ÇİRİŞ BAĞLARI Türküsü

• 11 Temmuz 2011 Pazartesi 17:11:24

Çiriş ( Yeni ismi Bağlar) Muş’un merkeze bağlı bir köyüdür. Benim doğduğum köyümdür. Hocam Duriye KESKİNin bağının olduğu köydür.Çiriş Köyü Muş merkeze üç kilometre mesafededir.
Çiriş köyü Anadolu Selçuklu Devletinin uç beyliğinin ( Çevürme Beyliğinin ) olduğu yerdir. Beyliğin bulunduğu alanda çanak çömlek yapılıp pişirilen bir fırının harabesi halen mevcuttur. Bu harabelerin içinde zeminin üstünde kalan en belirgin yapı horasan harcı diye tabir edilen kireç kıl ve kum karışımı harçla yapılmış olan hamamdır. Genel olarak bu harabeler höyük halindedir. Zaman içinde bu alanda define avcıları çeşitli yerlerde kazılar yapmıştır.
Çiriş Köyü 1960 ihtilalinden sonra yerleşim yerlerine türkçe ad üretilen tarihte adı Türkçe olan Çiriş köyümüze Çiriş bağların dan dolayı Bağlar ismi konmuştur.

ÇİRİŞ BAĞLARI

Nanay ellerin malı
Çiriş beylerin malı
Gün ola devran döne
Bende sarayım yari

N A K A R A T
Karanfil deste gider
Nana ha ha ha nana
Kokusu dosta gider
Nana ha ha ha nana

Çiriş bağları kure
Küçükten düştüm tore
Meni tore salanın
İmansız gire gore

N A K A R A T
Karanfil deste gider
Nana ha ha ha nana
Kokusu dosta gider
Nana ha ha ha nana

Eller gider narlığa
Güven meyin varlığa
Gün olur devran döner
Başın düşer darlığa

N A K A R A T
Karanfil deste gider
Nana ha ha ha nana
Kokusu dosta gider
Nana ha ha ha nana

Karanfil deste gider
Kokusu dosta gider
Buralarda yar seven
Sağ gelir heste gider

N A K A R A T
Karanfil deste gider
Nana ha ha ha nana
Kokusu dosta gider
Nana ha ha ha nana

ANONİM
DERLEYEN : Yaşar KANŞIRAY
İnşaat Mühendisi
Şair

Mani Koşma Türkünün Kıritiğini Yapayım :

Bu halk türküsünün Dili: Muş Türkçesi yani Selçuklu lehçesidir.
Türkü 7 heceli mani türünde bir halk koşmasıdır.
Kafiye Yapısı: a a b a, c c d c, e e f e, ………………
Nana ( Nanay) : Kız çocukları oynatmak için söylenen bir deyimdir Muş lehçesinde oyna oyna anlamında kullanılır.
Manilerin ilk iki dizesi giriş dizeleridir. Üç ve dördüncü dizeler İsteğin, maksadin ve amacın ortaya konduğu dizelerdir.

İlk dörtlüğün yorumunu ve Kıritiğini yapayım :

“Nanay ellerin malı
Çiriş Beylerin malı
Gün ola devran döne
Bende sarayım yari”

“Nanay ellerin malı” Dizesinde kızını mani söyleyerek oynatan anne onun büyüyüp evlenip ellerin malı olacağını söylemektedir.

“Çiriş Beylerin malı” Dizesinde anne olayın geçtiği mekan belirtimektedir. Çiriş köyü Çevürme Beylerinin malıdır.

“Gün ola devran döne” Dizesinde belli olan ( on veya onbeş yıl ) zaman geçince oynatılan bebeğin kendi dili ile ergenlik çağına geleceğini anlatan dizedir

“Bende sarayım yari” dizesinde hasretle beklenen an genç kızın kendi yarini sarmak isteğidir.
Böyle içli ve güzel mani dörtlük şiir yazan bir hanımın “Çürük beylerin malı” anlamsız ve eşyanın tabi atına aykırı dizesini yazması veya söylemesi mümkün değildir. Bilindiği gibi beyler yaşadıkları toplumlarda çürük veya çarığa talim etmemişlerdir. Her zaman en iyisini yemiş giyimiş ve kullanmışlardır. O hade akla şu gerçek gelmektedir. Bu türküyü yazdığını iddia edenler veya derlediğini söyleyenler bu işe tam vakıf olmayan yani ehil olmayan kişilerdir veya aklı başında olmayan sarhoş ağızlardan dinlemişlerdir. Her işte suçlu kendisini ele verecek bir iz bırakır. O işte ehil olanlar bu izle olayı çözerler. Bence çürük olan onlardır. Onlar ki anonim halk kültürümüzü talan edip yağmalayanlardır. Çürük kelimesi bu işin şifresidir yani Köyüme ait olan bu türküyü ben Annemden, Ablamdan, hocam Duriye Keskin ve birçok mahalli ve Ulusal sanatçıdan çiriş beylerin malı olarak dinledim.

ANONİM
DERLEYEN : Yaşar KANŞIRAY
İnşaat Mühendisi
Şair