- tasrih olunan gayeler ve işbu anlaşma ile tâyin edilen maksatlar dairesinde programlar tanzim etmek, bunları kabul ve tatbik etmek.
4. Muaddel 1944 tarihli Amerika Birleşik Devletleri Emval Fazlasına Mütaallik Kanunda tasrih olunan Ecnebilere Ait Burslar Heyetine yukarda zikredilen kanun gereğince programa iştirak için ehliyetli Türkiye’de mukimi talebe, profesör, araştırma bilginleri ve Türkiye müesseselerini tavsiye etmek.
5. »Komisyonun maksat ve gayelerine erişilmesi için programa iştirak edeceklerin intihaibında riayet edilmesini lüzumlu göreceği evsaf ve şerait hakkında yukarda ismi geçen Ecnebilere Ait Burslar Heyetine tavsiyelerde bulunmak.
6. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı tarafından seçilecek murakıpların tâyin edeceği şekilde komisyon veznedarının hesaplarının muayyen devrelerde kontrolünü temin etmek.
7. İdare ve büro memurlarını tâyin etmek, maaş ve ücretlerini teshit ederek tesviyesine mezuniyet vermek,

Madde — 3

Komisyonca tasvip edilen bilûmum sarfiyat, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanının kabul edeceği senelik bir bütçe ve tesblt edebileceğini zamname mucibince ifa olunacaktır.

Madde — 4

Komisyon Veznedarı, fiilen mevcut paraların fevkında olarakko misyonu ilzam edecek hiçbir taahhüde girişemiyeceği veya bir mükellefiyet ihdas edemiyeceği gibi işbu Anlaşma İle tasvip edilen maksatlara matuf olanlar müstesna olmak üzere diğer emval iştira ve tasarruf edemez, veya elden çıkaramaz.

Madde — 5

Komisyon, dördü Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve dördü Amerika Birleşik Devletler i vatandaşı olmak üzere sekiz azadan müteşekkil bulunacaktır. Bunlara ilâveten Amerika Birleşik Devletlerinin Türkiye’deki diplomatik heyetinin başı (ki aşağıda «Misyon Şefi» ismiyle anılacaktır) komisyonun fahrî başkanı olacaktır. Misyon Şefi komisyonda reylerin tesavisi halinde katı reyi verecek ve komisyon başkanım tâyin edecektir. Başkan, komisyonun fiilî âzası sıfatiyle rey hakkını haiz bulunacaktır.

Misyon Şefi, enaz ikisi Amerika Birleşik Devletlerinin Türkiye’deki hıırtciye teşkilâtının muvazzaf memurlarından olmak üzere, komisyondaki Birleşik Devletler vatandaşlarını tâyin ve tebdil etmek salâhiyetini haiz olacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti komisyondaki Türkiye vatandaşlarını tâyin ve tebdil "salâhiyetini haiz bulunacaktır.
Azalar, tâyin edildikleri tarihte n itibaren mütaakıp 31 Aralık tarihine kadar ifayı vazife edecekler ve tekrar tâyin edilebileceklerdir. İstifa, ikamet mahallinin Türkiye haricine nakli, vazife müddetinin hitama ermesi sebepleriyle veya sair suretle vukubulacak münhaller, fonu madde ile tesbit edilen hükümler dairesinde doldurulacaktır. Azalar, ücretsiz olarak ifayı vazife edeceklerdir. Bununla beraber komisyon, azaların toplantılarda hazır bulunmalarına muktazi masrafları ödemeye salâhiyettardır

Madde — 6

Komisyon, işlerinin tedviri için lüzum göreceği nizamnameleri kabul ve icap eden komiteleri tâyin edecektir.

Madde — 7

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı tarafından tâyin edilecek şekilde komisyonun faaliyeti hakkında her sene bir rapor tanzim edilerek Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine ve Amerika Birleşik Devletle r i Dışişleri Bakanına tevdi olunacaktır.

Madde — 8

Komisyonum merkezi, Türkiye Cumhuriyetinin Başkentinde bulunacaktır. Ancak komisyonun veya komitelerinden ’herhangi birinin toplantıları, komisyonun icabı hale göre tesbit edeceği diğer mahallerde akdedilebileceği gibi komisyon âmir ve memurlarından herhangi biri komisyonca tensip edilecek mahallerde icrayı faaliyet edebilecektir.

Madde — 9

Komisyon bir müdür tâyin ve onun maaş ve hizmet müddetini tesbit edebilir. Ancak komisyonun, Başkanca kabule şayan bir müdür tâyin etmeyi imkânsız bulduğu hallerde,
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti, programın elverişli bir " şekilde tatbikini mümkün kılmak İçin lüzumlu görülebilecek bir müdür ile muavinlerini temin edebilecektir. Müdür,
komisyon program ve faaliyetlerinin, komisyonun karariyle talimatı dairesinde, tedvir ve murakabesinden mesul olacaktır. Müdürün gaybubeti veya mazereti halinde komisyon münasip veya muvafık göreceği müddet İçin yerine bir vekil tâyin edebilir.

