Somonların Hikayesi

• 7 Aralık 2011 Çarşamba 08:27:00

Göç etmek yalnız kuşlara özgü bir davranış değil. Karada ve denizde yaşayan ve göç eden birçok hayvan var. Göç eden deniz canlılarından biri olan somon balıklarının maceraları ise çok ilginç.

Somon balıkları akarsularda, annelerinin bıraktıkları yumurtalardan çıkarak dünyaya gelirler. Önceleri birkaç hafta boyunca dünyaya geldikleri yerde avlanarak büyürler. Sonra yaşadıkları ırmağın akıntısı boyunca denize doğru ilerlemeye başlarlar. Yolculukları boyunca barajlarla ve kirli sularla karşılaşırlar, kendilerini avlamak isteyen büyük balıklardan korunmaya çalışırlar. Tehlikeleri atlatıp denize vardıklarında, burada da birkaç yıl geçirirler. İyice gelişip büyüdüklerinde, üremek için göç zamanı gelmiştir.

Bu defa somonların ulaşmak istedikleri hedef, dünyaya ilk geldikleri yerdir. Ancak dönüş yolculuğunda aşması gereken bu mesafe bazen 1.500 km. olur. Bu aylarca sürecek yorucu bir yolculuktur ve yine aşması gereken birçok engel vardır.

Somonların en önemli sorunu, yumurtadan çıktıktan bir süre sonra içinde dolaştıkları akarsuyun, denize döküldüğü yeri bulmaktır. Çünkü gidecekleri yönü ona göre bulacaklardır. Hiçbir somon bu konuda yanılmaz; denize çıktığı akarsuyun ağzını hemen bulur.

Akarsuya girer ve akıntıya karşı yüzmeye başlar. Ancak bu kez işi daha zordur; çünkü daha önceki yolculuğunda akıntının yardımıyla kolaylıkla geçtiği şelaleleri, tam aksi yönde yani yukarı doğru aşması gerekir. Şelalelere doğru zıplayarak doğduğu yere ulaşmaya uğraşır. Hatta üst yüzgecinin su dışında kalmasına sebep olacak kadar sığ sulardan geçer. Üstelik bu sığ sularda, onu avlamaya çalışan kuşlar, ayılar ve birçok yabani hayvan bulunur.

Somon balığının karşılaştığı zorluklar bu kadarla da bitmez. Yolculuk yaptığı ırmağın hangi kolunda doğmuşsa onu da bulmak zorundadır. Ancak somon, ırmağın kollara ayrıldığı yerlerde de doğru kolu hatasız bulur.

Şimdi düşünelim: Bizler aradan yıllar geçtikten sonra doğduğumuz eve dönmek istesek, sadece bir kez geçtiğimiz yolları hatırlayıp, kolayca eve dönebilir miyiz? İşte somon insanın yapamayacağı bu zor işi başarır ve gideceği yönü Allah’ın ilhamıyla hep doğru olarak bulur.

Yapılan çeşitli bilimsel araştırmalardan, somonun yolunu "koklayarak" bulduğu anlaşılmıştır. Somon balıkları, burunlarındaki özel yapı sayesinde, sudaki kokuları tıpkı bir av köpeği gibi izleyebilirler. Somon, her akıntının kokusunu ilk yolculuğunda tek tek hafızasına alır. Dönüşte de hafızasındaki bu kokuları kullanarak doğduğu yeri bulur.

Somon bu olağanüstü olayı neden yaşar? Neden kendisini tehlikeye atarak doğduğu yere geri dönmeye çalışır? Hem de bunu kendisi için değil, yumurtalarını bu sulara bırakmak için yapar.

Allah izlettiği mucize görüntülerle benzersiz yaratmasını sergiler. Evrendeki hiçbir şeyin tesadüflerle meydana gelemeyeceğini sayısız iman hakikatiyle gösterir. Canlıların, bu mucize işlemleri nasıl başarabildiklerinin cevabı, sonsuz ilim sahibi olan Allah’ın onlara verdiği ilhamdır. Allah’ın yaratmasındaki üstünlüğü anlamamız içindir.

Hayvan da olsa anne ve babalar yavruları için kendilerini tehlikeye atarlar. Somonlar da yavruları için fedakarlık yapan canlılardandırlar. Üstelik yavruları için göç ederek doğdukları yere ulaşabilen çok az sayıdaki somon, yumurtladıktan hemen sonra ölür. Buna rağmen bu yolculuktan asla vazgeçmezler. Hayvanların bu hayret verici davranışlarından öğüt alanlar ise yalnızca düşünebilenlerdir...

Sizin için hayvanlarda da elbette ibretler (dersler) vardır… (Nahl Suresi, 66)