AVŞAR(AFŞAR) GELENEKLERİ -3-

• 11 Ocak 2012 Çarşamba 22:29:48

AVŞAR DÜĞÜNLERİ - 3 ----- (Devam)

*** Düzen Düzme ve Düğün Gününü Kararlaştırma (Gün Kesme)***

Avşarlarda düğün genellikle sonbaharda yapılır. Beslenen hayvanlar satılacak, çift çubuk işleri bitecek, elde edilen ürünler satıldıktan sonra düğün hazırlıklarına başlanacaktır. Düğün günü kararlaştırıldıktan sonra "düzen düzme" vardır. Kız tarafının hazırlamış olduğu çeyizin yanına şehirden alınacak eşyalarla beraber geline alınacak giysiler de bulunur.

Düğün gününün tespit edilmesi için oğlan evi hediyelerle kız evine "gün kesmeye" gider. Burada kız evinin istekleri ön plandadır. Oğlan evi için müsait bir gün teklifinde bulunmadığı takdirde ortak kararlar alınır. Gün tespiti için oğlan evi birkaç defa kız evine gidebilir. Gün tarihinden başka kız evinin düğünle ilgili şartları ve istekleri belirlenir. İki taraf karşılıklı meşveret yoluyla düğün gününü ve düğün şartlarını belirlemiş olur.
Düğün günü kararlaştırıldıktan sonra, özellikle oğlan evi tarafından çevrede cenazesi olan ve üzüntüsü bulunan -Avşar deyimiyle; "hastası sayrısı bulunan"- kişilerden izin alınır. Bu evin yaşlıları ya da oğlan annesi, babası ve abisi tarafından mutlaka yerine getirilmesi gereken bir âdettir.
Düğünün ne şekilde yapılacağı, çehiz vesaire neler alınacağı kız ve oğlan evi tarafından kararlaştırılır. Oğlan evi kız evine; "Saçımızı kes de gözümüzün önüne dök, hısım" der. Eğer kız evi işi zora koşuyorsa iyilikle tatlılığa bağlamaya çalışırlar. Kolayından halletmeye gayret ederler. Kız evine; " Hısım olduk .....ağa . hasım olmadık ya. Düğün borcumuzu ve masraflarını öderken yarın senin kızın üzülecek, yorulacak emmi..." diye kızın babasına latifeler yapılarak onu ikna etmeye çalışırlar.
Düğün günü kesildikten sonra kız evi yatak, yorgan, döşek vs. yapmak üzere oğlan evinden yün ister. Kızın yakınlarınca yün Türküler, maniler söylenerek dere kenarında yıkanır.

*** Okuntu(Okuyuntu) ve Davet ***

Okuntu bir nevi düğüne davettir. Oğlan ve kız evi kendilerine yakın komşu ve akrabalarına düğünlerini ilan eden ve davetiye niteliğinde olan hediyeler dağıtırlar ki, kız evinin dağıttığı bu hediyelere "dürü", oğlan evinin dağıttığı hediyelere ve davetiyelere de "okuntu" veya "davetiye" denmektedir. Kız evinin dağıtacağı dürüyü oğlan evi alır. Kız evinin dağıttığı dürü, pırtı, kumaş, çit, gibi pırı pırtı niteliğindeki şeylerdir. Gönderilen kişinin yakınlık derecelerine göre pırtı, elbiseliğe yetecek kadar 3-4 metre olabilir. Oğlan tarafının dağıtacağı okuntu ise; su bardağı, çay bardağı, ağaç kaşık, eşarp, tülbent... gibi şeylerdir. Şimdi okuntu yerine ise matbaada basılmış davetiyeler kullanılmaktadır. Kız evinden ve oğlan evinden davet alanlar karşılığında bir şeyler verirler ki, bunlara da "okuntu pahası" denir. Okuntu mahalle ve köyden fakir bir kadın; böyle biri yoksa ailenin fertleri dağıtır. Fakir biri dağıtıyorsa, dağıtılan evler, okuntu dağıtana, buğday, un, bulgur gibi yiyecekler verirler.

Okuntu çok eskiden kalma bir tabirdir. Hun, GökTürk ve diğer eski Türk devletlerinin hakanları, maiyetinde bulunduğu halkını savaş vs. sebeplerle toplamak istediğinde onlara ya da kendine bağlı boy beylerine "ok" gönderirmiş. Bu sebeple okuntu (okuyuntu) tabiri ve geleneğinin eskiden beri yaşatıldığı görülmektedir.
Avşar düğünleri yardımlaşma ile olur. Kız evinin dağıttığı dürüye karşılık gelinin işine yarayacak hediye gider ki bunlar; kızın çehizine konacak öteberi vesairedir.(kilim, çuval, battaniye, oda takımı, sofra takımı) Oğlan evine götürülecek hediyeler ise onların masraflarını karşılayacak nitelikte şeylerdir ki ; bunlar da koyun, kuzu, sığır, para gibi şeylerdir. Koyun, kuzu gibi mallar oğlan evine düğünde yemek yapmaları için getirilir. Kız evine koyun, keçi, sığır ve para gibi hediyeler getirilmez. Oğlan evine getirilen malların hepsi düğünde kesilerek kavurma yapılıp yenir. Kız evine daha çok çeyize yarayacak eşyalar getirilir. Oğlan evine getirilen paralar getiren kişi tarafından oğlanın babasına verilir. Eğer oğlanın babası bulunmuyorsa oğlanın ağabeyine veya amcasına da verilebilir. Bu paraların düğün masraflarını karşılaması amaçlanır. Oğlan evine getirilen hediyeler şahıs olarak verilebileceği gibi bir kabilenin ortaklaşa olarak hazırladığı da verilebilir.