Madde — 10

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı, tensip ettiği takdirde, komisyonun her hususta ki kararlarını gözden geçirebilir.

Madde — 11

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, İşbu Anlaşmanın gayelerinin tahakkuku zımnında, Amerika Birleşik Devletleri Hükümetince talep vuku buldukça, umumi yekûnu âzami (Birleşik Devletler parası) 500 bin dolara tekabül edecek meblâğları Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Parası olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez ’Bankası nezdinde Amerika Birleşik Devletleri Hazine Müdürü namına hususi bir hesaba yatıracaktır. Şukadar ki, münferit bir takvim senesi zarfında yatırılacak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti parasının yekûnu (Birleşik Devletler parası) 250 000 dolar mukabilini hiçbir suretle tecavüz etmiyecektir. Bu şekilde yatırılacak olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti parası miktarının teabi için tathik olunacak olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti parası ile Birleşik Devletler parası arasındaki rayiç, Kredi Anlaşmasının 1 inci maddesinin 3 üncü faslında tasrih edilen rayiç olacaktır.
Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı bu anlaşmanın gayelerini temin için iktiza edecek mebaliği komisyonca tasvip edilen şekilde sarf edilmek üzere Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti parası ile temin edecektir. Bununla beraber bu mebaliğ, işbu Anlaşmanın 3 üncü maddesi mucibince tesbit olunan bütçe haddini hiçbir suretle aşmıyacaktır.

Madde — 12

işbu Anlaşmanın her neresinde zikredilmiş olursa olsun «Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı» tâbirinden Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı veya kendisi tarafından namına hareket etmek üzere tâyin edilmiş Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine mensup her hangi âmir veya memur olduğu anlaşılacaktır.

Madde — 13

İşbu Anlaşma Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye Cumhuriyeti Halkı asında diplomatik notalarla ıstisareyle tadıl edilebilecektir.

Madde — 14

işbu Anlaşma Türkiye Büyük Millet Meclisinin tasdikına sunulacak ve tasdik edildiği Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine tebliğ olunduğu gün yürürlüğe girecektir.
işbu hususatı tasdik etmek üzere alâkadar Hükümetler tarafından usulü dairesinde salâhiyettar kılınmış olan zirdeki imza sahipleri bu anlaşmayı imza etmişlerdir.
Ankara’da 27 Aralık 1949 tarihinde ikişer nüsha olarak, İngilizce ve Türkçe lisanlarında tanzim kılınmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti
namına Georch Vasdworth namına Z. Akdur

NOT: Metindeki imla hataları orijinalinin aynı olup düzeltilmesi yoluna gidilmemiştir.

Aynı konu, ne yazık ki, kendisine büyük değer verdiğim ve birçok görüşlerini paylaştığım Sayın Yazar Banu Avar tarafından da müteaddit defalar dile getirilmiş ve İlk Kurşun Gazetesi’nde de yayınlanmıştır. Akdeniz Üniversitesi’nde verdiği konferans sırasında İnönü hakkında ileri sürdüğü olumsuz görüşler nedeniyle Sayın Avar’ı uyarmış ve bilgilerini yeniden gözden geçirmesinin iyi olacağı önerisinde bulunmuştum.

Gerek yazarlar, gerekse okuyucular, geçmişten kalan veya yeni yayınlanmış olan makale veya kitaplarda yorumlarda bulunabilir ve görüş bildirirler. Ama bir husustaki bütün bir metin içinden işlerine gelen bazılarını cımbızla çekerek, kişisel husumet duygularını tatmin edebilmek için, gerçeklere aykırı yorumlamaları etiğe yakışır bişr davranış biçimi değildir.

Yazarların,özellikle araştırmacı yazarların görevleri topluma yanlış bilgiler empoze etmek değil, toplumları aydınlatıcı şeyler üretmektir. En azından, ülkemize büyük hizmetlert ifa etmiş bir devlet büyüğümüz konusundaki yanlış görüşlerini düzeltmelerinin bir erdemlilik olacağını kendilerine hatırlatıyorum. Dilerim bu konuda üzerlerine düşeni yapma gereğini duyarlar.

Ayrıca Milli Eğitim konusunda değerli okurlarımla paylaşmak istediğim önemli bir husus var. Türk Milli Eğitiminin planlaması, ders müfredat programlarının hazırlanması ve okullarda okutulacak ders kitapları ile ek ders kitaplarının seçimi ve denetimi, Bakanlığa bağlı "TALİM TERBİYE YÜKSEK KURULU" nun yetkisi içindedir.
Saygılarımla.....

20 Aralık 2012
www.sadikozen.com
www.edebiyatdefteri.com.
www.antalyabugun.com